Καταιγισμός πολύνεκρων χτυπημάτων, βομβιστικών ενεργειών, απαγωγών, προειδοποιήσεων για “τρομοκρατικές ενέργειες” εξελίχθηκε το τελευταίο διάστημα σε μια τεράστια περιοχή του πλανήτη. Από τη νοτιοανατολική Ασία ως τη βορειοδυτική Αφρική, περισσότερες από δεκαπέντε χώρες βρέθηκαν ξανά στο επίκεντρο -με διαφορετικούς τρόπους και ένταση- της υπόθεσης “τρομοκρατία”, όπως τουλάχιστον την ονοματίζουν οι βασικές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις. Καθόλου τυχαία και συμπτωματικά όλα αυτά. Καθόλου τυχαίος ο χρόνος και ο τόπος στον οποίο εκδηλώνονται τα γεγονότα αυτά. Γεγονότα που “δένουν” πολύ καλά με το κυρίαρχο σενάριο του Λευκού Οίκου και του Στέιτ Ντιπάρτμεντ: “Σκοτεινές δυνάμεις” δρουν εγκληματικά, τυφλά, στο όνομα κάποιου θρησκευτικού (ή άλλου;) φανατισμού, απειλώντας τη σταθερότητα, τη ζωή και τη δημοκρατία (των οποίων γνωστός υπερασπιστής είναι ο αμερικάνικος ιμπεριαλισμός…) σε δεκάδες χώρες του πλανήτη. Και βέβαια “αποστολή” της Ουάσιγκτον είναι να συντρίψει αυτές τις “σκοτεινές δυνάμεις”, να απελευθερώσει και να εκδημοκρατίσει τον πλανήτη, ισοπεδώνοντας ταυτόχρονα και τα κρατικά δίκτυα στήριξής τους που αφορούν μια σειρά χώρες και καθεστώτα: Από το Ιράν και τη Συρία ως την Κούβα και τη Β. Κορέα. (Οχι, για τη Ρωσία δεν έχει ειπωθεί τίποτα ακόμα…) Ταυτόχρονα, η Ουάσιγκτον δεν χάνει την ευκαιρία να ισοπεδώνει και να εξισώνει τα πιο διαφορετικά γεγονότα, τις πιο διαφορετικές ενέργειες. Είτε πρόκειται για την Ιντιφάντα, είτε για το λαϊκό αγώνα στο Νεπάλ, είτε για τις εκρήξεις στο Μαρόκο και στο Ριάντ, πρόκειται για ακριβώς το “ίδιο θέμα”. Οι αγωνιστές στα λευκά κελιά, ο Σισόν, το Μπατασούνα, το FARC αλλά και οι διαδηλωτές στη Ν. Υόρκη, στο Λονδίνο ή όπου αλλού είναι προφανώς και εξ ορισμού “τρομοκράτες” και η θέση τους είναι στα Γκουαντανάμο, ενόσω τουλάχιστον καθυστερούν να συμμορφωθούν. Αυτή την κατεύθυνση της συκοφάντησης-καταστολής κάθε εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος, κάθε αντιιμπεριαλιστικού αγώνα, κάθε εργατικής-λαϊκής κινητοποίησης έσπευσαν να την υιοθετήσουν, να την εσωτερικεύσουν και να την εφαρμόσουν κατά το δοκούν και όλες οι ευρωπαϊκές ιμπεριαλιστικές δυνάμεις.
Παράλληλα, ωστόσο στο εσωτερικό των ΗΠΑ και κυρίως στην Ευρώπη, αναπτύσσεται μια κριτική -με αριστερό-δημοκρατικό μανδύα- σχετικά με τη “λειψή κατανόηση του φαινομένου της τρομοκρατίας” και με τον “αδιέξοδο” και “αναποτελεσματικό” τρόπο αντιμετώπισής της. Από τον Τσόμσκι ως τη “Μοντ” και τους επιφανείς της ευρωπαϊκής διανόησης ακούγονται συχνά οξείες παρατηρήσεις για το πώς η τυφλή βία της τρομοκρατίας ανατροφοδοτείται από τη βία της γραμμής Μπους και προτείνονται -ή αναζητούνται- αλλά μοντέλα, περισσότερο “κοινωνικά” και λιγότερο στρατιωτικά, αντιμετώπισης του φαινομένου. Μάλιστα, ο απόηχος αυτής της κριτικής τροφοδοτεί συχνά τη σκέψη και τα αντίστοιχα πρωτοσέλιδα των εν Ελλάδι προοδευτικών, τύπου “Ελευθεροτυπίας”.
Το γενικό πλαίσιο του ζητήματος
Δεν είναι βέβαια δύσκολο να αναγνώσει κανείς σε αυτές τις κριτικές -και για τα πεδία που αυτές κάθε φορά γίνονται- την έκφραση των ενδοϊμπεριαλιστικών αντιθέσεων, τις ενστάσεις των Ευρωπαίων, που νιώθουν και είναι απειλούμενοι από την αμερικάνικη εκστρατεία για την κοσμοκρατορία, η οποία χρησιμοποιεί ως πρόσχημα την “πάταξη της τρομοκρατίας”. Πρόσφατη και ιδιαίτερα χαρακτηριστική για το θέμα εξάλλου είναι η δήλωση Πούτιν ότι “ο πόλεμος στο Ιράκ διέσπασε την αντιτρομοκρατική συμμαχία”. Το θέμα ωστόσο είναι πως η επίσημη εκδοχή για το φαινόμενο “τρομοκρατία” (αυτή δηλαδή του Λευκού Οίκου) σε αγαστή συνεργασία με την “αριστερή κριτική της”, όπως αυτή εκπορεύεται από μια σειρά κέντρα, επιχειρηματολογούν υπέρ της ιμπεριαλιστικής κυριαρχίας και συσκοτίζουν μια σειρά κρίσιμες πλευρές του ζητήματος, όπως τουλάχιστον εμείς θεωρούμε ότι πρέπει να προσεγγίζονται από τη σκοπιά των λαών και της πάλης τους.
Από μια άποψη, τα ιμπεριαλιστικά κέντρα και οι μηχανισμοί τους δεν έχουν τίποτα να “μελετήσουν” για να “αποφανθούν” σχετικά με το θέμα και τις απαντήσεις του. Γνωρίζουν πολύ καλά -και όλοι μαζί το αποκρύβουν καλύτερα- πως μόνο οι τάξεις και τα όργανά τους παράγουν πολιτικά γεγονότα και η σύγκρουσή τους είναι που γράφει την Ιστορία. Δεν υπήρξαν και δεν υπάρχουν στις ταξικές κοινωνίες ομάδες ανθρώπων που έξω από κάθε ιδεολογική-πολιτική και οργανωτική αντιστοίχηση με τη μια ή την άλλη τάξη, τα όργανά της και τις επιδιώξεις της επιλέγουν και δρουν και μάλιστα δημιουργούν γεγονότα με διεθνή πολιτική σημασία και αντίκτυπο. Και είναι παραπάνω από γνωστό πως η ιστορία του ιμπεριαλισμού είναι γεμάτη από τρομοκρατικές ενέργειες που σχεδίασαν, οργάνωσαν και πραγματοποίησαν οι μηχανισμοί του ενάντια σε λαούς, ανεξάρτητα κράτη, κυβερνήσεις, κινήματα, αγωνιστές. Ενέργειες που είχαν το στόχο του χτυπήματος της λαϊκής πάλης, αντίστασης, εξέγερσης, για την εδραίωση της κυριαρχίας της ιμπεριαλιστικής δύναμης στην περιοχή, σε ανταγωνισμό ή σε συνεργασία με ανάλογους μηχανισμούς και δυνάμεις συμμάχων ή αντίπαλων ιμπεριαλιστών.
Και ήταν πάντα επίσης προφανές το αν μια κίνηση είναι απόφαση και επιλογή που αγκαλιάζεται από ένα λαό και υλοποιείται από το μαζικό του κίνημα και στρέφεται ενάντια στους δυνάστες του, χωρίς να χρειάζεται η γνώμη των… μυστικών υπηρεσιών του Ριάντ ή της Αθήνας (για να θυμηθούμε τα εγχώρια) για να… αποσαφηνιστούν το “ποιόν” και οι πραγματικοί στόχοι του χτυπήματος.
Στις σημερινές συνθήκες, με τον ιμπεριαλισμό γενικά να έχει τον πρώτο λόγο, με τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό να έχει το πάνω χέρι, τη γνωστή τροχιά και τον επίσης γνωστό διακηρυγμένο στόχο της κοσμοκρατορίας, είναι παραπάνω από φανερό το ποιος μπορεί να οργανώνει και να επωφελείται από γεγονότα σαν αυτά στην Καζαμπλάνκα ή το Ριάντ ή από το κλίμα που δημιουργούν οι απειλές στη νοτιοανατολική Ασία. Και αν δεν είναι ακόμα φανερό σε τι συγκεκριμένες κινήσεις των ΗΠΑ θα μεταφραστεί άμεσα η “ανάγκη αντιμετώπισης της τρομοκρατίας”, είναι ωστόσο φανερό πως η “ύπαρξή της” “νομιμοποιεί” τον αγώνα ενάντιά της, τη “βοήθεια” προς τη μαροκινή κυβέρνηση, το στρίμωγμα των Γάλλων και βέβαια βάζει σε… νέες βάσεις το ζήτημα της Σαουδικής Αραβίας… Αλλά ας μη βιαζόμαστε! Τα πολιτικά και στρατιωτικά προβλήματα των ΗΠΑ είναι τέτοια και τόσα που ίσως να απαιτήσουν και άλλα τρομοκρατικά γεγονότα κλίμακας, πάνω στα οποία θα επιδιώξει να πατήσει ο δολοφονικός βηματισμός τους.
Αυτές τις απλές αλλά βασικές αλήθειες είναι που αποκρύβει και συσκοτίζει η συνεργασία των ορκισμένων “αντιτρομοκρατών” τύπου Ράμσφελντ και των “ευαίσθητων” επικριτών τους. Γιατί ο κοινός τόπος της συζήτησης και των διαφωνιών τους είναι η ύπαρξη και η αναπαραγωγή του ιμπεριαλισμού γενικά και άρα η διαιώνιση της εξαθλίωσης, της υποταγής, της ερήμωσης για τεράστιες ζώνες του πλανήτη. Ο κοινός τους τόπος, για να το πούμε με τα λόγια των διαδηλώσεων, είναι η απόλυτη -κοινή- διαφωνία τους με το σύνθημα “Οι ιμπεριαλιστές οι μόνοι τρομοκράτες, οι λαοί δεν έχουν ανάγκη από προστάτες”. Οσο για τις διαφωνίες τους, αυτές έχουν να κάνουν με το μέτρο ισχύος του καθενός και την ανάλογη επιθετικότητα που μπορούν να εκδηλώσουν σε μια δοσμένη περιοχή σε μια δοσμένη στιγμή. Ή ακόμα με τις ανησυχίες μέσα στους κόλπους των ΗΠΑ, για το με ποιους όρους και συμμαχίες θα κλιμακωθούν οι κινήσεις τους. Ή, τέλος, απλώς για να διασκεδάσουν ανησυχίες, για να ρίξουν στάχτη στα μάτια λαών και κινημάτων, για να επιτύχουν τη χειραγώγηση και την πολιτική προσαρμογή στρωμάτων και αντιστάσεων.
Μερικές κρίσιμες ιδιαιτερότητες
Μέσα σε ένα τέτοιο γενικό πλαίσιο, δεν αμφισβητεί κανείς πως σε αυτή την περιοχή που κοχλάζει, στις δεκάδες εκατομμύρια του οργισμένου αραβικού κόσμου και στα πολλαπλάσια των μουσουλμάνων, συχνά και μάλλον εύκολα “βρίσκονται” αυτοί που είναι έτοιμοι να θυσιαστούν ή πιο σωστά να ξοδευτούν στο όνομα κάποιου… Αλλάχ και στο πλαίσιο μιας ολοφάνερα αδιέξοδης, χωρίς προοπτική επιλογής. Το ζήτημα δεν είναι μόνο ή κυρίως θεωρητικό-φιλοσοφικό, σχετικά με το αν, πότε και γιατί θυσιάζεται μια ζωή. Αλλά κυρίως πολιτικό, με τη γενικότερη ερμηνεία του και τις ειδικότερες πλευρές της. Η γενικότερη αφορά την ήττα του κομμουνιστικού κινήματος και τη συνακόλουθη υποχώρηση-αποσυγκρότηση σημαντικών λαϊκών κινημάτων που σε μια προηγούμενη περίοδο αναπτύσσονταν και πάλευαν σε πολλές από τις χώρες της περιοχής, στις οποίες σήμερα φαίνεται να κυριαρχεί ο φονταμενταλισμός και οι όποιες λαϊκές εκρήξεις να επικαλύπτονται από το στοιχείο του αδιέξοδου θρησκετικού φανατισμού. Οι ειδικότερες πλευρές έχουν να κάνουν με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά και κρίσιμα γεγονότα σε κάθε κίνημα και χώρα της περιοχής, όπως η παλαιστινιακή ήττα το ’82 στη Βηρυττό, που “σφράγισαν” τις εξελίξεις για πολλά χρόνια. Αλλά κυρίως έχουν να κάνουν με τις πολιτικές συνθήκες που διαμορφώνονται σήμερα, δηλαδή μετά το ’90, την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και τον αναπροσανατολισμό των αστικών δυνάμεων και των κυρίαρχων κλικών της περιοχής. Οι οποίες αισθάνθηκαν και αισθάνονται ολοένα και περισσότερο ισχυρή την πίεση των Αμερικάνων, που έτσι κι αλλιώς διεκδικούν έναν “άλλο λογαριασμό” σε ολόκληρη την περιοχή. Εχουμε λοιπόν τη γνώμη πως η εξαθλίωση και τα βάσανα των μαζών μετατρέπονται βέβαια σε οργή για τους δυνάστες, αλλά αυτή δεν μεταφράζεται αυτόματα σε “τζιχάντ” και κάθε είδους ανάλογες επιλογές. Δεν “βρίσκονται” τυχαία -όπως αναφέραμε- αυτοί που ξοδεύονται. Στρατολογούνται από τις πολιτικές επιλογές των ντόπιων κοτζαμπάσηδων (μουλάδων κ.λπ.), που δεν στοχεύουν βέβαια σε μια αντιιμπεριαλιστική προοπτική, με πρωταγωνιστή το λαό, αλλά σε μια διεκδίκηση όρων για την αναπαραγωγή -ισχυροποίηση του ρόλου τους ως τοπικού αφέντη!
Με αυτή τη λογική θεωρούμε μικροαστική, ανιστόρητη και ελιτίστικη την ανάλυση διανοητών -και αριστερών- της Δύσης που περίπου θεωρούν πως ο θρησκευτικός φανατισμός είναι το απώτερο ιστορικό όριο των αραβικών και μουσουλμανικών μαζών. Και από την άλλη, ιδιαίτερα ρηχό -αν όχι ανειλικρινή- ένα “θαυμασμό” προς απέλπιδες επιλογές, που ολοφάνερα γίνονται στο βαθμό που καθυστερεί η συγκρότηση και η ανάδειξη της τεράστιας δύναμης της μαζικής πάλης που μπορούν να προβάλουν οι λαοί αυτοί.
Ετσι ή αλλιώς, ακόμα και η συσσώρευση αρνητικών δεδομένων είναι εμπειρία που οι λαοί αυτοί και οι πρωτοπόροι αγωνιστές τους θα αξιοποιήσουν για να βαδίσουν στο δρόμο της μαζικής σύγκρουσης με τον ιμπεριαλισμό και τα ντόπια αντιδραστικά καθεστώτα. Ηδη υπάρχουν τέτοια στοιχεία, και έχουμε τη γνώμη πως οι εξελίξεις θα απαιτούν και θα ευνοούν μια τέτοια κατεύθυνση και προοπτική.
