Την Κυριακή 3 Σεπτεμβρίου 2017 η Πιονγκγιάνγκ πραγματοποίησε την έκτη και ισχυρότερη πυρηνική δοκιμή. (Η πρώτη πραγματοποιείται στις 9 Οκτωβρίου 2006). Ο Κιμ (ξανα)πάτησε το «κουμπί». Όμως το κρίσιμο κουμπί δεν βρίσκεται στα χέρια του!
Αυτό που ακολουθεί είναι μια γνώριμη κατάσταση το τελευταίο διάστημα. Λίγες ώρες μετά την πραγματοποίηση της ισχυρότερης, μέχρι σήμερα, πυρηνικής δοκιμής της Πιονγκγιάνγκ, η Ουάσιγκτον προειδοποιεί τη Β. Κορέα με «μαζική στρατιωτική αντίδραση». Ωστόσο, από τη μια ο αμερικανός υπουργός Άμυνας Μάτις επισημαίνει ότι μια διπλωματική λύση είναι ακόμη πιθανή, ενώ από την άλλη ο Τραμπ δηλώνει ότι οι συζητήσεις με τη Βόρεια Κορέα «δεν είναι λύση», πράγμα που δείχνει ότι βασικά κέντρα στις ΗΠΑ δεν έχουν καταλήξει στην ίδια προσέγγιση. Είναι γεγονός πάντως πως η εβδομαδιαία άνοδος και πτώση του επιπέδου οξύτητας της ρητορικής από Ουάσιγκτον και Πιονγκγιάνγκ συσκοτίζει την ήδη περίπλοκη πραγματικότητα.
Το επίπεδο όπου κινείται η κρίση «περιορίζεται» ακόμη στον ΟΗΕ. Η Γαλλία και η Βρετανία (μόνιμα μέλη του ΣΑ) καθώς και η Ιαπωνία ευθυγραμμίζονται με τις ΗΠΑ και τάσσονται υπέρ της επιβολής νέων κυρώσεων, ιδιαίτερα με εμπάργκο πετρελαίου προς τη Β. Κορέα. Ρωσία, όπως και η Κίνα, εκφράζοντας την ανησυχία τους για την κλιμάκωση της έντασης καλούν σε αυτοσυγκράτηση και επιμένουν στο διάλογο προκειμένου να αποφευχθεί «μια ευρεία σύγκρουση», εκτιμώντας ταυτόχρονα πως η επιβολή νέων κυρώσεων δεν είναι λύση. Μόσχα και Πεκίνο έχουν προτείνει πολλές φορές την επιβολή διπλού «μορατόριουμ»: την ταυτόχρονη αναστολή των πυρηνικών και βαλλιστικών δοκιμών από τη Β. Κορέα από τη μία και των κοινών στρατιωτικών ασκήσεων των ΗΠΑ και της Ν. Κορέας από την άλλη.
Οι ΗΠΑ ήδη με πρόσχημα το βορειοκορεατικό πυρηνικό πρόγραμμα προχωρούν στην επέκταση της αντιπυραυλικής ασπίδας ΤΗΑΑD στη Νότια Κορέα και την Ιαπωνία. Οι δύο πρώτες συστοιχίες είχαν αναπτυχθεί στο τέλος Απριλίου, αλλά η ανάπτυξη περισσότερων συστοιχιών είχε αναβληθεί. Πρόσφατα η Ν. Κορέα ανακοίνωσε ότι θα δώσει το «πράσινο φως» για την ανάπτυξη στο έδαφός της αυτών των αντιπυραυλικών συστημάτων. Επίσης και ο ιάπωνας πρωθυπουργός Άμπε δήλωσε ότι η χώρα του σε συνεργασία με τις ΗΠΑ θα κάνει ό,τι είναι δυνατόν για την ανάπτυξη της αντιπυραυλικής της άμυνας. Φυσικά στο στόχαστρο των πυραύλων και των αμερικανικών αεροπλανοφόρων δεν βρίσκεται κύρια η Β. Κορέα, αλλά η Κίνα.
Η περιοχή του Ειρηνικού ωκεανού έχει γείρει την πλάστιγγα της γεωπολιτικής προς τα κει. Υπάρχει έντονο ενδιαφέρον για τον Ειρηνικό ωκεανό και ιδιαίτερα για τη νότια Σινική θάλασσα. Ο έλεγχος της θάλασσας αυτής προσφέρει μεγάλη ισχύ σε όποιον ιμπεριαλιστή καταστεί κυρίαρχος εκεί. Κάτι το οποίο δεν αγνοούν οι ΗΠΑ.
Η Κίνα έχει ξεκινήσει από καιρό να δημιουργεί τεχνητά νησιά. Δεν δημιουργεί μόνο επέκταση της ΑΟΖ της, αλλά τοποθετεί και πυρηνικό οπλισμό και σε κάποια δημιουργεί βάσεις για τα μαχητικά αεροπλάνα της. Είναι το βασικό πεδίο σύγκρουσης μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, που μοιάζει αδύνατο να κλείσει ομαλά
Σε ό,τι αφορά την κορεατική χερσόνησο. Το επίμαχο ζήτημα είναι αν οι ΗΠΑ θα εγκαταλείψουν τη μέχρι τώρα τακτική και θα παρουσιάσουν κάτι διαφορετικό από απειλές και κυρώσεις. Πράγμα που θα σημαίνει πως ετοιμάζουν ένα προληπτικό κτύπημα, χωρίς να διακινδυνεύσουν σοβαρά αντίποινα. Μπορεί να ισχύει κάτι τέτοιο; Αποκαλυπτικός στο ζήτημα αυτό ήταν ο σύμβουλος πολιτικής στρατηγικής του Τραμπ, Μπάνο, λίγο πριν εγκαταλείψει τον Λευκό Οίκο, όταν δήλωνε (παραβιάζοντας το πρωτόκολλο): «Μέχρις ότου κάποιος λύσει την εξίσωση που μου δείχνει πώς δέκα εκατομμύρια άνθρωποι στη Σεούλ δεν πεθαίνουν στα πρώτα 30 λεπτά από συμβατικά όπλα, δεν ξέρω γιατί μιλάτε, δεν υπάρχει στρατιωτική λύση εδώ, μας τη φέρανε». Τα είπε και έπειτα έφυγε.
Με δεδομένο ότι η Ν. Κορέα θα αναλάβει το κύριο βάρος της «ζημιάς» σε περίπτωση πολέμου, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι η συμμαχία με τις ΗΠΑ θα μπορούσε να επιβιώσει, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Και εφόσον η νοτιοκορεάτικη κυβέρνηση συμπεράνει (και σωστά) ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος δεν είναι ότι θα επιτεθεί η Β. Κορέα, αλλά ότι οι ΗΠΑ θα πραγματοποιήσούν προληπτική επίθεση, τότε τα κίνητρά της αλλάζουν.
Είναι σίγουρο πως ούτε η Ιαπωνία ούτε η Ν. Κορέα επιθυμούν ένα πολεμικό επεισόδιο στην περιοχή, παρά την όποια σκληρή ρητορική τους, επειδή γνωρίζουν πού μπορεί να οδηγήσει αυτό. Όλοι ξέρουν πως δεν υπάρχουν στρατιωτικές «επιλογές» που η Ουάσιγκτον θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει εναντίον της Β. Κορέας που δεν οδηγούν σε καταστροφή. Θα κινδύνευαν όχι μόνο οι σχεδόν 40.000 αμερικανοί στρατιωτικοί στην Κορέα, αλλά 25 εκατομμύρια κατοίκων της μητροπολιτικής περιοχής της πρωτεύουσας Σεούλ, για να μην αναφέρουμε τη λοιπή Ν. Κορέα και ίσως και την Ιαπωνία. Η τελευταία αντίδραση του Τραμπ έχει ενισχύσει τη σύγχυση γύρω από την πολιτική των ΗΠΑ, και μέσα και έξω από τις ΗΠΑ. Αντί να τονίσει την ενότητα της Αμερικής με τη Ν. Κορέα, διάλεξε να επικρίνει τη Σεούλ ότι «κατευνάζει» την Πιονγκγιάνγκ, κάνοντάς την να πιστέψει ότι «οι πυρηνικές της προκλήσεις έχουν αποτέλεσμα».
Κίνα και Β. Κορέα κατηγορούν την Ιαπωνία ότι χρησιμοποιεί σήμερα την υποτιθέμενη «απειλή» της Β. Κορέας «ενσταλάζοντας τη μιλιταριστική ιδεολογία στην κοινωνία της», προκειμένου να δικαιολογήσει την αναθεώρηση του συντάγματός της. Ότι εκμεταλλεύεται την πυρηνική απειλή και κατά βάθος θέλει η Β. Κορέα να αποκτήσει πυρηνικά, αφού αν η Β. Κορέα γίνει πυρηνική δύναμη, αυτό θα σήμαινε για τις ΗΠΑ και τους συμμάχους εκεί ότι απαιτείται μεγαλύτερη διασπορά πυρηνικών όπλων.
Η Κίνα, παρ’ ότι έχει αποτελέσει «γέφυρα» συνεργασίας μεταξύ της Β. Κορέας και των βασικών αντιπάλων της -Ιαπωνία, Ν. Κορέα και ΗΠΑ– «φιλοξενώντας» πολυμερείς συνομιλίες, σήμερα αντιμετωπίζει μια εξίσου περίπλοκη σειρά υπολογισμών.
Η άποψη που επικρατεί θέλει το Πεκίνο να χρησιμοποιεί τη Β. Κορέα προβάλλοντας την εικόνα του νηφάλιου, διαλλακτικού «παίκτη». Αυτό εξηγεί γιατί η Κίνα συντάχθηκε με τα όσα ειπώθηκαν στο ΣΑ του ΟΗΕ, όπου η πρέσβειρα των ΗΠΑ στον Οργανισμό ζήτησε σκληρότερες κυρώσεις σε βάρος της Β. Κορέας. Η μη αντίθεση στην ιδέα των κυρώσεων συμβαδίζει με τη θέση ότι η Κίνα παραμένει προσηλωμένη στην αποπυρηνικοποίηση της χερσονήσου.
Το Πεκίνο θα συνεχίσει να παίζει σε διπλό ταμπλό, κάτι που σημαίνει ότι θα επιρρίπτει ευθύνες και στις δύο πλευρές για την κλιμάκωση της έντασης. Αλλά διατηρεί και την ευχέρεια (στο ενδεχόμενο να «πείσει» τη Β. Κορέα για πάγωμα των πυρηνικών προγραμμάτων της) να καταδείξει τις ΗΠΑ ως υπαίτιες για την αναζωπύρωση των εντάσεων. Το άρθρο των Global Times (ημιεπίσημο όργανο του Πεκίνου) της 10ης Αυγούστου έχει ενδιαφέρον γιατί αναλύει έναν μηχανισμό με τον οποίο μπορεί ΗΠΑ και Β. Κορέα να εμπλακούν, από κακούς υπολογισμούς, σε ένα παιχνίδι που υπερβαίνει τις δυνατότητές τους. Το άρθρο κατέληγε πως εάν ο Κιμ επιτεθεί στις ΗΠΑ, μένει μόνος του. Εάν οι ΗΠΑ επιτεθούν στον Κιμ, θα είναι σε πόλεμο με την Κίνα. Η προειδοποίηση της Global Times θύμισε σε ορισμένους αναλυτές, τηρουμένων των αναλογιών, την ανάλογη που απηύθυνε ο Τσου Εν Λάι στον Τρούμαν τον Αύγουστο του 1950, πάλι για την Κορέα. Ο Τρούμαν τη χαρακτήρισε «μπλόφα» και άρχισε ένας από τους αγριότερους πολέμους της ιστορίας. Το 1950 ήταν η μόνη φορά που οι Αμερικανοί πέρασαν τον ποταμό Γιαλού, και δεν έμειναν για πολύ.
Η διατήρηση του σημερινού καθεστώτος είναι για το Πεκίνο η μόνη επιλογή, αν δεν θέλει να έχει στα σύνορά του μιαν ενωμένη Κορεατική Χερσόνησο, στον έλεγχο της Ουάσιγκτον. Μετά την εμπειρία της Μόσχας και την εξάπλωση του ΝΑΤΟ, γιατί το Πεκίνο να δώσει πίστη σε οποιεσδήποτε διαβεβαιώσεις της Ουάσιγκτον (για τις οποίες δεν υπάρχει άλλωστε ούτε ένδειξη) πως δεν θα επεκταθεί στο κενό που θα δημιουργούσε τυχόν κατάρρευση του καθεστώτος της Β. Κορέας;
Η Βόρεια Κορέα είναι στη σφαίρα επιρροής της Κίνας, ως εκ τούτου έχουν σχέσεις και αμοιβαία συμφέροντα σε πολλαπλά επίπεδα. Αντίστοιχα η Νότια Κορέα αλλά και η Ιαπωνία (το σύνταγμά της είναι γραμμένο από τις ΗΠΑ) είναι ενταγμένες στη σφαίρα επιρροής των ΗΠΑ. Αυτά τα πλέγματα σχέσεων είναι που συγκρούονται αναμεταξύ τους στην πραγματικότητα κι όχι ο Κιμ ενάντια σ” όλα τα έθνη. Η δαιμονοποίηση του Κιμ τον μόνο σκοπό που έχει είναι να διαμορφώσει μια συνείδηση ότι καλώς θα επέμβουν οι ΗΠΑ ως παγκόσμιος σερίφης. Ταυτόχρονα η πυρηνική ισχύς, ή η προσπάθεια της δημιουργίας της, από τη Β. Κορέα είναι ένα εργαλείο για την Κίνα απέναντι στους σχεδιασμούς των ΗΠΑ, μέσω της Ιαπωνίας και της Νότιας Κορέας, Το πρόβλημα είναι ότι κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τις συνέπειες αυτών των σχεδιασμών στο τελικό τους στάδιο.
Όπως για το Ιράν έτσι και για τη Β. Κορέα, που στοχοποιούνται τις τελευταίες δεκαετίες από τις ΗΠΑ, ο σχεδιασμός τους συνοδεύεται με την ανατροπή των καθεστώτων τους. Πράγμα όμως που είναι σχεδόν αδύνατο να πραγματοποιηθεί μόνο με συμβατικά στρατιωτικά μέσα. Ακόμα κι αν δεν χρησιμοποιηθούν πυρηνικά σύντομα στην Κορέα, μια πολύ σημαντική, πλευρά της τωρινής κρίσης είναι ότι η παγκόσμια κοινή γνώμη εξοικειώνεται με την ιδέα χρήσης των πυρηνικών όπλων.
Τέλος, μια συμμαχία Ρωσίας–Κίνας είναι και παραμένει ισχυρός παράγων ανάσχεσης του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Το ζήτημα είναι όμως ότι η πρακτική πλευρά τέτοιων συμμαχιών προσκρούει πάντα στην επιθυμία κάθε «πόλου» να μην έρθει σε αντιπαράθεση με τις ΗΠΑ, εκτός και αν απειλούνται άμεσα τα δικά του ζωτικά συμφέροντα. Το Πεκίνο κράτησε, για παράδειγμα, πολύ χαμηλό προφίλ στις μεσανατολικές συρράξεις, που όμως αποτελούν και «εισαγωγή» στη σημερινή κορεατική κρίση που τώρα αντιμετωπίζει. Οι εναλλακτικοί «πόλοι» του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος, αθροιζόμενοι, έχουν μεγαλύτερη ισχύ από τον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό. Το πλεονέκτημα όμως του τελευταίου είναι ότι, σε αντίθεση με τους αντιπάλους του, μπορεί ακόμα να διαμορφώνει μια παγκόσμια, και όχι μια περιφερειακή, στρατηγική.
Χ.Β.
