Όταν το 2016 επινοήθηκε από το επιτελείο της Χίλαρι Κλίντον ο όρος fake news (ψεύτικα νέα) για να αντιμετωπίσει μια καταιγίδα ψευδών ειδήσεων του Τραμπ και του δικού του επιτελείου αναφορικά με το πρόσωπό της, κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί τις παγκόσμιες διαστάσεις που θα έπαιρνε τόσο ο όρος - που χρησιμοποιείται αμετάφραστος σ’ ολόκληρο σχεδόν τον πλανήτη - όσο κυρίως η επικερδής επιχείριση “παραγωγής γεγονότων” τα οποία δεν έχουν την παραμικρή σχέση με την πραγματικότητα. Σε παλαιότερο δημοσίευμα του Lifo γινόταν λόγος για τουλάχιστον 200 δομημένες εταιρείες σ’ ολόκληρο τον κόσμο που έχουν ως αποστολή να διοχετεύουν πλαστές ιστορίες που “μαγνητίζουν” το κοινό, απογειώνοντας τα διαφημιστικά έσοδα για τα χαρτοφυλάκια των διαχειριστών τους.
Το διαδίκτυο και τα λεγόμενα μέσα κοινωνικής δικτύωσης παραμένουν ο παράδεισος αυτής της διαδικασίας. Χωρίς, φυσικά, να υστερούν τα έντυπα μέσα αλλά, βέβαια, και τα τηλεοπτικά και ραδιοφωνικά. Μια ολόκληρη κατευθυνόμενη “επίκαιρη πληροφορία” έχει σαν στόχο να μπερδέψει, αποσπάσει την προσοχή, λειτουργήσει ως αντιπερισπασμός και να “αναδείξει συμβάντα” που απλά είναι κατασκευασμένες ιστορίες. Παράλληλα, να αποκρύψει άλλα που τις περισσότερες φορές είναι σπουδαιότερα. Στην ίδια κατηγορία υπάγονται και οι αφηγήσεις παραποιημένων γεγονότων που, μέσω ενός επιτηδευμένου “πειράγματος”, μεταμορφώνονται ακόμη και στο αντίθετο αυτού που λαμβάνει χώρα στ’ αλήθεια. Όσο για τις ιδέες, τα νοήματα, τις αιτίες και τα αποτελέσματα σ’ όσα παρουσιάζονται, εκεί πρόκειται για μια ουσιαστική κακοποίηση!
Με προεξάρχοντες - ποιους άλλους - τους ιμπεριαλιστές έχει ανοίξει μια συζήτηση απόπειρας ελέγχου “των ψευδών ειδήσεων, της παραπληροφόρησης και της παραποίησης”, όπως ισχυρίζονται. Σε ΗΠΑ και ΕΕ ήδη διεξάγονται εδώ και κάποια χρόνια συνέδρια, στρογγυλά τραπέζια, φόρουμ και συμπόσια για την καταπολέμηση ή τουλάχιστον τον περιορισμό του φαινομένου. Στελέχη των κυβερνήσεων, των επιχειρήσεων πληροφορικής, του πανεπιστημιακού καθηγητικού κατεστημένου, των κρατών αλλά και των πρεσβειών (!), μαζί με άλλους, εναλλάσσονται ή συμμετέχουν από κοινού στον προβληματισμό και τις ανά τον κόσμο δράσεις. Αυτήν την διαδικασία επιτάχυνε η έλευση κι εξέλιξη της πανδημίας, με το αντίστοιχο πεδίο να πρωταγωνιστεί μέσω των θεωριών συνωμοσίας που παίρνουν και δίνουν. Κάτι που εμποδίζει την ανάδειξη του εμβολίου και του εμβολιασμού σε κυρίαρχο όπλο, αφού μόνο σ’ αυτό έχουν επενδυθεί όλες οι ελπίδες του καπιταλιστικού-ιμπεριαλιστικού συστήματος για το ξεπέρασμα της όχι μόνο υγειονομικής κρίσης.
Στη χώρα μας το τελευταίο διάστημα εντάθηκαν οι προσπάθειες κατ’ αρχήν ανάδειξης του θέματος και, ει δυνατόν, δρομολόγησης απαντήσεων. Λίγους μήνες πριν η Ελλάδα κατατάγηκε στην 27η θέση σε σχέση με τις συνολικά 35 ευρωπαϊκές χώρες που αξιολογήθηκαν ως προς τις επιδόσεις τους στο τομέα αυτόν. Ήδη έγινε πριν από λίγες μέρες παρουσίαση μιας “αμιγώς ελληνικής πρωτοβουλίας για την καταπολέμηση της παραπληροφόρησης με την υποστήριξη των ΗΠΑ” (!) (ρεπορτάζ από το μεσημβρινό δελτίο ειδήσεων του Mega στις 17/12). Στην παρουσίαση αυτή παραβρέθηκαν όλοι οι “εμπλεκόμενοι φορείς”, όπως θα έλεγαν αυτού του τύπου τα ρεπορτάζ, σε μια προσπάθεια συντονισμού τους με στόχο να προλάβουν πιθανά άλλους. Η παρουσία και ο χαιρετισμός του Αμερικανού πρέσβη έθεσαν το πλαίσιο της … “ελληνικότητας” της πρωτοβουλίας. Μάλιστα αυτή ήδη χρηματοδοτείται από το Αμερικανικό Υπουργείο Εξωτερικών (State Department) και την Αμερικανική Πρεσβεία στην Ελλάδα (!).
Την σκυτάλη πήρε αμέσως μετά ο ΑΝΤΕΝΝΑ που στις 21/12 διοργάνωσε το <“Fake News” Forum του Ομίλου ΑΝΤΕΝΝΑ για την παραπληροφόρηση>, ένα διαδικτυακό συνέδριο με συμμετέχοντες στελέχη της Κομισιόν, τον πρωθυπουργό, υπουργούς, καθηγητές πανεπιστημίου, δημοσιογράφους, νομικούς, στελέχη της αστυνομίας κ.ά. Το συμπέρασμα; Διαχειριστές πληροφοριών, ιδιοκτησίες μέσων μαζικής ενημέρωσης-επικοινωνίας, κράτος και όλοι όσοι δουλεύουν ή ασχολούνται με αυτόν τον τομέα πρέπει να συστρατευθούν για να περιορίσουν δραστικά - αν όχι να εξαλείψουν - την “παραπληροφόρηση”. Ιδιαίτερα απασχόλησε η νομική πλευρά του ζητήματος, με σαφή κατεύθυνση την αυστηροποίηση τόσο του νομοθετικού πλαισίου όσο και των ποινών (είναι και της μόδας τελευταία).
Η εκπαίδευση και τα σχολεία είχαν, μεταξύ των άλλων, την τιμητική τους, αφού διαπιστώνεται ότι η μαθητιώσα νεολαία περίπου είναι “ανώριμη” να κρίνει μέσα σ’ ένα σύνολο πληροφοριών που δέχεται τι είναι αληθινό και τι ψεύτικο. Απέφυγαν, επιτηδευμένα, να θέσουν ζήτημα “ελεγκτών περιεχομένου” (κάτι που έχει κατονομαστεί έτσι ακριβώς σε παλαιότερες προσπάθειες) για την διακρίβωση των “ψευδών ειδήσεων” και αρκέστηκαν στην προσπάθεια διαμόρφωσης στο κοινό “κουλτούρας αξιολόγησης ειδήσεων και κριτικής γνώσης”. Με όλη τη σχετικότητα που έχουν, φυσικά, αυτοί οι όροι, όταν εντάσσονται σε μια άκρως συστημική κατεύθυνση.
Είναι φανερό ότι τα δικά τους “παιδιά” και κατασκευάσματα “κλωνοποιούνται” συνεχώς, με συνέπεια να μην μπορούν εύκολα να τα ελέγξουν. Η “αυτορύθμιση” και σε αυτόν τον τομέα μάλλον αργεί ή είναι πολύ δυσχερής. Το τοπίο “ξέφυγε” με την πανδημία από το προκαθορισμένο περίγραμμα. Πίσω από αυτό το γεγονός, ωστόσο, που μπορεί να θεωρηθεί και ως πρόσχημα, βρίσκεται ένα μόνιμο άγχος απέναντι σε ιδέες, απόψεις, αναλύσεις, τοποθετήσεις, αναφορές κλπ που βρίσκονται στην αντίπερα όχθη από το ίδιο το σύστημα και τις πολιτικές του. Πρόκειται για εμφανή προσπάθεια λογοκρισίας σε ότι αντιστρατεύεται την κυρίαρχη ιδεολογία και πολιτική πρακτική. Οι αμέτρητες παρεμβάσεις για περιεχόμενα “spam” ή που “προσβάλλουν την κοινότητα”, οι αποκλεισμοί αναρτήσεων και ολόκληρων sites και bloggs απ’ τους “διαχειριστές” ή τους “διακομιστές” είναι γνωστά στους πάντες, για να μείνουμε μόνο στο διαδίκτυο. Γιατί στα υπόλοιπα Μέσα, οι ενοχλητικές φωνές απλά αποκλείονται!
Όσο το κεφάλαιο και ο ιμπεριαλισμός θα “διευκρινίζουν” το τι θέλουν, τόσο θα αποκαλύπτεται μια ακόμη προσπάθεια φίμωσης και εξοβελισμού κάθε επικίνδυνης για το σύστημα φωνής και δράσης. Η λεγόμενη και 4η - εν ευρεία εννοία - εξουσία δεν θα μπορούσε παρά να υπηρετεί την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων. Είναι τυχαίο ότι Αμερικανοί και Ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές διευθύνουν και κατευθύνουν αυτές τις μαζώξεις που προετοιμάζουν τη νέα επίθεση σε όσες πολιτικές δυνάμεις και άτομα δεν συντάσσονται μαζί τους και αξιοποιούν ότι μέσα διαθέτουν για να επικοινωνήσουν με τους εργαζόμενους, το λαό και τη νεολαία; Η “δημοκρατία” τους δεν σηκώνει και πολλές αντιρρήσεις και παραφωνίες. Η πάλη για την δημοκρατία και την ελευθερία, όπως την αντιλαμβάνεται και την επιζητά ο λαός, είναι αυτή που θα δώσει τις αναγκαίες απαντήσεις στην επέκταση της πολιτικής της φασιστικοποίησης σε άλλο ένα κρίσιμο για το σύστημα της εξάρτησης και της εκμετάλλευσης πεδίο και στη χώρα μας!
