Βιβλιοπαρουσίαση
Αποτελεί αναμφίβολα κεντρικό ζήτημα της εποχής. Η φιλολογία περί παγκοσμιοποίησης, η αποκάλυψη του μύθου και η αναγκαιότητα της πτώσης του. Ζητήματα που δεν μπορούν να προσπεραστούν από τις αριστερές-επαναστατικές δυνάμεις εάν θέλουν, όχι απλώς να εξηγήσουν την πραγματικότητα, αλλά και να την αλλάξουν.
Πόσο μάλλον όταν την ώρα που ο αμερικανοβρετανικός κατοχικός στρατός επιδεικνύει ?με μεγάλη δυσκολία είναι αλήθεια- την ιμπεριαλιστική βαρβαρότητά του στο σώμα του ιρακινού λαού. Οταν, τα ισραηλινά τανκς επιβάλλουν την κυριαρχία του φασιστικού τους κράτους χύνοντας το αίμα του παλαιστινιακό λαού κάποιοι επιμένουν στην αναπαραγωγή του μύθου. Επιδιώκοντας ?άλλοι συνειδητά, και άλλοι ίσως ασυνείδητα- τη συσκότιση για το τι πραγματικά συμβαίνει. Το ξεστράτισμα της σκέψης και της δράσης των λαών και του κινήματος σε καθαρά αστικά μονοπάτια.
Δεδομένη, λοιπόν, η αναγκαιότητα της έκδοσης και παρουσίασης ενός βιβλίου που φιλοδοξεί να «τα βάλει με όλα αυτά».
Στην παρουσίαση του βιβλίου «Παγκοσμιοποίηση, η πτώση του μύθου» που πραγματοποιήθηκε με μεγάλη επιτυχία την Τρίτη 21 Οκτώβρη στην ΕΣΗΕΑ βασικοί ομιλητές, εκτός από τους συγγραφείς Β. Σαμαρά, Δ. Μάνο, Δ. Παυλίδη, ήταν οι Κ. Βεργόπουλος και Σ. Σακελλαρόπουλος τους οποίους και ευχαριστούμε.
Παρακάτω δημοσιεύουμε μέρος των ομιλιών τους, καθώς και όσων παρενέβησαν από το ακροατήριο, ζητώντας προκαταβολικά την κατανόηση για το ότι δεν ήταν δυνατή μια πιο εκτεταμένη αναφορά στα όσα ?πράγματι πολύ σημαντικά- ειπώθηκαν.
«Γιατί αυτό το βιβλίο, γιατί αυτή η δουλειά, τι έρχεται να καλύψει, τουλάχιστον όσον αφορά στη δική μας λογική και τη δική μας σκοπιμότητα ?ξεκινώντας, ο Βασίλης Σαμαράς εξηγεί :
? Κατ?αρχάς για μας είναι μια πολιτική παρέμβαση [...] και αφορά ένα ζήτημα κατά κύριο λόγο πολιτικό με την εξής έννοια: Εχουμε την άποψη ότι ο τρόπος θεώρησης των πραγμάτων, εξαρτά και τον τρόπο της αντιμετώπισής τους. Στα μαθηματικά λέγεται πως η σωστή διατύπωση ενός προβλήματος είναι η μισή του λύση. Με αυτή την έννοια θεωρούμε ότι η ανάλυση της πραγματικότητας που γίνεται με σωστό ή με λάθος τρόπο ,από αυτή ή την άλλη πλευρά, υπαγορεύει την ανάλογη πολιτική γραμμή πάλης. Αυτό ήταν το θεμελιακό κίνητρο για εμάς[...]«.
Τι, όμως, επί της ουσίας σημαίνει η παραδοχή του όρου «παγκοσμιοποίηση»; «[...] Σημαίνει ότι το κεφάλαιο, η αστική τάξη έχει έναν ιστορικό ρόλο μπροστά της που εκτείνεται σε μια ολάκερη ιστορική περίοδο ώστε να ολοκληρώσει αυτή την πορεία της ανθρωπότητας προς την ανάπτυξη σε καπιταλιστική βάση. Αν όμως έχει έναν ιστορικό ρόλο η αστική τάξη, δεν έχει το προλεταριάτο, δεν έχουν όσοι αναφέρονται σε αυτό, και στις ιδεολογίες, τις πολιτικές απόψεις που συνδέονται με την προλεταριακή άποψη. Αν υπάρχει κάποιος ρόλος, υπάρχει για δυνάμεις που θα λειτουργούν σε δεύτερο πλάνο και θα έχουν σαν στόχο και επιδίωξη το να διορθώσουν, μεταρρυθμίσουν, τροποποιήσουν κάποια λάθη, στρεβλώσεις, αδύνατες πλευρές αυτής της γενικά «σωστής» ιστορικής πορείας .»
Πρόκειται, όπως αναφέρει ο Β.Σ., για άποψη που καθιερώθηκε (όπως ακριβώς συμβαίνει και με άλλες θεωρήσεις που προηγήθηκαν π.χ. για Νέα Τάξη Πραγμάτων, «τέλος της ιστορίας» κ.λπ.) με το «[...]συσχετισμό τωνF16, που κλείνεται σε μύριες και πολλαπλές εκφράσεις πιέσεων και εκβιασμών με τους πολυποίκιλους μηχανισμούς που διαθέτει το σύστημα για κάτι τέτοιο. Από κει και πέρα το θέμα είναι ότι υπήρξαν, από την πλευρά της ευρύτερης – ας το πω- Αριστεράς, στάσεις από έως και ενθουσιώδους αποδοχής αυτής της άποψης και αυτής της λογικής μέχρι αμηχανίας και αμυντισμού απέναντι σε ένα θεώρημα που μπορεί σε κάποιους να μην καθότανε καλά αλλά δεν είχαν τη δυνατότητα, τη διάθεση ή το σθένος να της αντιπαρατεθούν.
Η αποδοχή αυτή (σ.σ. της παγκοσμιοποίησης) βρήκε σημεία επαφής και με πολλές παλιότερες απόψεις που κυριαρχούσαν στο χώρο της Αριστεράς[...]
Το καπιταλιστικό σύστημα κατά την άποψη τη δική μας έχει σαν κινητήρια δύναμη, σαν βάση ύπαρξης και κίνητρο λειτουργίας, το κέρδος. Η πηγή του κέρδους είναι η υπεραξία, το απλήρωτο μέρος της εργασίας [?] Πολύς κόσμος, αναρωτιέται και απορεί, κριτικάρει και αγανακτεί με τις επιδρομές, με το κομμάτιασμα χωρών και λαών, τα χιλιάδες παιδιά που πεθαίνουν από την πείνα κ.λπ. Για το πώς αυτή η εγκληματική διάσταση πια γίνεται κυρίαρχη. Η άποψη η δική μου είναι ότι η βάση βρίσκεται στο πρωταρχικό έγκλημα, στο προπατορικό έγκλημα αυτού εδώ του συστήματος. Δεν εννοώ το μήλο της Εύας, εννοώ την κλοπή, την ιδιοποίησης της υπεραξίας. Πάνω σε αυτή θεμελιώνονται όλα τα υπόλοιπα, αυτή η κλοπή θέλει τη βία για να μπορέσει να κατοχυρωθεί, θέλει το θεσμικό πλαίσιο για να νομιμοποιηθεί, θέλει την Εκκλησία για να καθαγιαστεί, θέλει την επιστήμη για να αντιμετωπιστεί σαν μια αναγκαιότητα εκ των ουκ άνευ η οποία μπορεί να υπάρχει κ.λπ. Ολος ο υποτιθέμενος πολιτισμός, βασίζεται σε αυτή εδώ την βασική σχέση, σε όλες του τις πολλαπλές εκφράσεις.. Αν μιλήσω για την υφαρπαγή της υπεραξίας, αυτή είναι ο πυρήνας του ανταγωνισμού ανάμεσα στους καπιταλιστές, ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές, που εκδηλώνεται με διάφορους τρόπους [...]Με αυτή την έννοια, δεν επιδέχονται ανατροπής αυτές οι εκφράσεις, αν δεν ανατραπούν οι μήτρες που τις γεννάνε [?]«
Ο Σπύρος Σακελλαρόπουλος, έχοντας μελετήσει και ασχοληθεί σοβαρά με τα θέμα της «παγκοσμιοποίησης», διακρίνει «[...] δύο πολύ βασικά, θετικά σημεία διαβάζοντας το βιβλίο : Το πρώτο είναι ότι συμβάλλει στην απομυθοποίηση μιας φιλολογίας η οποία κυριαρχεί ή κυριαρχούσε τα τελευταία δέκα χρόνια και στο επιστημονικό αλλά και στο πολιτικό επίπεδο η οποία διατράνωνε την ύπαρξη ενός ενιαίου κόσμου χωρίς αντιθέσεις, με πολύ επιμέρους δευτερεύουσες αντιθέσεις, η οποία έδινε πολύ μεγάλο βάρος στο γεγονός της τεχνολογικής εξέλιξης και ταυτόχρονα πολύ μεγάλο βάρος στο θέμα της ελεύθερης διακίνησης των προϊόντων και των εμπορευμάτων, του κεφαλαίου-χρήματος. [?] Mέσα από πολλά παραδείγματα, στοιχεία, επεξεργασίες, αναλύσεις το συγκεκριμένο βιβλίο βοηθάει να φανεί ότι τα περισσότερα στοιχεία, δεδομένα της κυρίαρχης ιδεολογίας που μιλάνε για την ύπαρξη παγκοσμιοποίησης είναι έωλα, δεν ισχύουν, τόσο σε ό,τι αφορά στην τεχνολογική εξέλιξη, σε ό,τι αφορά στο έθνος-κράτος τόσο και σε ότι αφορά τον όγκο των διεθνών οικονομικών συναλλαγών.
[...] Θα ήθελα να πω και εγώ ορισμένες απόψεις γύρω από το τι ακριβώς λέγεται και το τι ακριβώς συμβαίνει. Το πρώτο ζήτημα αφορά την οικονομία. Υπάρχει μια αντίληψη ότι ζούμε τρομερές εποχές, γίνονται πράγματα και θαύματα, ανεπανάληπτες καταστάσεις που δεν τις είχε ποτέ διανοηθεί ο ανθρώπινος νους, μια τρομερή διεθνοποίηση των οικονομιών, οι οικονομίες έχουν «γίνει ένα», τα εργοστάσια φεύγουν από τη μια χώρα και πάνε στην άλλη, και ότι όλα αυτά ταυτόχρονα είναι ανεπανάληπτα και πρωτοφανή. Νομίζω ότι πρόκειται περί πολύ σοβαρού μύθου και θα το εξηγήσω όσο μπορώ πιο σύντομα.
Πρώτο στοιχείο είναι το θέμα του εμπορίου. Το εμπόριο των καπιταλιστικών προϊόντων σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό παραμένει εθνικά προσδιορισμένο σε συντριπτικό βαθμό, περίπου 85% [...] Αρα στην πραγματικότητα υπάρχει ένας πολύ χαμηλός βαθμός διεθνοποίησης
[...] Δεύτερο στοιχείο είναι το θέμα των επενδύσεων. Υπάρχει μια φιλολογία ότι το ξένο κεφάλαιο φεύγει από τη μια χώρα, πηγαίνει στην άλλη κ.λπ. Αυτό συμβαίνει αλλά σε οριακό επίπεδο και συνήθως είναι κάτι το οποίο δεν έχει ευρύτερη ισχύ. Στην πραγματικότητα οι ξένες επενδύσεις είναι πάρα πολύ λίγες. Είναι πολύ λιγότερες από ότι ήταν πριν τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο (το ’13-’14) και δεν ξεπερνούν το πολύ τα 5% (στην πραγματικότητα είναι γύρω στα 4%) του παγκόσμιου ΑΕΠ
[...] Από κει και πέρα σε ό,τι αφορά στο ζήτημα των πολυεθνικών επιχειρήσεων οι οποίες υποτίθεται ότι δεν έχουν πατρίδα. Οι πολυεθνικές επιχειρήσεις έχουν πατρίδα : σχεδόν όλες ?οι 500 πιο ισχυρές- ανήκουν σε 7-8 χώρες του αναπτυγμένου δυτικού κόσμου, του λεγόμενου G 7. Πραγματοποιούν τον κύκλο εργασιών τους κυρίως στη δική τους χώρα και σε περιορισμένο βαθμό εκτός αυτής της χώρας και οι αποφάσεις λαμβάνονται κεντρικά στη χώρα την οποία βρίσκονται, από ανθρώπους της υπηκοότητας της χώρας στην οποία έχουν ξεκινήσει τις δραστηριότητες.
[?] Σε ό,τι αφορά ένα άλλο ζήτημα που σχετίζεται με το κράτος. Γενικά υπάρχει παραφιλολογία ότι το κράτος αποδυναμώνεται, χάνει την εξουσία του [?] Αν πει κανείς σε κάποιον Ιρακινό ότι το κράτος των ΗΠΑ έχει αποδυναμωθεί, θα αντιμετωπίσει πολλές και βάσιμες αντιρρήσεις
[?] Σε ό,τι αφορά στους υπερεθνικούς οργανισμούς. Και οι υπερεθνικοί οργανισμοί αποτελούν μια σύμπραξη κρατών στην οποία συμμετέχουν τα διάφορα κράτη ακριβώς γιατί εκτιμούν ότι με τη συμμετοχή τους αυτή θα κερδίσουν μια σειρά από οφέλη. Εννοείται ότι κι εδώ υπάρχει μια ανισομετρία ισχύος, κάθε κράτος έχει τα δικά του συμφέροντα τα οποία σε μεγάλο βαθμό εκπορεύονται από τα συμφέροντα της εθνικής του αστικής τάξης
[...] Τελικά, βγάζουμε το συμπέρασμα ότι υπάρχει μια πολύ μεγάλη ανισομετρία στη διεθνή οικονομική ζωή, μια πολύ σημαντική ανισομετρία η οποία αντανακλά και την πραγματική ανισομετρία ισχύος που έχουν τα διάφορα κράτη αλλά και οι διάφορες εθνικές αστικές τάξεις [?]«
Ο Κώστας Βεργόπουλος, από τους γνωστούς οικονομικούς αναλυτές που αντιμάχονται την έννοια της παγκοσμιοποίησης, θεωρεί «[...] σημαντική την αποκάλυψη της αθλιότητας που έχει συνδεθεί ?σε κοινωνικό και επιστημονικό επίπεδο- με τον όρο «παγκοσμιοποίηση». Αποκάλυψη που πρέπει να γίνει σε όλα τα επίπεδα και στα σχολεία των λαϊκών αγώνων[...] Αποκάλυψη που έγινε «και εκ μέρους του κινήματος -π.χ.στο Σιάτλ- όπου αποδείχθηκε ότι μπορεί να αμφισβητηθεί το «μη αμφισβητήσιμο.
[?] Γιατί γύρω από τον όρο αυτό έχει στηθεί η εξαπάτηση από τον καπιταλισμό. Γεγονός που περιγράφεται στο βιβλίο με απλό αλλά τεκμηριωμένο τρόπο, με τρόπο ριζοσπαστικό γιατί πάει πιο πέρα από την αποκάλυψη.
[?] Στο παρελθόν χρησιμοποιήθηκε η έννοια της ελευθερίας -όλοι είμαστε με την ελευθερία. Ελεύθερη εργασία ήταν το αρχικό όνομα της μισθωτής εργασίας που οδήγησε στη νέα σκλαβιά [?]. Το 1860 στη Ρωσία ο νόμος για την απελευθέρωση των δουλοπάροικων έδωσε ελευθερία. Τι σήμαινε αυτό στην πράξη; Δόθηκε η ελευθερία στα κτήματα να πουληθούν. Αρά είχαμε την απελευθέρωση των κτημάτων από τους εργαζόμενους. Σήμερα ακούγονται ιδεολογήματα ότι «δεν μπορούμε να κάνουμε ότι θέλουμε, όλοι πρέπει να πράττουμε αυτό». Καθιερώνεται έτσι η μη πολιτική και η αντίσταση σε αυτό θεωρείται αρχαϊσμός
[?] Το έθνος δεν είναι ζήτημα φυλετικό, είναι οι κάτοικοι μιας χώρας, είναι ο μηχανισμός σταθεροποίησης του κάθε χώρου-κράτους και άρα η ανυπαρξία κράτους θα σήμαινε ανυπαρξία θεσμών αφού η διεθνείς μηχανισμοί είναι σε κάθε περίπτωση πιο ασθενείς από τους κρατικούς θεσμούς.
[?] Ωστόσο, πάρα την ιδεολογική επιχείρηση για μη δυνατότητα αντίστασης απέναντι στην παγκοσμιοποίηση ο κόσμος ?ιδίως μετά το Σιάτλ- ξυπνάει και αφυπνίζεται. [?]«
Δεν είναι νέο το ζήτημα της παγκοσμιοποίησης. Ο Κ. Βεργόπουλος, θέτει γνωστά ερωτήματα όπως «[...] εάν είναι ή όχι κυρίαρχος ο λαός. Εάν μπορούν οι κυβερνήσεις να κάνουν αυτό που θέλουν οι λαοί τους [...].» Επί της ουσίας «Το φάντασμα της παγκοσμιοποίησης αρνείται την δυνατότητα των επαναστάσεων». Ομως στο παρελθόν, π.χ. με αφορμή την ήττα της παρισινής κομμούνας υπήρξαν απόψεις που έλεγαν ότι «δεν μπορεί να γίνει η επανάσταση γιατί όπου και όταν γίνεται το κεφάλαιο φεύγει! Φυγομαχεί δηλαδή ο αντίπαλος! Ο Μαρξ ωστόσο ξεκαθάρισε ότι η κομμούνα έχασε γιατί δεν πήρε μέτρα κυριαρχίας και όχι επειδή έφυγε το κεφάλαιο [?] Η λενινιστική θεωρεία του αδύναμου κρίκου δείχνει ότι υπάρχει η δυνατότητα της επανάστασης [?]«
Συμφωνώντας με την παρατήρηση του Σ. Σακελαρόπουλου ότι, σύμφωνα με δηλώσεις των ίδιων των ΗΠΑ, αυτές θα επεμβαίνουν όπου παραβιάζεται η ατομική ιδιοκτησία όπως π.χ. συνέβη στη Βολιβία συμπληρώνει ότι«η αναγόρευση αγωνιστών σε τρομοκράτες βρίσκεται στην ημερήσια διάταξη για τις ΗΠΑ. [?] Οι ΗΠΑ, ενώ πλασάρουν το μύθο της παγκοσμιοποίησης, είναι οι πρώτες που παραβιάζουν την παγκοσμιοποίηση. Αρνείται η Αμερική στους άλλους ότι επιτρέπεται για την ίδια. Η παγκοσμιοποίηση είναι πάντα για τους άλλους, όχι για τις ΗΠΑ που οχυρώνονται πίσω από μέτρα προστατευτισμού. [?] Σε κάθε περίπτωση το ερώτημα δεν είναι εάν είναι δυνατή η παγκοσμιοποίηση, η παρακμή του κράτους κ.λπ. αλλά κάτω από ποιες συνθήκες είναι δυνατή. [?]«
Δίνοντας το λόγο στο ακροατήριο ο Παναγιώτης Σωτήρης προχώρησε στην ανάγκη κάποιον διευκρινήσεων που πρέπει να γίνουν όσον αφορά την ύπαρξη και αναγκαιότητα του έθνους στην αναπαραγωγή του κεφαλαίου. Ζήτημα που αποτελεί και τον θεωρητικό πυρήνα του σφάλματος και των συγχύσεων. Επεσήμανε την ανάγκη εμβάθυνσης της συζήτησης περί «παγκοσμιοποίησης» με την οποία διαφωνεί σαν όρο σε επίπεδο ανάλυσης, αλλά θεωρεί ότι μπορεί να χρησιμοποιείται επειδή συσπειρώνει αντιστάσεις. Πρόκειται απλώς για ιδεολόγημα που αναπαράγεται ή κρύβει κάτι παραπάνω στο χώρο της ταξικής πάλης στο οποίο περιλαμβάνεται και το κράτος. Πράγματι, το κράτος με μια αφηρημένη έννοια δεν έχει πατρίδα συμπληρώνει. Αλλά το πραγματικό κράτος, οι πραγματικοί καπιταλιστές αναπαράγονται στο χώρο-κράτος.
Ο Δημήτρης Μάνος, εστίασε την ομιλία του στην αδυναμία του όρου «παγκοσμιοποίηση» που «[...] αμφισβητείται πλέον καθαρά ακόμη και από τις κυρίαρχες τάξεις [...] και τις προσπάθειες [...] αντικατάστασής του μέσα από ερωτήματα του τύπου «αυτοκρατορία ή παγκοσμιοποίηση». Αντικειμενική διαδικασία! Καλή ή κακή παγκοσμιοποίηση! Σήμερα φωνές εντός συστήματος αμφισβητούν την διαδικασία με την επιστημονική τους ιδιότητα και ξεπροβάλλει πλέον καθαρά η έννοια του ιδεολογήματος. Επισημαίνουν, δηλαδή, ότι οι αμφισβητήσεις αυξάνουν και άρα εντοπίζεται και δηλώνεται η αδυναμία του όρου. Αντικαθίσταται με ερωτήματα «Αυτοκρατορία ή παγκοσμιοποίηση». [...] η λέξη κλειδί που όλοι αποφεύγουν : ιμπεριαλισμός, είναι η λέξη που περιγράφει τη σημερινή πραγματικότητα. Η έννοια της Αυτοκρατορίας δεν έχει εθνικό προσδιορισμό και δε μεταφέρεται -έτσι απλά- από εποχή σε εποχή ούτε αντανακλάται στην ιστορική δράση. Η έννοια της αυτοκρατορίας ενέχει την έννοια της παγκοσμιοποίησης και χρησιμοποιείται αντί αυτής. Υπάρχει ασφαλώς το νέο : η επιδίωξη των ΗΠΑ για παγκόσμια ηγεμονία που ξεπερνά τα όνειρα ακόμη και των χιτλερικών. Η άνευ όρων παγκόσμια κυριαρχία που επιδιώκουν οι ΗΠΑ, δεν έχει ιστορικό προηγούμενο. Ούτε με τη ναζιστική Γερμανία που επιδίωξε σε κάποια φάση συμμαχίες και συνεννοήσεις. Η αιτία αυτής της ιστορικής πρωτοτυπίας είναι το πώς τίθενται σήμερα τα ζητήματα. Τίθενται αμείλικτα, πολιτικοποιείται στο έπακρο ο ανταγωνισμός και εμφανίζεται το αδιέξοδο του κυρίαρχου μπλοκ εξουσίας στις ΗΠΑ [...]. Η ανάγκη αντιμετώπισης αυτής της κατάστασης από το κίνημα δεν υπάρχει απλώς, αλλά θέτει και το θέμα μιας άλλης προοπτικής και την επικαιρότητα του σοσιαλισμού. Πράγμα που πρέπει να τίθεται. Αρά εκτός από αντιπολεμικό-αντιιμπεριαλιστικό κίνημα υπάρχει η ανάγκη προβολής ενός άλλου εφικτού κόσμου σαν αποτέλεσμα της απαίτησης των λαών να ζήσουν και να ευτυχήσουν πάνω στη Γη.»
Στη συνέχεια παρενέβη από το ακροατήριο ο Κώστας Μελλάς επισημαίνοντας ότι εκτός από την επιδίωξη απόλυτης κυριαρχίας των ΗΠΑ κάτι νέο συντελείται και στο τομέα των σχέσεων παραγωγής. Η παγκοσμιοποίηση σαν ιδεολογία είναι -όπως κάθε ιδεολογία- ο τρόπος που καταλαβαίνουμε τον κόσμο και όχι ψευδής συνείδηση. Το ερώτημα είναι τι είναι ψέματα και τι όχι από τον όρο παγκοσμιοποίηση. Η παγκοσμιοποίηση σαν ιδεολογία εκ των πραγμάτων πέφτει και καταρρίπτεται εύκολα. Στην οικονομική πραγματικότητα όμως κάτι έχει αλλάξει (ανάπτυξη τεχνολογίας, πληροφορικής). Να μην παραβλέπουμε τις σημαντικότατες αλλαγές που έχουν γίνει με την πάλη μας ενάντια στην «παγκοσμιοποίηση».
Τέλος, ο Δημήτρης Παυλίδης, καταπιάστηκε στην ομιλία του με τις διάφορες προσεγγίσεις γύρω από το ζήτημα της παγκοσμιοποίησης. Απαντώντας στην απαξιωτική αναφορά σε όσους εμμένουν στη λενινιστική ανάλυση, αντέκρουσε τις αντιφάσεις μιας τέτοιας άποψης. «[...] Σύμφωνα με αυτούς υπάρχουν βέβαια κάποια υπολείμματα της προηγούμενης κατάστασης του κόσμου, όπως π.χ. αυτά της 11 ης Σεπτέμβρη και ό,τι την ακολούθησε, οι αντιθέσεις ΗΠΑ-Ε.Ε, ο πόλεμος στο Ιράκ και αλλού, κ.λπ., όμως η βασική τάση που οδηγεί τα πράγματα είναι η «παγκοσμιοποίηση». Γιατί πρόκειται, κατά τα λεγόμενά τους, απλά για «ανορθογραφίες και επιβιώσεις» του παρελθόντος. «Ανορθογραφία» ακόμη και οι ανθρακωρύχοι της Βολιβίας και ο αγώνας τους. Σα να ‘ναι όμως πολλές οι «ιστορικές επιβιώσεις και ανορθογραφίες» που επικαλούνται.[?] Εμείς θεωρούμε πραγματικότητα όλα αυτά ενώ «ανορθογραφία» τα όσα λέγονται περί «παγκοσμιοποίησης». [?] Εντάξει, μπορεί στην εποχή του «πλανητικού χωριού» να ορθώνονται τα τείχη για τη μετακίνηση και μετανάστευση των ανθρώπων. Ευτυχώς όμως υπάρχει ο τουρισμός! Ετσι λένε. Υπάρχουν όμως και ταξιδιωτικές οδηγίες! [?] Τα τελευταία δυο χρόνια ο τουρισμός, που ούτως ή άλλως αφορούσε κυρίως τους κατοίκους στις ισχυρές και ανεπτυγμένες χώρες της Δύσης (και πάλι όχι όλους) μειώνεται συνεχώς. Και λόγω τον γεγονότων της 11 ης Σεπτέμβρη και της πολιτικής κατάστασης που έχει διαμορφωθεί. Με αποκορύφωνα την μείωση των αμερικάνων τουριστών στην Γαλλία λόγω της στάσης που είχε στο πόλεμο στο Ιράκ. Πρέπει σε κάθε περίπτωση να βλέπουμε την ουσία και ασφαλώς δεν φτάνει η απλώς η κατάρριψη του μύθου [?]«.
φ.488, 1/11/03
