Άρθρο από την Προλεταριακή Σημαία (φύλλο 880)
Τρεις εβδομάδες κλείνει η αναζωπύρωση της «παγωμένης σύγκρουσης» μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν με επίκεντρο τον αρμένικο θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ και την ονομαζόμενη Δημοκρατία του Αρτσάχ. Σ’ αυτό το διάστημα οι δύο λαοί μετρούν ήδη αρκετούς νεκρούς και τραυματίες, ενώ έχουν υπάρξει εκατέρωθεν καταγγελίες για ανελέητους βομβαρδισμούς σημαντικών πόλεων (Στεπανακέρτ - πρωτεύουσα της Δημοκρατίας του Αρτσάχ, Γκάντζα - δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Αζερμπαϊτζάν μετά την πρωτεύουσα Μπακού).
Οι ρίζες και το έδαφος της διαμάχης
Οι σύγχρονες ρίζες της διαμάχης βρίσκονται στα 1988, όταν ξεκινά ο αγώνας των αρμένιων αυτονομιστών, με τη βοήθεια της Αρμενίας, για την αυτονομία του Ναγκόρνο Καραμπάχ, με συγκρούσεις που αφήνουν 30 χιλιάδες νεκρούς ώς το 1994. Τη χρονιά αυτή επιβάλλεται από τη λεγόμενη Ομάδα του Μινσκ (ΗΠΑ – Ρωσία - Γαλλία) εκεχειρία μεταξύ των αντιμαχόμενων πλευρών. Στη συνέχεια οι αρμένιοι αυτονομιστές ανακηρύσσουν τη Δημοκρατία του Αρτσάχ που περιλαμβάνει όχι μόνο τον αρμένικο θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ αλλά και τις εφτά επαρχίες του Αζερμπαϊτζάν που είχαν ώς την εκεχειρία καταλάβει.
Στα χρόνια που μεσολάβησαν έχουν υπάρξει σποραδικές συγκρούσεις γύρω από το Ναγκόρνο Καραμπάχ, ενώ τον περασμένο Ιούλιο είχαμε ξανά ολιγοήμερες συγκρούσεις στα σύνορα μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν, αρκετά βορειότερα του Ναγκόρνο Καραμπάχ, που θα μπορούσαμε να πούμε τώρα πια πως ήταν πρελούδιο αυτού που θα ακολουθούσε.
Το έδαφος πάνω στο οποίο έχουμε την αναζωπύρωση αυτής της σύγκρουσης είναι ολοφάνερα αυτό που διαμορφώνει ο οξύτατος ενδοϊμπεριαλιστικός ανταγωνισμός. Καθοριστικής σημασίας είναι η αμερικανορωσική αντιπαράθεση που μαίνεται και ιδιαίτερα οι στρατηγικοί αμερικανικοί σχεδιασμοί περικύκλωσης της Ρωσίας που έχουν βάλει φωτιά σε όλη τη γραμμή των δυτικών συνόρων της (Βαλτικές, Πολωνία, Ουκρανία, Μαύρη Θάλασσα, Βαλκάνια, Λευκορωσία) που τώρα επεκτείνεται (ξανά) και στον Καύκασο. Οι ρωσικές επιτυχίες στη Μέση Ανατολή και η σφήνα που έχει βάλει η Ρωσία στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις έχουν παίξει ρόλο επιταχυντή των εξελίξεων.
Σ’ αυτό το πλαίσιο επιχειρούν να πλασαριστούν οι αντιδραστικές άρχουσες τάξεις της περιοχής, που ευελπιστούν στη στήριξη του τάδε ή του δείνα ιμπεριαλιστή, δρώντας τυχοδιωκτικά έναντι των λαών «τους». Αλλά και ανοίγοντας δρόμο στην ιμπεριαλιστική ανάμειξη, που υποδαυλίζει τα εθνικιστικά πάθη και δημιουργεί όρους για αιματηρές επαναχαράξεις συνόρων.
Ποιος και γιατί πριμοδότησε τη σύγκρουση;
Όπως τα περισσότερα στοιχεία δείχνουν, το Αζερμπαϊτζάν «ξεπάγωσε» τη σύγκρουση με την ανοιχτή στήριξη της Τουρκίας. Θα ήταν απίθανο επίσης εάν η στήριξη της Τουρκίας δεν είχε, αν όχι την προτροπή, τουλάχιστον την ανοχή της Ουάσιγκτον. Διότι έτσι άνοιγε ένα τρίτο μέτωπο, μετά τη Συρία και τη Λιβύη, μεταξύ της Τουρκίας και της Ρωσίας, μεγαλώνοντας τη ρωσοτουρκική καχυποψία και δημιουργώντας κι άλλα ρήγματα στην τακτική λυκοσυμμαχία τους που τόσο έχει τραυματίσει τα αμερικανικά σχέδια. Επιπλέον δινόταν και ένα πεδίο, συμβατό με τις αμερικανικές στρατηγικές στοχεύσεις, διοχέτευσης και εκδήλωσης των μεγαλοϊδεατικών βλέψεων της Άγκυρας, καθόλου αμελητέο αν σκεφτεί κανείς τα προβλήματα ή και τα αδιέξοδα που έχει η τούρκικη αστική τάξη στα άλλα μέτωπα. Ευρύτερα, μια αναζωπύρωση της σύγκρουσης σε περίπτωση που λειτουργούσε σαν επίκεντρο ενός σεισμικού κύματος που θα ανατάρασσε τις εύθραυστες ισορροπίες στον Βόρειο Καύκασο (Γεωργία – Αμπχαζία - Νότια Οσετία) αλλά και θα αφύπνιζε εθνικιστικά τις τουρκογενείς εθνότητες της γύρω περιοχής, θα ήταν ό,τι καλύτερο για την αμερικανική πολιτική περικύκλωσης της Ρωσίας. Ενώ ήδη η Γεωργία χρησιμοποιείται (παρά το «μάθημα» του 2008) από τις ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ για την παρενόχληση της Μόσχας στην περιοχή.
Από την πλευρά της η τουρκική αστική τάξη, μέσω του μετώπου αυτού, υπενθυμίζει στις ΗΠΑ τόσο τη γεωστρατηγική σημασία της σαν ανάχωμα στη Ρωσία όσο και την «αξία χρήσης» της ως αποσταθεροποιητικός παράγοντας στον Καύκασο (ρόλος που πρόθυμα είχε αναλάβει τις προηγούμενες δεκαετίες). Ενώ συνάδει με την επιθυμία της τουρκικής αστικής τάξης ν’ αποκτήσει ρόλο περιφερειακής δύναμης στα τεκταινόμενα της περιοχής. Ταυτόχρονα και συνεχίζοντας την τυχοδιωκτική της προσπάθεια εκμετάλλευσης της αμερικανορωσικής αντιπαράθεσης, φαίνεται πως θέλει να χρησιμοποιήσει (πόσο πετυχημένα μένει να το δούμε) την εμπλοκή της και σαν αντίβαρο άλλων ενοχλητικών για τις ΗΠΑ κινήσεων. Όπως η τελευταία, της ενεργοποίησης των S-400, που έχει προκαλέσει την οργή του αμερικανικού ιμπεριαλισμού.
Αν και έχει γραφεί από αναλυτές πως ήταν η Ρωσία που πριμοδότησε την αναζωπύρωση της σύγκρουσης, η εκδοχή αυτή, χωρίς να μπορεί να αποκλειστεί, συναντά για μας τις λιγότερες πιθανότητες. Πρώτα και κύρια γιατί η Μόσχα δεν θα πυροδοτούσε μια σύγκρουση, π.χ. για να συνετίσει την Αρμενία, με κίνδυνο αυτή να επεκταθεί και να μετατραπεί σε μια αποσταθεροποιητική βόμβα στο ρωσικό μαλακό υπογάστριο του Καυκάσου.
Από κει και πέρα βέβαια οι κινήσεις του ρώσικου ιμπεριαλισμού φανερώνουν πως, επιλέγοντας μια τακτική που και ισορροπίες θέλει να κρατήσει και να λαμβάνει υπόψη μια σειρά εξελίξεις, χρησιμοποιεί τη σύγκρουση για να αναπαραγάγει τον επιδιαιτητικό και επικυρίαρχο ρόλο του στον Καύκασο. Έτσι, όσο και αν προσπαθεί να μην τεντώσει κι άλλο τις σχέσεις του με την Τουρκία, φανερά αυτόν το ρόλο η Ρωσία δεν τον διαπραγματεύεται με την τουρκική ηγεσία, κάτι που της το υπογραμμίζει με κάθε ευκαιρία.
Επίσης, ενώ διατηρεί δύο στρατιωτικές βάσεις και έχει συνάψει σύμφωνο ασφαλείας με την Αρμενία, είναι (;) γνωστό πως το τελευταίο διάστημα οι σχέσεις των δύο πλευρών δεν διένυαν την καλύτερη περίοδο. Την περασμένη άνοιξη ο νέος πρωθυπουργός της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν, έβαλε φραγμό στο ρωσικό σχέδιο εμβάθυνσης της Ευρασιατικής Οικονομικής Ένωσης, ενώ οι ένοπλες δυνάμεις της Αρμενίας συμμετείχαν σε στρατιωτικά γυμνάσια του ΝΑΤΟ στη Γεωργία, κινήσεις που δείχνουν μια συστηματική προσπάθεια από ΗΠΑ-Δύση αλλαγής του προσανατολισμού της και άρα από κάθε άποψη άκρως προκλητικές για τη Ρωσία. Από την άλλη, η Ρωσία δεν έχει παραιτηθεί από την επιδίωξη προσεταιρισμού του Αζερμπαϊτζάν και εξακολουθεί να διατηρεί σχέσεις και επαφές, γνωρίζοντας τον κομβικό ρόλο που διαδραματίζει η χώρα αυτή στον συνολικό αμερικανικό σχεδιασμό για την «ενεργειακή απεξάρτηση» της Ευρώπης από τους ρωσικούς υδρογονάνθρακες.
Έτσι, μπορούμε όχι αβάσιμα να υποθέσουμε, όπως κάνει και ένα τμήμα αναλυτών, πως η ανεκτικότητα που επέδειξε η Ρωσία στις αρχές της σύγκρουσης είχε πολλές πλευρές. Εδράζονταν σε μια προσπάθεια να χρησιμοποιήσει τη σύγκρουση από τη μια για να στείλει μήνυμα στην αρμένικη άρχουσα τάξη πως πρέπει να συμμορφωθεί και από την άλλη να κλείσει το μάτι στο Αζερμπαϊτζάν ότι θα μπορούσε να αποδεχτεί μια μελλοντική συμφωνία πιο ευνοϊκή για το ίδιο σε σχέση με το status quo που υπήρχε πριν την έναρξη των μαχών (π.χ. όλες ή κάποιες από τις εφτά επαρχίες της Δημοκρατίας του Αρτσάχ). Επιπλέον, ορισμένοι εκτιμούν ότι η Ρωσία θα άντεχε μια αναταραχή εντοπισμένη στην περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ από την οποία περνούν οι αγωγοί πετρελαίου και φυσικού αερίου κυρίως του Αζερμπαϊτζάν, βραχυκυκλώνοντας έστω και πρόσκαιρα το αμερικανικό σχέδιο αποκλεισμού της από την ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης.
«Τέλος» ο Μακρόν, σε μια ακόμη προσπάθεια, εκδήλωσης των φιλοδοξιών του γαλλικού ιμπεριαλισμού, συνέχισε μέσω της Ομάδας του Μινσκ αλλά και αυτόνομα την πολεμική ρητορική έναντι των κινήσεων της Τουρκίας. Ουσιαστικά, όμως, διεκδικώντας μερίδιο ισχύος στην περιοχή και βάζοντας έμμεσα στο στόχαστρο τη Γερμανία, χρεώνοντάς της πως με τη στάση της έναντι της Τουρκίας υπονομεύει διαρκώς τις δυνατότητες προβολής ισχύος της ΕΕ στα τεκταινόμενα.
Η εύθραυστη εκεχειρία και οι λαοί
Η εκεχειρία που άρον άρον υπέγραψαν οι ΥΠΕΞ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν στη Μόσχα, μετά από αφόρητη πίεση της Ρωσίας, τα ξημερώματα του περασμένου Σαββάτου, παραβιάζεται συνεχώς και από τις δύο πλευρές. Πιο πριν η Ομάδα του Μινσκ είχε «κλείσει την πόρτα» στη συμμετοχή της Τουρκίας σε οποιεσδήποτε συνομιλίες προκύψουν μεταξύ των δύο πλευρών. Την ώρα που γράφονται αυτές οι γραμμές βγήκε η είδηση ότι η Ρωσία προτείνει –εφόσον συμφωνήσουν και οι δύο πλευρές- την αποστολή ρωσικών στρατιωτικών δυνάμεων στην περιοχή. Πιθανά η Ρωσία έχει θορυβηθεί από τη δήλωση του υπουργείου Άμυνας της Αρμενίας πως «διατηρεί το δικαίωμα» να επιτεθεί σε οποιαδήποτε στρατιωτική εγκατάσταση στο Αζερμπαϊτζάν αφού ισχυρίστηκε ότι το Μπακού χτύπησε στρατιωτικό εξοπλισμό εντός της αρμενικής επικράτειας.
Όπως γράφαμε και στην πρόσφατη ανακοίνωση μας: «Οι λαοί της Αρμενίας και του Αζερμπαϊτζάν, οι κάτοικοι του Ναγκόρνο Καραμπάχ κινδυνεύουν να γίνουν γι’ ακόμη μια φορά τα θύματα μιας σύγκρουσης ενάντια στα συμφέροντά τους που διευθύνεται από τους ιμπεριαλιστές και διεξάγεται από αντιδραστικές άρχουσες τάξεις και τα κράτη τους. Πρέπει να σταθούν ενάντια στον πόλεμο, να παλέψουν για να σταματήσει. Αυτός ο πόλεμος δεν είναι δικός τους, τον έχουν πληρώσει και τον πληρώνουν και πάλι με βαρύ φόρο αίματος. Ιδιαίτερα και αναφορικά με την περιοχή του Ναγκόρνο Καραμπάχ, οι κάτοικοί του πρέπει να αγωνιστούν και να απαιτήσουν την απόσυρση όλων των στρατών από την περιοχή».
