Ένας αιώνας πάνω κάτω πέρασε από τότε που στο μεταίχμιο του 19ου και του 20ου αιώνα ο καπιταλισμός περνούσε από την εποχή του ‘’ελεύθερου συναγωνισμού’’ σ’ αυτή της κυριαρχίας των μονοπωλίων.
Οι νόμοι της αγοράς και το κυνηγητό του κέρδους δημιουργούσαν συνεχώς την τάση για συγκέντρωση και συγκεντροποίηση της παραγωγής και του κεφαλαίου και τη διαρκή επαναστατικοποίηση των μέσων παραγωγής και των τεχνικών προτσές της παραγωγής. Ο ίδιος ο Μαρξ συμπέρανε στο ‘’Κεφάλαιο’’ ότι αυτή η τάση σε μια ορισμένη βαθμίδα ανάπτυξης της συγκέντρωσης του κεφαλαίου οδηγεί στο μονοπώλιο.
Είναι γνωστή η διαμάχη γύρω από το νέο φαινόμενο στις αρχές του 20ου αιώνα ανάμεσα σε μαρξιστές και μη. Μαζί με το νέο φαινόμενο στην ανάπτυξη του καπιταλισμού, χρησιμοποιούνταν ευρέως και ο όρος ιμπεριαλισμός. Δεν έδιναν όλοι όμως το ίδιο νόημα στον όρο ιμπεριαλισμός.
Ορισμένοι αστοί π.χ χαρακτήριζαν ιμπεριαλισμό την αποικιοκρατική πολιτική των μεγάλων καπιταλιστικών δυνάμεων. Αλλά και ανάμεσα στους τότε μαρξιστές δεν υπήρξε, όπως είναι γνωστό, ομοφωνία.
Είναι γνωστή η θέση του Κάουτσκυ για τον ιμπεριαλισμό, που τον θεωρούσε ως μια πολιτική των μεγάλων καπιταλιστικών δυνάμεων, μια πολιτική που μπορούσε να αλλάξει με την παρέμβαση του εργατικού κινήματος. Συμβούλευε μάλιστα τους καπιταλιστές να μη χρησιμοποιούν ιμπεριαλιστική πολιτική, και πίστευε ότι αργά ή γρήγορα οι καπιταλιστές θα το καταλάβαιναν και ακολουθώντας το συμφέρον τους θα έρχονταν σε συμφωνία μεταξύ τους για την από κοινού ειρηνική εκμετάλλευση του κόσμου, μια κατάσταση που την ονόμαζε ως γνωστό, υπεριμπεριαλισμό.
Σε αντίθεση με τον Κάουτσκυ πολλοί μαρξιστές ανέλυσαν και επισήμαναν τότε με επιστημονικό τρόπο βασικά χαρακτηριστικά του ιμπεριαλισμού, του μονοπωλιακού καπιταλισμού. Ακόμα και αστοί ερευνητές έφτασαν σε μια επιστημονική προσέγγιση πλευρών του νέου τότε φαινομένου.
Και ήταν ο Λένιν εκείνος που αξιοποιώντας όλες τις επιστημονικές προσεγγίσεις ξεκαθάρισε οριστικά την έννοια ιμπεριαλισμός στην πασίγνωστη και μνημειώδη εργασία του, κλείνοντας ουσιαστικά τη συζήτηση δυο δεκαετιών, στα 1916.
Ο ιμπεριαλισμός, κατά τον Λένιν, δεν είναι μια πολιτική, είναι ο ίδιος ο καπιταλισμός στο ανώτατο και τελευταίο στάδιό του. Από τον ελεύθερο συναγωνισμό περάσαμε στη κυριαρχία του μονοπωλίου. Το βιομηχανικό κεφάλαιο, που κυριαρχούσε πριν, συγχωνεύτηκε πια με το τραπεζικό στο χρηματιστικό κεφάλαιο, που αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό του νέου σταδίου. Η εξαγωγή κεφαλαίου υπερτερεί πλέον της εξαγωγής εμπορευμάτων αποκτώντας πρωταρχική σημασία. Η διεθνοποίηση του κεφαλαίου γνώρισε νέα ώθηση, άρχισαν να δημιουργούνται διεθνείς μονοπωλιακές ενώσεις που μοιράζονταν τις αγορές μεταξύ τους. Μια χούφτα μεγάλων ιμπεριαλιστικών δυνάμεων μοιράζονται τον κόσμο μεταξύ τους. Είναι ο καπιταλισμός της σήψης και της παρακμής, ο καπιταλισμός που σάπισε και θα πεθάνει.
Οι γνωστές αντιθέσεις του καπιταλισμού δεν αίρονται στο μονοπωλιακό του στάδιο, οξύνονται παραπέρα και κυρίως η βασική του αντίθεση μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας. Ο ελεύθερος ανταγωνισμός, που αποτελεί βασική ιδιότητα του καπιταλισμού και της εμπορευματικής παραγωγής γενικά δεν εξαφανίζεται στο μονοπωλιακό στάδιο. Το μονοπώλιο είναι βέβαια η άμεση αντίθεση του ελεύθερου ανταγωνισμού στη βάση του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής. Το μονοπώλιο όμως ξεπηδώντας από τον ελεύθερο ανταγωνισμό δεν τον καταργεί, μα υπάρχει πάνω σ’ αυτόν και δίπλα σ’ αυτόν, γεννώντας έτσι μια σειρά οξείες και βίαιες αντιθέσεις, προστριβές και συγκρούσεις. Ο ελεύθερος ανταγωνισμός δεν σταμάτησε ποτέ, ούτε στις μέρες μας, να γεννά το μονοπώλιο.
Οι λενινιστικές επισημάνσεις έχουν μεγάλη σημασία και πρέπει να τις παίρνουμε σοβαρά υπόψη για την ανάλυση των σύγχρονων αλλαγών και αποτελούν βασικό θεωρητικό εργαλείο για όλους όσους θέλουν να αναλύσουν τη σύγχρονη πραγματικότητα με επιστημονικό και επαναστατικό τρόπο. Ξέρουμε σήμερα πολύ καλά που οδηγήθηκε το κίνημα όταν δεν θέλησε ή δεν μπόρεσε να κατανοήσει σε βάθος τη λενινιστική ανάλυση του ιμπεριαλισμού.
Η μη σωστή κατανόηση των σύγχρονων αλλαγών στον καπιταλισμό δημιουργεί τεράστια σύγχυση και επαναφέρει τη συζήτηση σε ένα επίπεδο, που βρίσκεται από θεωρητική άποψη, σε τεράστια απόσταση πίσω από το επίπεδο της συζήτησης που έγινε τις 2 πρώτες δεκαετίες του 20ου αιώνα. Έτσι σήμερα στην ευρύτερη Αριστερά είναι πολύ διαδεδομένες οι αντιλήψεις που αμφισβητούν την ύπαρξη του ιμπεριαλισμού στις σημερινές συνθήκες η που την παραδέχονται επιφανειακά απορρίπτοντας την ουσία της λενινιστικής ανάλυσης. Θα βρει κανείς λοιπόν αντιλήψεις που ισχυρίζονται ότι ο ιμπεριαλισμός δεν υπάρχει πια γιατί κατέρρευσε το αποικιοκρατικό σύστημα. Δεν είναι δύσκολο να μαντέψει κανείς ότι πίσω από αυτές τις αντιλήψεις κρύβεται η παλιά πρόληψη ότι ο ιμπεριαλισμός ήταν η αποικιοκρατική πολιτική των μεγάλων καπιταλιστικών δυνάμεων. Θα βρει ακόμα σε μεγάλη έκταση αντιλήψεις περί ειρηνικού διακανονισμού και συνεννόησης των μεγάλων δυνάμεων για την από κοινού εκμετάλλευση του κόσμου, που παραπέμπουν κατευθείαν στον Καουτσκυ. Ακόμη αντιλήψεις περί ενιαίας, παγκόσμιας ελίτ ή περί αμερικανικής αυτοκρατορίας που μάλλον προϋποθέτουν ότι ο ‘’υπεριμπεριαλισμός’’ του Κάουτσκυ έχει γίνει ήδη πράξη. Θα βρει ακόμα κάπως ‘’σεμνότερες’’ αντιλενινιστικές προσεγγίσεις, αυτές που περιοδολογούν τον ίδιο τον ιμπεριαλισμό σε διάφορες φάσεις ή ακόμα που μιλούν για την υπέρβαση του ιμπεριαλιστικού και την έλευση ενός νέου σταδίου του καπιταλισμού πέραν του ιμπεριαλισμού. Και όλα αυτά στο όνομα των αλλαγών και των νέων φαινομένων στον καπιταλισμό. Αλλά ποιες είναι αυτές οι αλλαγές και τα νέα φαινόμενα του καπιταλισμού;
Ασφαλώς ο καπιταλισμός των αρχών του 21ου αιώνα δεν είναι ο ίδιος με τον καπιταλισμό της εποχής του Κάουτσκυ και του Λένιν. Από τότε υπήρξαν τεράστιες αλλαγές ποσοτικές αλλά και ποιοτικές. Κατ’ αρχήν η συγκέντρωση και συγκεντροποίηση και η διεθνοποίηση της παραγωγής και του κεφαλαίου πήρε πρωτοφανείς διαστάσεις. Τα σύγχρονα μεγάλα μονοπώλια ελέγχουν ολόκληρη την παραγωγική διαδικασία, επεκτείνονται σε όλους τους κλάδους παραγωγής, αναπαραγωγής, υπηρεσιών και διανομής. ΟΙ πολυεθνικές μονοπωλιακές ενώσεις, που στην εποχή του Λένιν μόλις άρχισαν να συγκροτούνται, ελέγχουν σήμερα περισσότερο από το 1/3 της παγκόσμιας παραγωγής
Η προωθημένη συγκέντρωση και συγκεντροποίηση και η διεθνοποίηση του μονοπωλιακού κεφαλαίου ώθησε και ωθεί το καπιταλιστικό σύστημα στη διαδικασία των καπιταλιστικών περιφερειακών ολοκληρώσεων. Το μονοπωλιακό κεφάλαιο συγκεντρώνεται, συγκεντροποιείται και διεθνοποιείται σε τέτοιο βαθμό που τείνει να καταργήσει τα εθνικά σύνορα, τείνει προς την ενοποίηση της παγκόσμιας αγοράς, προς τη διεθνή ρύθμιση της παραγωγής και της κατανάλωσης. Αυτή την τάση την εξέλαβαν πολλοί ως ήδη πραγματοποίηση της κατάργησης της εθνικής βάσης του κεφαλαίου και της εθνικής κρατικομονοπωλιακής ρύθμισης.
Δεύτερον, κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα και ιδιαίτερα τις 3-4 τελευταίες δεκαετίες του υπήρξε μια πρωτοφανής ανάπτυξη της επιστήμης και της τεχνικής, μια επιστημονικοτεχνολογική εξέλιξη χωρίς προηγούμενο. Η μαζική χρησιμοποίηση της επιστήμης και της τεχνικής οδήγησε σε μια χωρίς προηγούμενο έκρηξη στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, που οδηγεί στην απαξίωση της εργατικής δύναμης, στην αύξηση του πρόσθετου σε βάρος του αναγκαίου χρόνου εργασίας, δηλαδή στην τεράστια αύξηση της εκμετάλλευσης.
Τρίτον, οι καπιταλιστικές σχέσεις παραγωγής επεκτάθηκαν και κυριαρχούν σήμερα σε όλες τις χώρες του κόσμου και στην τελευταία γωνιά του πλανήτη, απωθώντας τις προκαπιταλιστικές σχέσεις. Απ’ αυτή την άποψη ο καπιταλισμός παγκοσμιοποιήθηκε πράγματι. Διευρύνθηκε το πεδίο της καπιταλιστικής εκμετάλλευσης. Υπενθυμίζουμε ότι ο Μαρξ στο ‘’ΚΕΦΑΛΑΙΟ’’ είχε σημειώσει ως μια πρόσθετη πηγή εξαγωγής απόλυτης υπεραξίας την εξάπλωση του καπιταλισμού σε νέες χώρες.
Τέταρτο, στο δεύτερο μισό του 20ου αιώνα κατέρρευσε το αποικιοκρατικό σύστημα και άλλαξε ο τρόπος ένταξης και των πρώην αποικιών στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα.
Χώρες που στην εποχή του Λένιν βρίσκονταν μακριά από τον πολιτισμό, σήμερα όχι μόνο έφτασαν στον καπιταλισμό αλλά και σε ορισμένες από αυτές δεν μπορεί πλέον να γίνεται λόγος απλά για κυριαρχία των αστικών παραγωγικών σχέσεων, καθώς έφτασαν ήδη στο μονοπωλιακό, το ιμπεριαλιστικό στάδιο τού καπιταλισμού τους.
Με νέο τρόπο εντάσσονται στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα και όλες εκείνες οι καπιταλιστικές χώρες που στην εποχή του Λένιν βρισκόταν ακόμα στα αρχικά ή μεσαία επίπεδα καπιταλιστικής ανάπτυξης και σήμερα έφτασαν στο μονοπωλιακό στάδιο του καπιταλισμού τους.
Πολλά άλλαξαν λοιπόν, αλλά η ουσία του ιμπεριαλισμού παραμένει η ίδια, όπως την ανέλυσε ο Λένιν στις αρχές του 20ου αιώνα. Όλες οι αλλαγές που συντελέστηκαν και συντελούνται δεν άλλαξαν τα βασικά χαρακτηριστικά του ιμπεριαλιστικού σταδίου του καπιταλισμού.
Το μονοπώλιο ήταν και παραμένει η βάση του ιμπεριαλισμού και οι όποιες αλλαγές στη μορφή του δεν αλλοίωσε την ουσία του που παραμένει η ίδια. Και μονοπώλιο σημαίνει πλήρη άρνηση της δημοκρατίας, σημαίνει προσταγή, σημαίνει αντίδραση σ’ όλη τη γραμμή.
Το χρηματιστικό κεφάλαιο γιγαντώθηκε αλλά παραμένει χρηματιστικό κεφάλαιο.
Η διεθνοποίηση του κεφαλαίου και της παραγωγής πήρε τεράστιες διαστάσεις, αλλά η διαδικασία αυτή δεν είναι καινούργια καθώς αυτή δεν εμφανίστηκε ούτε τις τελευταίες δεκαετίες, ούτε καν με την εμφάνιση του ιμπεριαλισμού (υπήρχε και πριν απ’ αυτόν κατά τη διάρκεια του βιομηχανικού καπιταλισμού).
Η τεράστια διεθνοποίηση αποτέλεσε και αποτελεί τη βάση για την αντίστοιχων διαστάσεων συγκέντρωση και διεθνοποίηση του μονοπωλιακού κεφαλαίου, που ώθησε το καπιταλιστικό σύστημα στη διαδικασία των περιφερειακών ολοκληρώσεων, που με τη σειρά τους επιτρέπουν την παραπέρα διερεύνηση της συγκέντρωσης μέσα από την αύξηση της «εσωτερικής αγοράς» των ιμπεριαλιστικών κέντρων και την πιο ολοκληρωμένη εκμετάλλευση των λαών και του κόσμου.
Η εξαγωγή κεφαλαίου εξακολουθεί να έχει πρωταρχική σημασία σε σχέση με την εξαγωγή εμπορευμάτων.
Ο παρασιτισμός και η σήψη για την οποία μιλούσε ο Λένιν πήραν κατακλυσμιαίες διαστάσεις. Σήμερα ιδιοκτήτες του συντριπτικά μεγαλύτερου μεριδίου του κεφαλαίου δεν έχουν απολύτως καμία σχέση με την παραγωγική διαδικασία και ορισμένοι από τους πλουσιότερους των πλουσίων δεν την γνώρισαν ποτέ!
Ένα τεράστιο τμήμα των παγκόσμιων πόρων διοχετεύεται στην πολεμική βιομηχανία και τα ναρκωτικά, δηλαδή σε εργαλεία καταστροφής της ανθρωπότητας και ένα άλλο στις υπηρεσίες σωφρονισμού, φυλακές και στρατόπεδα για τη φύλαξη των θυμάτων του σύγχρονου καπιταλισμού!
Οι αλλαγές που συντελέστηκαν, δεν άλλαξαν βέβαια την ουσία του ιμπεριαλισμού, οδήγησαν όμως στην ακραία όξυνση της αντίθεσης κεφαλαίου εργασίας καθώς και στην παραπέρα όξυνση των ενδοιμπεριαλιστικών αντιθέσεων και ανταγωνισμών.
Ιμπεριαλισμός, λοιπόν είναι και σήμερα, το παγκόσμιο οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό σύστημα, είναι το ανώτατο και τελευταίο στάδιο του καπιταλισμού. Είναι ο καπιταλισμός της σήψης και της παρακμής.
Ο Λένιν παραμένει επίκαιρος!
Η λενινιστική ανάλυση του ιμπεριαλισμού παραμένει και σήμερα σε ισχύ και αποτελεί το μοναδικό επιστημονικό εργαλείο για την ανάλυση των σύγχρονων φαινομένων και την επιστημονική απάντηση των σύγχρονων προβλημάτων.
Δεν είμαστε καθόλου σύμφωνοι με τις διάφορες απόπειρες περιοδολόγησης του ιμπεριαλισμού. Οι περιοδολογήσεις προήλθαν από την λανθασμένη κατανόηση της σύγχρονης πραγματικότητας και συνιστούν νόθευση και εγκατάλειψη της μαρξιστικής και λενινιστικής ανάλυσης.
Ο ιμπεριαλισμός ήταν από την αρχή και παραμένει:
Μονοπωλιακός καπιταλισμός
Κρατικομονοπωλιακός καπιταλισμός
Διεθνοποιημένος καπιταλισμός
Οι διάφορες αντιλενινιστικές προσεγγίσεις με βασικούς φορείς τη σοβιετική γραφειοκρατία και τους διανοούμενούς της μη κατανοώντας τη σύγχρονη εξέλιξη κατέφυγαν στον καθορισμό των περίφημων φάσεων του ιμπεριαλισμού: μονοπωλιακός καπιταλισμός, στη συνέχεια ΚΜΚ και τέλος διεθνοποιημένος καπιταλισμός με τη μορφή των ολοκληρώσεων.
Αγνοώντας την πραγματική έννοια της σήψης του καπιταλιστικού ιμπεριαλισμού θεωρούσαν τη βασική αυτή διαπίστωση του Λένιν ξεπερασμένη ή ουδέποτε ισχύσασα. Φυσικά είχαν τυφλωθεί από την πελώρια επιστημοτεχνική ανάπτυξη και καθώς νόμιζαν πως η σήψη σημαίνει σταμάτημα κάθε ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων απέρριπταν τον Λένιν και τον λενινισμό!
Βέβαια δεν είχαν καταλάβει τίποτα από τα λόγια του Μαρξ ότι όταν ένας οικονομικοκοινωνικός συνασπισμός είναι πλέον ανίκανος να αναπτύξει τις παραγωγικές δυνάμεις, τότε αυτός καταρρέει!
Και δεν κατανοούσαν καθόλου την έννοια της καταστροφής των παραγωγικών δυνάμεων, εκλαμβάνοντάς την ως ανικανότητα του καπιταλισμού να αναπτύξει τις παραγωγικές δυνάμεις.
Αλλά ο καπιταλισμός δεν σταμάτησε ποτέ, ούτε φυσικά στις μέρες μας να αναπτύσσει τις παραγωγικές δυνάμεις. Αυτή όμως η ανάπτυξη γίνεται μέσα από τεραστίων διαστάσεων καταστροφές μέσων παραγωγής και κυρίως της βασικής παραγωγικής δύναμης, της εργατικής τάξης, που καταδικάζεται στην ανεργία και στο πέταγμά της εκτός παραγωγής, στην φυσική καταστροφή της στους πολέμους, με τα ναρκωτικά, την πείνα και την εξαθλίωση.
Στην ίδια αντιλενινιστική κατεύθυνση βρίσκονται σήμερα διάφορες θεωρίες για τη δήθεν κατάργηση της εθνικής βάσης του καπιταλισμού μέσω των ολοκληρώσεων και της ?παγκοσμιοποίησης,? για την αναίρεση της κενσιανής ρύθμισης που αντιστοιχούσε στον εθνικό ΚΜΚ, και για την νεοσυντηρητική ρύθμιση της οικονομίας που αντιστοιχεί δήθεν σε ένα νέο ‘’διεθνικό’’ ή ‘’υπερεθνικό’’ καπιταλισμό.
Βεβαίως το μονοπωλιακό κεφάλαιο συγκεντρώνεται, συγκεντροποείται και διεθνοποιείται σε τέτοιο βαθμό που τείνει να καταργήσει τα εθνικά σύνορα, τείνει προς την ενοποίηση της παγκόσμιας αγοράς, τη διεθνή ρύθμιση της παραγωγής και της κατανάλωσης. Όμως το μονοπωλιακό κεφάλαιο δεν είναι ένα μέγεθος αλλά κοινωνική σχέση, αναπτυγμένη ανισόμετρα και διαφορετικά στους διάφορους εθνικούς οικονομικοκοινωνικούς σχηματισμούς.
Παρά την ισχυρή τάση διεθνούς διαπλοκής κεφαλαίων, παρά την ιλιγγιώδη επιτάχυνση της διεθνούς εμπορευματικής και χρηματικής κυκλοφοράς η ‘’εθνική’’ καπιταλιστική συσσώρευση παραμένει ισχυρή, γι’ αυτό και οι ανισότητες στην ανάπτυξη των χωρών αυξάνουν. Δεν καταργείται η εθνική ΚΜΚ – ρύθμιση. Η φορολογία, η πολιτική μισθών και παροχών, η διάρθρωση του κρατικού τομέα παραμένουν στην αρμοδιότητα του εθνικού κράτους, και δεν είναι δυνατόν να καταργηθούν, διότι η ΚΜΚ – ρύθμιση εξυπηρετεί εν πρώτοις τα συμφέροντα του μονοπωλιακού κεφαλαίου στην συγκεκριμένη χώρα και γιατί αναδιαμορφώνονται από παράγοντες που δεν είναι ίδιοι σε κάθε χώρα, αλλά εξαρτώνται από τις ιστορικές συνθήκες ανάπτυξης και την υπάρχουσα διάρθρωση της παραγωγής, την κοινωνικοπολιτική κατάσταση, τη θέση της χώρας στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα και το επίπεδο του εργατικού κινήματος κ.α,
Οι καπιταλιστικές ολοκληρώσεις αποτελούν φυσικά νέο τρόπο υπέρβασης των ορίων του εθνικού κράτους, πραγματοποιούνται όμως χωρίς να καταργούν το ίδιο το εθνικό κράτος, πρώτα απ’ όλα ως ενότητα καπιταλιστικής συσσώρευσης, ως ενότητα των κεφαλαίων. Συντελούνται μέσω του εθνικού κράτους, μέσα από συγκρούσεις και συμβιβασμούς, μέσα από το βάθεμα και το πλάτεμα των σχέσεων κυριαρχίας – εξάρτησης ανάμεσα στα ξεχωριστά κράτη στη βάση των συσχετισμών δύναμης.
Φυσικά δεν είμαστε καθόλου σύμφωνοι ούτε με εκείνες τις αντιλήψεις που θεωρούν τον ιμπεριαλισμό ξεπερασμένο πια και κάνουν λόγο για ένα νέο μεταΪμπεριαλιστικό στάδιο του καπιταλισμού. Εκτός του ότι τα επιχειρήματα στα οποία βασίζουν την αντίληψή τους είναι παιδαριώδη και σε κάθε περίπτωση ο,τι προβάλουν ως νέο για να δικαιολογήσουν την κατασκευή ενός μεταϊμπεριαλιστικού σταδίου του καπιταλισμού, υπήρχε σε όλη τη διάρκεια του μονοπωλιακού καπιταλισμού και δεν συνιστά καθόλου μια νέα ποιότητα. Οι αντιλήψεις περί νέου μεταϊμπεριαλιστικού σταδίου είναι επηρεασμένες κι αυτές από την Καουτσκική θεωρία του «υπεριμπεριαλισμού» και υποτιμούν τις ενδοιμπεριαλιστικές αντιθέσεις.
Φυσικά η ίδια η ζωή έβαλε σε φοβερή δοκιμασία και οδήγησε σε βαθιά κρίση όλες τις αντιεπιστημονικές προσεγγίσεις για τη σύγχρονη καπιταλιστική πραγματικότητα.
Ο τελευταίος πόλεμος ενάντια στο λαό του ΙΡΑΚ φανέρωσε μπροστά σ’ όλο το κόσμο τις αγεφύρωτες ενδοιμπεριαλιστικές αντιθέσεις και συγκρούσεις, που πολλοί είχαν ξεγράψει ως ανύπαρκτες.
Φανέρωσε, όπως και οι προηγούμενοι πόλεμοι, μπροστά σ’ όλο το κόσμο την απάνθρωπη φύση του ιμπεριαλισμού, που προκειμένου να υπερασπίσει τα μονοπωλιακά κέρδη του και την ηγεμονία του δεν σταματά μπροστά σε τίποτα, μπροστά σε κανένα έγκλημα ως και την γενοκτονία ολόκληρων λαών.
Ο πόλεμος και η καταλήστευση των λαών δεν είναι αποτέλεσμα μιας κακής ή καλής πολιτικής τούτης ή της άλλης καπιταλιστικής δύναμης τούτου ή του άλλου ηγέτη. Ο πόλεμος αποτελεί εγγενή τάση του ίδιου του καπιταλισμού.
Το μοίρασμα δεν μπορεί να γίνει σε καμιά άλλη βάση παρά στη βάση της δύναμης και της βίας
Η αιτία των πολέμων βρίσκεται στο ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα και στις ανειρήνευτες αντιθέσεις του, ο παροξυσμός των οποίων στο σημερινό ιμπεριαλιστικό του στάδιο απειλεί την ανθρωπότητα με καταστροφή.
Οι ενδοιμπεριαλιστικές αντιθέσεις υπήρχαν πάντα, από την αρχή της ύπαρξης του μονοπωλιακού σταδίου του καπιταλισμού. Υπήρχαν και κατά τη διάρκεια ύπαρξης του αντίπαλου δέους, της Σοβιετικής Ένωσης. Τότε όμως η ύπαρξη του αντίπαλου δέους και οι συσχετισμοί έδιναν στις ενδοιμπεριαλιστικές αντιθέσεις και συγκρούσεις τη μορφή του ειρηνικού διακανονισμού μεταξύ των συμμάχων ιμπεριαλιστών. Μέσα από τους διάφορους στρατιωτικούς, πολιτικούς και οικονομικούς μηχανισμούς καθόριζαν οι ιμπεριαλιστές τις μεταξύ τους ισορροπίες, το μοίρασμα του παγκόσμιου πλούτου και την κοινή στρατηγική ενάντια στο επαναστατικό κίνημα.
Η εξάλειψη του αντίπαλου δέους, το ‘’άνοιγμα’’ νέων αγορών και η προσφορά νέων γεοστρατηγικών θέσεων απελευθέρωναν τις ενδοιμπεριαλιστικές αντιθέσεις, επιτάχυναν την όξυνσή τους σε τέτοιο βαθμό, ώστε να γίνει αργά ή γρήγορα αναπόφευκτη η κατά μέτωπο σύγκρουση των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων. Αυτό φανέρωσε ο τελευταίος πόλεμος που έσχισε το πέπλο (της δήθεν ομοθυμίας) που υπήρχε ακόμα κατά τους πρώτους πολέμους μετά την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Σήμερα τα πεδία σύγκρουσης των ιμπεριαλιστών αυξάνονται ολοένα και ταυτόχρονα μεγαλώνει η αστάθεια των συσχετισμών δύναμης, και γίνεται ορατός ο κίνδυνος πολέμου σε παγκόσμια κλίμακα. Ο ιμπεριαλισμός, είναι εδώ, δείχνει τα δόντια του, αιμοσταγής, έτοιμος να κατασπαράξει τις σάρκες της παγκόσμιας εργατικής τάξης και των λαών και να οδηγήσει την ανθρωπότητα στην πραγματική και μέχρι τέλος βαρβαρότητα, αν το εργατικό κίνημα δεν ανασυνταχθεί επαναστατικά για να φράξει το δρόμο σ’ αυτή την ανθρωποφάγο προοπτική, να ανατρέψει τον ιμπεριαλισμό και μέσω της δικτατορίας του προλεταριάτου να οδηγήσει τον κόσμο στη νέα κοινωνία, στον σοσιαλισμό – κομμουνισμό.
Ο ιμπεριαλισμός δεν είναι ανίκητος. Οι λαοί μπορούν να τον ανατρέψουν. Η αντίσταση των λαών είναι σε θέση να αποκρούσει την ιμπεριαλιστική επίθεση. Αυτό έδειξαν οι παγκόσμιες μεγάλες κινητοποιήσεις ενάντια στην εισβολή του αμερικάνικου και εγγλέζικου ιμπεριαλισμού στο ΙΡΑΚ.
Το παγκόσμιο κίνημα κατακραυγής κατά του πολέμου στο ΙΡΑΚ, ήταν πρωτάκουστο σ’ ολόκληρη την ιστορία του λαϊκού κινήματος. Η κινητοποίηση μέσα σε μια μόνο μέρα πολλών εκατομμυρίων ανθρώπων σε όλες τις γωνιές του πλανήτη αποτελεί ένα ελπιδοφόρο μήνυμα. Αναμφισβήτητα ρόλο σ’ αυτό έπαιξε και η σύγχρονη ηλεκτρονική τεχνική πράγμα που δείχνει, ότι αυτή στα χέρια των εργαζομένων μπορεί να δράσει, εκτός των άλλων, απελευθερωτικά για την εργαζόμενη ανθρωπότητα.
Ανεξάρτητα από την ωριμότητα αυτού του κινήματος (κανένας δεν περίμενε και δεν δικαιούνταν να περιμένει ωριμότητα σ’ αυτό το κίνημα τη στιγμή που το επίπεδο της κομμουνιστικής επαναστατικής πρωτοπορίας βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα), αυτό απέδειξε ότι ο κόσμος αυθόρμητα ξεσηκώνεται όταν υπάρχουν σοβαρά γεγονότα που αφορούν το παρόν και το μέλλον του.
Και βέβαια οι επαναστάτες ξέρουν ότι η εργατική τάξη και οι λαοί ξεσηκώνονται αυθόρμητα και αντιπαλεύουν τους εκμεταλλευτές και καταπιεστές τους ως πράξη αντίστασης ενάντια στην εκμετάλλευση και την καταπίεση. Αυτό μας διδάσκει η μακρόχρονη ιστορία του εργατικού και λαϊκού κινήματος, και υπάρχει σε όλες τις εκφάνσεις της ταξικής πάλης.
Το καθήκον της Αριστεράς, το καθήκον των Κομμουνιστών, των πραγματικών επαναστατών δεν είναι μόνο ούτε κυρίως να οργανώσουν, να δημιουργήσουν ένα κίνημα αντίστασης. Ούτε βέβαια να υποταχθούν στο αυθόρμητο.
Το καθήκον τους είναι να αξιοποιήσουν τα αυθόρμητα ξεσπάσματα, να συμβάλουν στην συνειδητοποίηση των αγωνιζόμενων μαζών, να προωθήσουν την ωρίμανση του κινήματος. Και ότι αφορά στο αντιπολεμικό κίνημα να το οδηγήσουν ώστε αυτό να πάρει αντιιμπεριαλιστικά και αντικαπιταλιστικά χαρακτηριστικά, να γίνει κίνημα για την ανατροπή του καπιταλιστικού ιμπεριαλισμού, για την κατάργηση της βάσης που οδηγεί στους πολέμους και να εξασφαλίσουν μια πραγματικά παντοτινή ειρήνη στον κόσμο.
Η ελληνική Αριστερά, έχουμε τη γνώμη, ότι δεν έπαιξε το ρόλο της πρωτοπορίας στο πρόσφατο κίνημα. Και δεν εννοούμε μόνο την Αριστερά της ανοιχτής σοσιαλδημοκρατικής κατεύθυνσης που σέρνεται πίσω από τον Γαλλογερμανικό πόλο στους ενδοιμπεριαλιστικούς του ανταγωνισμούς με τους Αμερικανούς. Ούτε μόνο την Αριστερά του αντιιμπεριαλιστικού και αντικαπιταλιστικού βερμπαλισμού, του ΚΚΕ, που επιδιώκει ένα ‘’δικό’’ του ξεχωριστό και ‘’καθαρό’’ αντιπολεμικό κίνημα μακριά από τις πραγματικά αγωνιζόμενες μάζες, για την περιχαράκωση της εκλογικής επιρροής του και με την γνωστή τακτική του των ξεχωριστών συγκεντρώσεων. Εννοούμε και την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά.
Το αντιπολεμικό κίνημα στην Ελλάδα δεν μπορεί και δεν πρέπει να εμπλακεί στα γρανάζια των ενδοιμπεριαλιστών αντιθέσεων και να υποταχθεί σε τούτον ή τον άλλο πόλο των ιμπεριαλιστών. Δεν μπορεί και δεν πρέπει να υποταχθεί στις επιδιώξεις της ελληνικής άρχουσας τάξης στα παιχνίδια της με τους ενδοιμπεριαλιστικούς ανταγωνισμούς και στην αγωνία της να τους αξιοποιήσει προς το συμφέρον της παίρνοντας πότε το μέρος του ενός και πότε του άλλου.
Η άρχουσα τάξη της Ελλάδας και η Κυβέρνησή της δεν υποτάσσεται όπως αφελώς την κατηγορεί το ΚΚΕ. Παίζει με τους συσχετισμούς αναζητεί πότε την προστασία του ενός πότε του άλλου ισχυρού ιμπεριαλιστικού πόλου για να βελτιώσει τη θέση της στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα και επιδιώκει έτσι να υποτάξει το εργατικό και λαϊκό κίνημα.
Πολλές φορές στο παρελθόν η Αριστερά εξέλαβε τα αιτήματα και τις ανυπακοές της ελληνικής άρχουσας τάξης προς τούτον ή τον άλλο ιμπεριαλιστικό πόλο ως αντιιμπεριαλιστική στάση και υπόταξε έτσι τον εαυτό της και το κίνημα στα αστικά συμφέροντα.
Η Αριστερά στην Ελλάδα εκτιμούσε τον ελληνικό καπιταλισμό και τη θέση της άρχουσας τάξης περίπου ως μια κατάσταση παρόμοια με εκείνη των αποικιακών χωρών και με βάση αυτή τη βαθιά λαθεμένη εκτίμηση καθόριζε και τη στρατηγική της, θεωρώντας και τη φιλελεύθερη αστική τάξη ως μια δύναμη που θα μπορούσε να πάρει ενεργά μέρος στην πάλη για την εθνική ανεξαρτησία.
Αλλά φυσικά ο ελληνικός καπιταλισμός δεν ήταν ποτέ κάτι τέτοιο, βρισκόταν βέβαια στους τελευταίους κρίκους της ιμπεριαλιστικής αλυσίδας, διέθετε όμως πάντα τη δική του φωνή στα πλαίσια των συσχετισμών δύναμης. Η εξάρτηση δεν επιβλήθηκε στην Ελλάδα απέξω, όπως στις αποικίες, ήταν μια εσωτερική ανάγκη του ελληνικού καπιταλισμού. Γι’ αυτό η πάλη για την εθνική ανεξαρτησία ήταν πάντα, ανεξάρτητα αν αυτό το κατανοούσε η Αριστερά, μια πάλη που συνδέονταν με την ανατροπή του ίδιου του καπιταλισμού στην Ελλάδα. Πολύ περισσότερο σήμερα που η ελληνική ολιγαρχία μετατρέπεται όλο και περισσότερο, λόγω της αλληλοδιαπλοκής της με το υπερεθνικό κεφάλαιο, σε ενεργό συμμέτοχο στην ιμπεριαλιστική εκμετάλλευση και καταπίεση άλλων χωρών και λαών, το αντιπολεμικό και γενικότερα το λαϊκό κίνημα πρέπει να στοχεύει, αν θέλει να είναι πραγματικά αντιιμπεριαλιστικό και αντικαπιταλιστικό πρώτα και κύρια στην ανατροπή του ελληνικού καπιταλιστικού σχηματισμού. Σήμερα κανένα λαϊκό αίτημα δεν είναι δυνατό να πραγματοποιηθεί έξω από αυτή τη προοπτική.
Ο τελευταίος πόλεμος κατέρριψε και όλες τις ιδεοληψίες της ελληνικής Αριστεράς, που δεν κατανοεί τους ελληνοτουρκικούς ανταγωνισμούς στα πλαίσια των ενδοιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Ψάχνει κάθε φορά και συνήθως σε ένταση των ελληνοτουρκικών σχέσεων ανακαλύπτει αναβάθμιση του ρόλου της Τουρκίας και άλλα τέτοια, και φοβόμαστε ότι θα είναι έτοιμη μέσα σε μια πανπατριωτική έξαρση να αντιμετωπίσει τους Τούρκους καπιταλιστές τασσόμενη ολόπλευρα στο πλευρό της άρχουσας τάξης της Ελλάδας και του ελληνικού καπιταλισμού.
Ο τουρκικός και ο ελληνικός καπιταλισμός παλεύουν για τα δικά τους ξεχωριστά συμφέροντα και στα πλαίσια αυτά συγκρούονται και αξιοποιούν τους παγκόσμιους συσχετισμούς, και τις αντιθέσεις των κυρίαρχων ιμπεριαλιστικων μπλοκ, όσο αυτό είναι δυνατό λόγω της υποδεέστερης θέσης τους στην ιμπεριαλιστική αλυσίδα. Αυτή τη φορά ήταν η Ελλάδα και όχι η Τουρκία που πρόσφερε πλήρη στήριξη στον αμερικάνικο ιμπεριαλισμό στον πόλεμο κατά του ΙΡΑΚ.
Το λαϊκό κίνημα πρέπει επιτέλους να απαλλαγεί από όλα τα βαρίδια σοβινισμού και εθνικισμού. Ο αντιιμπεριαλισμός του πρέπει να γίνει σύγχρονος αντικαπιταλισμός. Ο διεθνισμός του πρέπει να εκδηλώνεται πρώτα και κύρια στην αλληλοϋποστήριξη και αγωνιστική αλληλεγγύη των εργατικών τάξεων και των λαών της Ελλάδας, της Τουρκίας, της Κύπρου και όλων των Βαλκανίων. Το ελληνικό αντιπολεμικό και γενικότερα το εργατικό και λαϊκό κίνημα πρέπει να γράψει στη σημαία του μαζί με το σύνθημα για την ανατροπή του ιμπεριαλισμού:
Ανατροπή του ελληνικού καπιταλισμού.
Δικτατορία του προλεταριάτου στο δρόμο
προς το σοσιαλισμό – κομμουνισμό.
Αυτή θα είναι η μοναδικά διεθνιστική και πραγματικά αντιιμπεριαλιστική πράξη της εργατικής τάξης και του λαού της Ελλάδας!
ΚΑΒΟΥΡΑΣ ΔΗΜΗΤΡΙΟΣ
