Αφού ξεσκίστηκα βαθιά
κι αφού ξεσκίστηκα παντού
ναζάρα και καμωματού
θα κάμω το κορίτσι, πια.
Κ. Βάρναλης Τρίτη εξαΰλωση
Ο Σαββόπουλος λοιπών Ξαναμίλησε. Και τι δε μας είπε! Για τον Καραμανλή (που πρέπει να του Ζητήσουμε συγνώμη). Για το Μητσοτάκη (που «ελπίζει», -ο Σαββόπουλος- να τα καταφέρει). Για το ΠΑΣΟΚ, για την Αριστερά, και, όπως πάντα, για τα πάντα. Για τους εαμογενείς που «οι αντιιμπεριαλιστικοί τους βερμπαλισμοί έχουν σαν αποτέλεσμα να καλλιεργηθεί ο εγωισμός της μόδας και να σπάσει κάθε κοινωνικός ιστός». (Έχει χάσει κάθε «σέβας» τέλος πάντων ο «όχλος»). Είπε αυτά και άλλα πολλά. Και με την «άνεση» που τον διακρίνει έφτυσε τους πάντες. Την αριστερά, τις λαϊκές μάζες, τους αγώνες τους.
• Σημεία των καιρών. Γιατί βέβαια ο Σαββόπουλος δεν είναι ο μόνος που έχει πάρει μια τέτοια τροχιά. Το πράγμα έχει και την αντικειμενική του βάση. Υπήρξαν εποχές όπου η ακτινοβολία του κομμουνιστικού κινήματος τράβηξε στις γραμμές ή στον περίγυρο του πολύ κόσμο και ταυτόχρονα την πλειοψηφία της διανόησης. Σήμερα ωστόσο βρισκόμαστε σε μια εποχή όπου το επαναστατικό κίνημα βρίσκεται σε υποχώρηση. Έτσι δεν είναι περίεργο το γεγονός ότι ένας κόσμος νοιώθει την ανάγκη να «απελευθερωθεί» από την ιδιότητα του αριστερού που τόσα χρόνια τον «καταδυνάστευε».
“Εμ βέβαια ! Σε εποχές που τόσες «ευκαιρίες» παρουσιάζονται, που τόσοι δρόμοι «ανοίγονται», άντε εσύ τώρα να κουβαλάς τη σφραγίδα του αριστερού.
Πώς να γίνεις μετά εργολάβος, πώς να πάρεις «δουλειές» και προμήθειες, πώς να ρίξεις κάποιους, και πώς διάολε να πάρεις κάποιες εκπομπές. (Κάποιοι «πετυχημένοι» συνδυασμοί δεν είναι ο κανόνας και κυρίως έχουν κάποιο» όριο στην «επιτυχία»).
Ας σταθούμε όμως κάπως ιδιαίτερα στους διανοούμενους. Και βεβαίως στη μερίδα εκείνη που τόσο «καταδυναστεύτηκε» στα πλαίσια της αριστεράς. Αυτοί κι αν «υποφέρανε». Αυτοί κι αν δεν νιώσανε την «καταπίεση» της αριστερής ιδεολογίας πάνω στον ψυχισμό τους, τη δημιουργικότητα, τις ιδέες τους. Εμείς με έναν τρόπο τους «πιστεύουμε», θεωρούμε ότι πράγματι θα πρέπει να αισθάνονταν πολύ άβολα.
(Και από την άποψη αυτή, αυτό που λέει ο Σαββόπουλος ότι ουσιαστικά δεν έχει αλλάξει παίρνει άλλη υπόσταση). Μόνο που θεωρούμε ότι το πρόβλημα βρίσκονταν βασικά στους ίδιους. Στο μικροαστικό μεταφυσικό φορτίο, από το οποίο δεν μπόρεσαν να απαλλαγούν. Στον αθεράπευτο και υστερικό μικροαστικό τους ατομισμό. (Αυτός κι αν -ελευθερώθηκε»). Πάνω απ” όλα θεωρούμε ότι δεν κατάφεραν να επικοινωνήσουν και να κατανοήσουν τα προβλήματα ενός κόσμου (του κόσμου της δουλειάς) με τον οποίο συγκυριακά και μόνο συναντήθηκαν. Και ακόμη πιο σίγουρα, ποτέ τα προβλήματα αυτού του κόσμου δεν γίνανε δικά τους.
Ήταν επόμενο λοιπόν να αισθάνονται καταπιεσμένοι και να μην μπορούν να λειτουργήσουν δημιουργικά σ” ένα πεδίο με το οποίο δεν κατόρθωναν να αποκαταστήσουν μια ουσιαστική και ολόπλευρη επικοινωνία. Και οπό την άποψη αυτή όταν μας κουνάνε τη σημαία της καταπιεσμένης τους ευαισθησίας, να μας επιτρέψουν νάχουμε επιφυλάξεις για την ύπαρξη και κυρίως για τις διαστάσεις της. (Άσε που πάντα είχαμε την υποψία ότι σε κάποιους χώρους μονίμως μπερδεύουν την ευαισθησία στα νεύρα με τη δημιουργική ευαισθησία). Δεν ισχύει βέβαια για όλους αυτό. Για παράδειγμα ο Μπλοκ (και όχι μόνο) κάθε άλλο παρά μπολσεβίκος ήταν. Όμως «οι 12» είναι ίσως το πιο σημαντικό ποιητικό έργο που έχει γραφεί για τον Οχτώβρη.
• Επιμένουμε λοιπόν άτι ο σύγχυση τους είναι κύρια δικό τους πρόβλημα παρά άτι έχει σχέση με κάποιες «ντιρεκτίβες». Συνδέεται με τον τρόπο που πλησίασαν αυτή την υπόθεση, και το πώς κατανόησαν το ρόλο τους. Ας γυρίσουμε όμως στο Σαββόπουλο. Και χωρίς να θέλουμε να κάνουμε μια συνολική υποτίμηση της περίπτωσης του (δεν είναι άλλωστε και πρόβλημα μας), θεωρούμε ότι βρίσκονταν σε μια ανάλογη -και μόνιμη- σύγχυση.
Γι” αυτό και νομίζουμε ότι οι καλύτερες στιγμές του δεν βρίσκονται ούτε εκεί που εφευρίσκει «επαναστατικά» τραγούδια, ούτε εκεί που παιδεύει και παιδεύεται με τη ροκ, ούτε εκεί που χάνεται ανάμεσα σε Πατρίδα και Θρησκεία . Βρίσκονται εκεί όπου λειτουργεί χωρίς να«εκβιάζει» την όποια ευαισθησία του. Το αν αυτή έχει σον προέλευση, σαν «υλικό» τη μικροαστική του παιδεία και τις ανάλογες εμπειρίες, αυτό δεν είναι κακό αυτό καθ» αυτό. Κανείς δεν διαλέγει σε ποιο σπίτι θα γεννηθεί. Αλλά ο Σαββόπουλος ήθελε να περνάει σαν επαναστάτης «εκ κατασκευής» και πολύ πολύ «οργισμένος». Αυτό άλλωστε ήταν πάντα και το πρόβλημα του.
• Όμως μάταια πράγματα. Ο Σαββόπουλος ήταν προορισμένος να «ελευθερωθεί» και ελευθερώθηκε. Και -όχι σήμερα αλλά εδώ και πολύ καιρό- εξόρμησε ακάθεκτος. Και για να σταθούμε στα τελευταία, δίνει γραμμή στους πάντες για το πάντα.
«Είναι κατάντια, λέει, να γίνεται θόρυβος για την ψήφο μου». Μόνο που δεν λέει ότι τον θόρυβο τον κάνει πρώτα ο ίδιος. Στ’ αλήθεια πόση σημασία θα είχε αν σιωπηρό—ο Σαββόπουλος ψήφιζε ΝΔ.;
Το ζουμί όμως ήττα ν στο θόρυβο. Και μάλιστα στο θόρυβο όχι απλά γιο την ψήφο του την οποίο «ίσως δώσει», αλλά για όλα όσα λέει. «Το ΠΑΣΟΚ τα χάλασε όλα», η Αριστερά «είναι επικίνδυνο να κυβερνήσει», τι μένει λοιπόν; Μένει βέβαια ο Μητσοτάκης για τον οποίο ο Σαββόπουλος «ελπίζει να τα καταφέρει»! Και ταυτόχρονα η δικαίωση του Καραμανλή. Είναι αξιοσημείωτο και χρειάζεται οπωσδήποτε να ειπωθεί, ότι οι μεταμορφώσεις του Σαββόπουλου ακολουθούν — τι σύμπτωση Ι — τις μεταβολές στην εξουσία. Αλήθεια πότε ανακάλυψε ότι το ΠΑΣΟΚ δεν πάει καλά; Γιατί εμείς θυμόμαστε κάποιες — εξ ίσου εμετικές — συνεντεύξεις όπου ο Σαββόπουλος μας τάλεγε αλλιώς. Και εισέπραττε βεβαίως την αμοιβή του. Αναθέσεις εκπομπών στην τηλεόραση με τους πιο ευνοϊκούς όρους και αλλά πολλά.
Τώρα όμως βλέπε.) ότι οι αέρηδες φυσάνε αλλιώς.
Και σαν να μην φτάνανε όλα αυτά, επιμένει να δώσει γραμμή και στα -Ελληνόπουλα, τα οποία πρέπει να υπηρετούν τη θητεία τους». Με όλα αυτά υποτίθεται ότι κάνει αυτοκριτική για το ότι δεν πήγε στρατιώτης. Στην πραγματικότητα αφού ψελλίσει διάφορες «βαθυστόχαστες» δικαιολογίες (πάλι λάδι αυτός) προσπαθεί να περάσει την άποψη που είναι ευθυγραμμισμένη με τους σημερινούς του προσανατολισμούς. Καλά θάκανε όμως για κάποια πράγματα να μην μιλάει. Γιατί όταν τον Γενάρη του 69 ο Σαββόπουλος επώνυμος και τότε και -σε σχέση με τους άλλους σχετικά ασφαλής- «πουλούσε τρέλα», κάποιοι άλλοι ανώνυμοι φαντάροι πίσω απ” τις διπλανές πόρτες ματώνατε δίνοντας τη δική τους μάχη και χωρίς να ξέρουν τι θα τους ξημερώσει. Το περισσότερο λοιπόν που δικαιούται ο Σαββόπουλος σ” αυτό το ζήτημα είναι να σωπαίνει και όχι να λέει διάφορες τρίχες για «κάτι απ» τον παλιό ιπποτικό κώδικα που λειτουργεί στους στρατώνες» (πού τον γνώρισε;). Αλλά εκεί που απουσιάζει το θάρρος συνήθως περισσεύει το θράσος. Και ο Σαββόπουλος θρασύτατος πάντα επιμένει όχι μόνο να «δίνει γραμμή» αλλά και να εμφανίζεται και σαν τιμητής των πάντων. Όπως εκεί που αναλαβαίνει να «μετανοήσει για όλους μας». Ρε άει στο διάολο.
φ.154, 11/3/89
