Η Αθήνα οχυρώθηκε από τα προστατευτικά τείχη που εμπνεύστηκε και σχεδίασε ο αρχιτέκτονας Καλλικράτης, ο δημιουργός των μεγάλων έργων του δεύτερου μισού του 5ου π.Χ. αιώνα, ιστορική περίοδο των πόλεων κρατών, αλλά είμαστε στην εποχή που τα κράτη στην πλειονότητά τους (η κεντρική εξουσία) επιθυμούν να ελέγχουν και να διοικούν τις νέες πόλεις πιο αποτελεσματικά και να έχουν κυρίως επιτελικά καθήκοντα.
Ζούμε μια εποχή βαθιάς και πολύπλευρης κρίσης, κρίσης σε όλα τα πεδία. Αυτό σημαίνει ότι έρχονται ξεσπάσματα απρόβλεπτης έντασης και διάρκειας. Σε τέτοιες συνθήκες, λοιπόν, είναι επόμενο για το κράτος και την κεντρική εξουσία να πάρουν τα μέτρα τους. Μέτρα που να βοηθούν τη γενικευμένη επίθεση του συστήματος και να λειτουργούν ανασταλτικά προς τις πιέσεις και τις επιθέσεις που θα δεχθούν από τον εξοργισμένο λαό.
Ψηφίστηκε τελικά ο νόμος 3852/10 και «τέθηκε η Μεγάλη Σφραγίδα του κράτους» στις 4 Ιουνίου του 2010. Νόμος για τη «Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Αποκεντρωμένης Διοίκησης – πρόγραμμα Καλλικράτης» – έτσι ονομάστηκε ο νέος «Καποδίστριας». Με το νόμο αυτό συστήνονται και συγκροτούνται κατά 1/3 λιγότεροι δήμοι απ’ αυτούς που είχαν απομείνει μετά τον «Καποδίστρια», ενώ καταργούνται οι νομαρχίες και ορίζονται οι 13 περιφέρειες που υπήρχαν ως Τοπική Αυτοδιοίκηση δεύτερου βαθμού, με αιρετά περιφερειακά συμβούλια. Σ’ όλους τους παλιούς νομούς θα υπάρχει εκλεγμένος αντιπεριφερειάρχης που μαζί με τον περιφερειάρχη θ’ αποτελούν το ανώτερο όργανο της περιφέρειας και οι αρμοδιότητές τους θα είναι αυτές μιας «μικρής βουλής». Οι συνενωμένοι δήμοι θα ονομάζονται δημοτικές κοινότητες με αντίστοιχα ολιγάριθμα τοπικά συμβούλια και αντίστοιχες ολιγάριθμες αρμοδιότητες.
Το μακρύ χέρι όμως της κεντρικής εξουσίας δεν θα λείψει από αυτά τα γρανάζια και τα γραναζάκια της Τ.Α., γιατί θα υπάρχει ο περιφερειακός διοικητής, και η χώρα μας θα έχει επτά διοικητές που θα ελέγχουν ως προϊστάμενη αρχή και τους δύο βαθμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Υπάρχουν βέβαια και πολλά άλλα όργανα και αρμοδιότητες που μεταφέρονται στην Τοπική Αυτοδιοίκηση για ν’ απαλλαγεί η κεντρική διοίκηση από αυτά τα βαρίδια και να τα φορτώσει στους δήμους. Για παράδειγμα, δεν θα είναι μόνον η φύλαξη και η φροντίδα των σχολείων, αλλά οι περιφέρειες θα λειτουργούν ως εργοδότες και για τους δασκάλους και καθηγητές. Θα οφείλουν να παρέχουν πρωτοβάθμια περίθαλψη στους δημότες, θα επωμιστούν όλα τα έργα υποδομής και τη φροντίδα-αναβάθμιση του περιβάλλοντος. Ολα αυτά και άλλα πολλά, τα οποία απαιτούν σοβαρούς πόρους και μεγάλες δαπάνες, θα γίνουν με χρήματα που δεν θα φθάνουν από την κεντρική εξουσία, παρ’ ότι ο νόμος το προβλέπει, και θα υποχρεώνεται η Τοπική Αυτοδιοίκηση να επιβάλλει φόρους και τέλη που δεν θ’ αντέχουν οι πολίτες, οι οποίοι δεν θ’ αρκούνται πλέον μόνο στα… παράπονά τους στο δήμαρχο, αλλά θα ακολουθούν κι άλλα.
Αναμένονται κοινωνικοί αγώνες και ξεσηκωμοί όχι μόνο κατά της κεντρικής εξουσίας, αλλά και σε δημοτικά κλιμάκια. Ηδη, ενόψει των ευρωεκλογών της 7ης Νοέμβρη, δεν είναι λίγα τα μηνύματα που έρχονται από πολύ κόσμο και για πολλούς αποδέκτες. Οταν ο κάθε δήμος θα υποχρεωθεί και σε απολύσεις εργαζομένων του, τότε η αγανάχτηση των κατοίκων μπορεί να κορυφωθεί, γιατί οι λόγοι εναντίωσης στα καινούργια αρχιτεκτονήματα θα πολλαπλασιαστούν. Βέβαια, οι νέες διοικήσεις που θα προκύψουν θα θητεύσουν μόνον τριάμισι χρόνια, μιας και οι εκλογές της Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα συμπίπτουν με τις ευρωεκλογές. Κι επειδή οι ευρωεκλογές θα γίνουν σε τριάμισι χρόνια, έτσι και η πρώτη θητεία των αιρετών της Τ.Α. θα έχει αυτόν το χρόνο. Κανονικά η θητεία των αιρετών της Τ.Α. ορίζεται στα πέντε χρόνια από το νέο νόμο, όπως και των ευρωβουλευτών.
Οι μεγάλοι και ισχυροί δήμοι του Καλλικράτη θα φέρουν την αποξένωση του πολίτη από το θεσμό της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, ενώ εισάγουν την ιδιωτικοποίηση και την ιδιωτική πρωτοβουλία σ’ αυτές τις μεγάλες ανώνυμες εταιρίες στις οποίες θα μετατραπούν όχι μόνον οι δημοτικές επιχειρήσεις αλλά και οι ίδιοι οι δήμοι.
Ο νέος χάρτης της Τ.Α. επιβάλλεται μέσα σε συνθήκες επίθεσης του συστήματος και δηλώνει ταυτόχρονα και τη βαθιά κρίση που το παραδέρνει. Στη χώρα μας η αποκέντρωση και η περιφερειακή ανάπτυξη ξεκίνησε πράγματι από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και με τον πρώτο κυβερνήτη Καποδίστρια μπροστά. Ομως, ποτέ μέχρι τα σήμερα δεν κατάφερε το σύστημα ν’ αναπτύξει την ύπαιθρο, τις πόλεις και γενικότερα τη χώρα. Είναι γιατί η εξάρτηση του τόπου μας δεν έπαψε ποτέ από την ίδρυση του νεοελληνικού κράτους και συνεπώς σήμερα, που με το Δ.Ν.Τ. και την Ε.Ε. η υποτέλεια της άρχουσας τάξης γίνεται μεγαλύτερη και αντίστοιχα μεγαλύτερη και η προσπάθεια να περάσει στο λαό η ιδέα ότι ο ραγιαδισμός είναι μια αρετή του έθνους, σήμερα λοιπόν μπορούμε να φαντασθούμε πόσο κωμικοτραγική γίνεται η ιδέα της αποκεντρωμένης διοίκησης και της περιφερειακής ανάπτυξης.
Ερήμωσε και θα ερημώσει ακόμα περισσότερο η ελληνική ύπαιθρος, και η απάντηση της άρχουσας τάξης σ’ αυτό ήταν ο «Καποδίστριας». Σε ερήμωση οδηγείται και η όποια βιομηχανική-βιοτεχνική-μεταποιητική παραγωγή, και η απάντηση που δίνεται, πάλι από την άρχουσα τάξη, είναι ο «Καλλικράτης». Οψώμεθα, όμως, εις Φιλίππους!
Τα κόμματα μπροστά στις εκλογές του «Καλλικράτη»
Ο «Καλλικράτης» είναι το ρούχο που κόπηκε και ράφτηκε όχι μόνο για να εξυπηρετήσει την άρχουσα τάξη και τα αφεντικά της. Κόπηκε και ράφτηκε για να εξυπηρετήσει και τα κόμματα της αστικής τάξης και τους μηχανισμούς τους. ΠΑΣΟΚ και ΝΔ αντιπαρατέθηκαν στη συζήτηση για την ψήφιση του νόμου και έδωσαν με επιτυχία την παράσταση που οι συνθήκες και οι περιστάσεις επιβάλλουν. Η διαφορά τους δεν ήταν σ’ αυτά που ο «Καλλικράτης» προβλέπει, αλλά στο λεγόμενο «χωροταξικό», δηλαδή ποιοι δήμοι θα συνενωθούν με ποιους και ποιες εκλογικές σκοπιμότητες θα εξυπηρετήσουν. Σ’ αυτήν την εξυπηρέτηση το ΠΑΣΟΚ ως κυβέρνηση θέλησε να φάει όλη την πίτα μόνο του, κι εκεί αντέδρασε η Ν.Δ. Ομως, ύστερα από παζάρια, προέκυψε το γνωστό των δύο κομμάτων: η ΝΔ να καταγγέλλει τον «Καλλικράτη» και μετά, ως κυβέρνηση, να τον συνεχίσει με μεγαλύτερη επίθεση στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Ετσι, επιτέλους να προκύψει μια Τοπική Αυτοδιοίκηση που να μην είναι ούτε Τοπική ούτε Αυτοδιοίκηση. Κι αυτό θα γεννηθεί ως νέα πόλη σ’ όλη την επικράτεια, σύμφωνα με τα σχέδιά τους.
Και σε ζητήματα εκλογικής διαδικασίας, όπως και σε άλλα, προέκυψαν διαφωνίες. Το αν ο πλειοψηφών συνδυασμός θα εκλέγεται με το 42% ή με το 50%+1, κι αυτό ήταν θέμα αντιπαράθεσης και ψηφίστηκε τελικά το δεύτερο. Ετσι, το πιο πιθανό είναι να έχουμε επαναληπτικές εκλογές στους περισσότερους δήμους της χώρας μας.
Σ’ ό,τι αφορά τους υποψήφιους δημάρχους και περιφερειάρχες, έχουμε τις γνωστές ζυμώσεις των δύο μεγάλων κομμάτων – κόμματα που εμφανίζονται ως οι μοναδικοί μνηστήρες των αιρετών περιφερειαρχών και των περισσότερων δήμων, για να μην πούμε και όλων των δήμων.
Θα μπορούσαν να σημειωθούν κι εκπλήξεις, με δεδομένη την αγανάχτηση και την οργή των δημοτών κατά των δύο μεγάλων κομμάτων. Ομως, για να συμβεί κάτι τέτοιο θα έπρεπε η Αριστερά να κινηθεί πραγματικά με τη λογική της δημιουργίας κινήματος και όχι της κομματικής προβολής. Το πραγματικό αριστερό–κομμουνιστικό κόμμα υποτάσσεται στην υπόθεση του λαϊκού κινήματος και δεν επιδιώκει την υποταγή του λαϊκού κινήματος στην κομματική υπόθεση.
Ετσι, το ΚΚΕ, στο πλαίσιο της «αντίθεσής» του κατά του συστήματος, έκανε και τη δική του «επίθεση ενότητας» προς τις λαϊκές δυνάμεις. Οποιος πιστός επιθυμεί ας προσέλθει στις γραμμές μου κι εγώ θα του επιτρέψω να με… χειροκροτήσει. Κι επειδή ανυπομονεί γι’ αυτήν τη… συμμαχία, ανακοινώνει πρωτίστως υποψηφίους του για περιφερειάρχες και ακολουθούν οι υποψήφιοι δήμαρχοι. Το ΚΚΕ προχωρεί ακάθεκτο στη γραμμή που έχει χαράξει εδώ και πολύ καιρό και σαγηνεύεται με την ιδέα ότι σ’ αυτές τις συνθήκες είναι δυνατόν ν’ ανέβει το ποσοστό του. Ανεβάζοντας το ποσοστό του, έχει την πρώτη κατανομή εδρών και την κατάκτηση κάποιων εδρών στα συμβούλια, πράγμα που ευελπιστεί να το κρατήσει μέσα στο αστικό παιχνίδι.
Εξάλλου στη Δυτική Ευρώπη και ιδιαίτερα μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, σε πολλές πόλεις οι περιφέρειες, ως μικρές βουλές, ανέπτυξαν μια οικονομική δραστηριότητα με αποτελέσματα σπουδαίου επιχειρηματικού κέρδους – γιατί να μη συμβεί αυτό και στην «Ψωροκώσταινα», μιας και δεν μας λείπει καμιά αρετή… κέρδους.
Αντί το ΚΚΕ να βγει από τη μικροκομματική του λογική και αντίληψη και να «εκμεταλλευτεί» την υπόθεση «Καλλικράτη» για λογαριασμό του κινήματος, έκανε το αντίθετο. Κάτι τέτοιο πέτυχε η ΕΔΑ το 1958, όταν κατάφερε να μετατρέψει ένα νόμο που εξοστράκιζε την Αριστερά από την πολιτική σκηνή σε μπούμερανγκ για τους τότε «αρχιτέκτονες» του συστήματος, που εμπνεύσθηκαν και εφάρμοσαν ένα νόμο αποκλεισμού. Κι ενώ το ίδιο κάνει και σήμερα η άρχουσα τάξη, το ΚΚΕ, όπως κι όλη η Αριστερά, αδυνατεί να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων και να προχωρήσει στη χάραξη ενός νέου δρόμου ανάτασης και προοπτικής του λαϊκού κινήματος.
Τι να πει κανείς για το Συνασπισμό και τον ΣΥΡΙΖΑ με βάση τις τελευταίες εξελίξεις, την αποχώρηση του Κουβέλη καθώς και ό,τι προηγήθηκε και ακολούθησε. Η απογοήτευση που δημιουργείται σε μέλη και οπαδούς του ΣΥΝ και του ΣΥΡΙΖΑ και με τη γραμμή πλεύσης που χαράσσει δεν αφήνει και πολλά περιθώρια για σκέψεις ελπίδας και έκφρασης των μαχητικών διαθέσεων του λαού.
Η κατάσταση δεν είναι καλύτερη και στον εξωκοινοβουλευτικό αριστερό χώρο – οι «απόλυτες αλήθειες» που κυκλοφορούν είναι περισσότερες από τις οργανώσεις του χώρου. Αυτό ασφαλώς δεν είναι καθόλου καλό στοιχείο για την όποια εκκίνηση της οποιασδήποτε διαδικασίας εξόδου από το βάλτωμα. «Βάλτοι» υπήρχαν πάντα, όπως υπήρξαν κι έξοδοι από αυτούς. Σήμερα όμως κάτι τέτοιο δεν διαγράφεται στον ορίζοντα, και έγκειται στη δημιουργικότητα και την πρωτοβουλία αγωνιστών, ενταγμένων και μη, που έχουν το σθένος και το κουράγιο να οργανώσουν στους χώρους που ζουν και δουλεύουν εστίες αντίστασης και πάλης.
Στο επόμενο διάστημα θα δοθούν όχι λίγες ευκαιρίες για μεγάλους αγώνες και ξεσπάσματα. Γιατί τα προβλήματα του λαού είναι ήδη μεγάλα και σοβαρά και προμηνύεται περαιτέρω χειροτέρευση σε όλα τα πεδία. Η κοινή δράση δεν θα είναι μια απλή πολιτική πρόταση, αλλά μια αδήριτη καθημερινή ανάγκη για το προχώρημα του οποιουδήποτε αγώνα.
Εμείς ως ΚΚΕ (μ-λ) αυτούς τους αγώνες προσδοκούμε και σ’ αυτούς θα προσπαθήσουμε να δώσουμε τον καλύτερο εαυτό μας. Με τα δεδομένα της σημερινής κατάστασης πραγμάτων και με τις ελάχιστες ή ανύπαρκτες σοβαρές προϋποθέσεις παρουσίας στην εκλογική αναμέτρηση της πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας Τοπικής Αυτοδιοίκησης, κρίνουμε ότι η ΑΠΟΧΗ, το ΛΕΥΚΟ ή το ΑΚΥΡΟ είναι μια πολιτική ψήφος που έχει νόημα και θαρρούμε πως έχει και απήχηση. Δεν κρίνουμε ότι είναι η συμμετοχή στις εκλογές είναι το «μάννα εξ ουρανού» κι οπότε οι εκλογές, οι όποιες εκλογές, θα πρέπει ν’ αποτελούν το προνομιακό πεδίο έκφρασης και κινητοποίησης των λαϊκών δυνάμεων. Οι πραγματικές λαϊκές ανάγκες γεννούν τους πραγματικούς λαϊκούς αγώνες και σ’ αυτούς και μόνο σ’ αυτούς έχουμε εμπιστοσύνη.
Η επόμενη μέρα του «Καλλικράτη» θα είναι η έναρξη μιας νέας εποχής για την Τοπική Αυτοδιοίκηση. Θα είναι το κάλεσμα προς όλους αυτούς που θέλουν ν’ ακούσουν για την αναγκαιότητα του σήμερα, για τις σημερινές «των Ελλήνων τις κοινότητες» που δεν θα καλύπτονται από τις «δημοτικές κοινότητες» του νέου νόμου περί Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Θα είναι το κάλεσμα προς όλους αυτούς που επιθυμούν να έχουν ΑΥΤΟ-διοίκηση στον τόπο τους.
φ.645, 10/07/10
