«Όλα αυτά δεν φανερώνουν παρά το ότι οι ΗΠΑ μπαίνουν σε μια φάση κινητοποίησης όλων των δυνάμεων που επηρεάζουν-ελέγχουν στην περιοχή, κάνοντας ακόμα και κινήσεις που αρχίζουν να διαφοροποιούν σημαντικά επιλογές της προηγούμενης διακυβέρνησης. Γεγονός που διευρύνει και κλιμακώνει την αντιπαράθεση στην ήδη σπαρασσόμενη Μέση Ανατολή, πολλαπλασιάζοντας τα δεινά για τους λαούς και τις χώρες της περιοχής».
Αυτός ήταν ο επίλογος του άρθρου στο προηγούμενο φύλλο της εφημερίδας μας, αναφορικά με τα τεκταινόμενα στην περιοχή και με επίκεντρο τις δύο πολύ σημαντικές κινήσεις των ΗΠΑ: την πυραυλική επίθεση στη Συρία και την περιοδεία στη Μέση Ανατολή που τότε βρισκόταν σε εξέλιξη. Δεν χρειάστηκαν παρά λίγα εικοσιτετράωρα για να επιβεβαιωθούν αυτές μας οι εκτιμήσεις και μάλιστα με τον χειρότερο τρόπο.
Πριν ωστόσο πάμε σ’ αυτές τις νέες εξελίξεις, θεωρούμε απαραίτητο να θυμίσουμε στους αναγνώστες της Προλεταριακής Σημαίας τα άμεσα αποτελέσματα αυτής της επίσκεψης.
Οι δίδυμοι πυλώνες των Αμερικανών
Η επίσκεψη στους δύο «στρατηγικούς συμμάχους» των ΗΠΑ στην περιοχή, στην αντιδραστική μοναρχία των Σαούντ και στο μαντρόσκυλο που ακούει στο όνομα Ισραήλ, ανέδειξε τα εξής:
- Ανατρέπεται η πολιτική προσέγγισης ΗΠΑ-Ιράν που είχε προωθήσει η κυβέρνηση Ομπάμα. Στη θέση της επιστρέφει μια πολιτική αντιιρανικής συσπείρωσης που συνοδεύεται από μια αντίστοιχη ρητορική για το Ιράν, που σύμφωνα με τον Τραμπ, στηρίζει στρατιωτικά και οικονομικά «τρομοκράτες και πολιτοφυλακές» σε Λίβανο και Παλαιστίνη (Χεζμπολάχ και Χαμάς), σε Υεμένη (αντάρτες Χούτις). Το Ιράν μπαίνει στο στόχαστρο επίσης και για τη στήριξη που παρέχει στο καθεστώς Άσαντ, ενώ στις δηλώσεις του από το Ριάντ ο Τραμπ απαιτεί από τον νεοεκλεγμένο πρόεδρο Ροχανί τον τερματισμό των δοκιμών βαλλιστικών πυραύλων. Μένει να δούμε αν αυτή η ανατροπή ολοκληρωθεί με την ακύρωση από την πλευρά των ΗΠΑ της συμφωνίας για τα πυρηνικά του Ιράν. Ζήτημα που θα τον φέρει σε ακόμα μεγαλύτερη αντιπαράθεση όχι μόνο με τη Ρωσία και τους Ευρωπαίους ιμπεριαλιστές αλλά και με μερίδες της ιμπεριαλιστικής αστικής τάξης των ΗΠΑ. Προς ώρας αυτή η πολιτική ανατροπή αντιμετωπίζεται από την ιρανική ηγεσία με προβληματισμό και με… δηλητηριώδη –αν και απολύτως δίκαια- σχόλια για την εξαργύρωση των νεκρών των επιθέσεων στους δίδυμους πύργους με τα δις δολάρια της συμφωνίας ΗΠΑ-Σαουδικής Αραβίας αλλά και για το επίπεδο της δημοκρατίας στην υπεραντιδραστική σαουδαραβική μοναρχία.
- Αναγορεύεται η Σαουδική Αραβία, μετά από τα «σαράντα κύματα» που έχει περάσει η σχέση τηςς με τις ΗΠΑ λόγω της 11ης Σεπτέμβρη και των σχέσεων με Αλ Κάιντα, ξανά σε επίσημο προωθητή και έναν από τους βασικούς χωροφύλακες του αμερικανικού ιμπεριαλισμού στην περιοχή. Έτσι η Σαουδική Αραβία παίρνει την ηγεσία του «Κέντρου Κατά της Χρηματοδότησης της Τρομοκρατίας» (!), που μπορεί να αποτελέσει το πρόπλασμα του λεγόμενου «Αραβικού ΝΑΤΟ» ενώ κλείνει με τις ΗΠΑ συμφωνία – μαμούθ για στρατιωτικό εξοπλισμό άμεσα ύψους 110 και σε βάθος δεκαετίας 380 δις δολαρίων!
- Μετά από την «δύσκολη» σχέση Ομπάμα-Νετανιάχου, ο Τραμπ επαναφέρει τυπικά και ουσιαστικά το Ισραήλ στην πρώτη θέση, σαν κράτους μαντρόσκυλο των ΗΠΑ στη Μέση Ανατολή. Η νέα διοίκηση των ΗΠΑ μέσω του διδύμου Σαουδικής Αραβίας- Ισραήλ, επιχειρεί να δρομολογήσει μια αντιιρανική, στην ουσία της και αντιρώσικη, συμμαχία των αντιδραστικών αραβικών καθεστώτων με το φασιστικό-σιωνιστικό ισραηλιτικό κράτος, αναβαθμίζοντας ταυτόχρονα και νομιμοποιώντας παραπέρα την παρουσία του Ισραήλ στην περιοχή. Έτσι βάζει σε ένα ενιαίο στόχαστρο μαζί με το Ιράν, τη Συρία, την λιβανέζικη Χεζμπολάχ, αλλά και την εξίσου κρίσιμη ιρανική επιρροή στην κυβέρνηση του Ιράκ. Επίσης, αν και επιμέρους εξέλιξη, δεν είναι καθόλου τυχαία η νομιμοποίηση από την πλευρά Τραμπ του «δικαιώματος» του Ισραήλ, με επιδρομές και βολές πυροβολικού ενάντια στα συριακά στρατεύματα, να προασπίζει τους Δρούζους χριστιανούς που ζουν στη νότια Συρία. Γεγονός που ανοίγει τον δρόμο ακόμα και για μια πιο ενεργό συμμετοχή του Ισραήλ σε μια διευρυμένη πολεμική αντιπαράθεση στο έδαφος της Συρίας είτε σ’ έναν μελλοντικό διακανονισμό για το μέλλον (;) της.
- Εντάσσει, αν και θα δούμε πόσο αποτελεσματικά, το Παλαιστινιακό, στο προηγούμενο πλαίσιο αναβάθμισης της «συνεννόησης» Ισραήλ- αραβικών κρατών, αναφερόμενος στην προώθηση μιας συνολικής συμφωνίας των δύο πλευρών, χωρίς ωστόσο να δίνει περισσότερα δεδομένα για το περιεχόμενό της και προπαντός χωρίς έως τώρα να προσφέρει στην υποταγμένη παλαιστινιακή ηγεσία του Μαχμούτ Αμπάς έστω την πάγια (από το Όσλο και μετά) αμερικανική υπόσχεση για δύο κράτη. Επιπλέον, αν και μέχρι στιγμής έχει αναβάλλει τη μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας στην πόλη, έριξε και λάδι στη φωτιά, όταν ο Τραμπ γινόταν ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που επισκεπτόταν και προσευχόταν στο Τείχος των Δακρύων στην κατεχόμενη Ανατολική Ιερουσαλήμ. Τέλος, οι απειλές της Αμερικανίδας πρέσβειρας στα Ηνωμένα Έθνη, για αποχώρηση από το Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του ΟΗΕ εάν δεν αφήσει κατά μέρος τη για «χρόνια αντιισραηλινή προκατάληψη» (!) κάθε άλλο παρά προσπάθεια εξισορρόπησης δείχνει…
Εξακολουθεί να αποτελεί ερωτηματικό που θα το απαντήσει η ίδια η ζωή, το κατά πόσο όλες αυτές οι επιλογές θα δώσουν διέξοδο στα αδιέξοδα που αντιμετωπίζει ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός ή θα αναπαράγει τις αντιφάσεις του σε υψηλότερα επίπεδα, κατά πόσο θα καταφέρει να αντιμετωπίσει το ρώσικο προβάδισμα στο συριακό ή όχι. Αυτό που πρέπει να είναι καθαρό σε όλους μας είναι πως σε κάθε περίπτωση οι λαοί της περιοχής και όλου του κόσμου έχουν να ζήσουν μεγαλύτερα δεινά, αν δεν αντιμετωπίσουν τους ιμπεριαλιστές και τα αντιδραστικά καθεστώτα, συγκροτώντας κίνημα αντιιμπεριαλιστικό και αντιπολεμικό.
Πάντως στο φόντο όλων αυτών των σημαντικών γεγονότων, έχουμε τον συνεχιζόμενο αγώνα δρόμου μεταξύ του αμερικανικού «Συνασπισμού ενάντια στον ISIS» και της συμμαχίας Άσαντ-Ρωσίας-Ιράν, που στο προηγούμενο φύλλο περιγράψαμε εκτενώς, για την κατάληψη της Ράκα. Οι ΗΠΑ βρίσκονται πιο κοντά στον στόχο αλλά δεν μπορούν να αναχαιτίσουν τις κλιμακούμενες αντιδράσεις τις τουρκικής ηγεσίας για την χρησιμοποίηση από τις ΗΠΑ και την παροχή εξοπλισμού στις κουρδικές δυνάμεις για την νικηφόρα έκβαση της μάχης αυτής. Εξίσου σοβαρή, αν και δεν βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας, η μάχη για την κατάληψη της Μοσούλης και γενικότερα η ευρύτερη προσπάθεια-όπως ήδη προαναφέραμε- των ΗΠΑ για τον πλήρη επανέλεγχο της κυβέρνησης του Ιράκ. Πρόκειται για έναν από τους κρίσιμους κρίκους στριμώγματος του Ιράν και διάσπασης του σιιτικού «συνεχούς» (Χεζμπολάχ, Συρία, Ιράν). Επίσης είχαμε την σημαντική απόφαση, με πρωτοβουλία του Τραμπ, ένταξης του ΝΑΤΟ στον «Συνασπισμό ενάντια στον ISIS». Εξέλιξη που δεν είναι μόνο σημειολογική αλλά που ανεβάζει την κλίμακα –και την επικινδυνότητα- της ενδοϊμπεριαλιστικής διαπάλης με τον ρώσικο ιμπεριαλισμό αλλά και επιχειρεί να βάλει του Ευρωπαίους ιμπεριαλιστές στη «γραμμή» και πίσω από την πολιτική της Ουάσιγκτον.
Η κρίση με το Κατάρ: κατακόρυφη αύξηση της έντασης στην περιοχή
Μόλις δέκα μέρες αφότου ο Τραμπ έφυγε από το Ριάντ, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έβαλαν στο στόχαστρο το Κατάρ. Αφορμή στάθηκε ένα τηλεγράφημα του κρατικού πρακτορείου του Κατάρ, σύμφωνα με το οποίο ο εμίρης –απόλυτος μονάρχης της χώρας- καταφέρθηκε ενάντια στην κλιμάκωση της αντιπαράθεσης με το Ιράν και υπερασπίστηκε την παλαιστινιακή Χαμάς, τη λιβανέζικη Χεζμπολάχ. Η καταριανή ηγεσία διέψευσε το τηλεγράφημα θέτοντας επιπλέον πως το πρακτορείο έπεσε θύμα κυβερνοεπίθεσης. Μάλιστα ειδικοί αξιωματούχοι των ΗΠΑ συμμετείχαν από την αρχή στην ανακάλυψη των δραστών. Ας υπογραμμίσουμε σ’ αυτό το σημείο πως το Κατάρ «φιλοξενεί» τη μεγαλύτερη αμερικανική στρατιωτική βάση στην περιοχή, πράγμα που καθιστούσε εξαρχής παρακινδυνευμένη μια απλουστευτική ερμηνεία των αρχικών εξελίξεων.
Η κρίση μεγάλωνε μέρα τη μέρα, μιας και τόσο το Ριάντ όσο και το Άμπου Ντάμπι συνέχιζαν να αναμεταδίδουν την είδηση οδηγώντας την ένταση ανάμεσα σε Σαουδική Αραβία-ΗΑΕ από τη μια και Κατάρ από την άλλη στα άκρα. Πέρα από το αν το τηλεγράφημα ήταν ή όχι προβοκάτσια, η πραγματική αιτία της κλιμακούμενης αντιπαράθεσης ήταν η «μεσοβέζικη» στάση του Κατάρ έναντι του Ιράν και η στήριξη που όντως παρέχει σε Χαμάς και Χεζμπολάχ αλλά και τη Μουσουλμανική Αδελφότητα (κόκκινο πανί για τη χούντα της Αιγύπτου και όχι μόνο) .
Όσον αφορά τη σχέση του Κατάρ με το Ιράν, σωστά επισημαίνεται πως οι δύο χώρες εκμεταλλεύονται από κοινού το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου, όμως το όλο ζήτημα δεν εξαντλείται στο -καθόλου αμελητέο- οικονομικό επίπεδο. Το Κατάρ εδώ και χρόνια διαφοροποιείται από την σκληρή αντιιρανική πολιτική της Σαουδικής Αραβίας. Επιπλέον, τόσο με τον πακτωλό χρημάτων που διαθέτει από την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων όσο και με την επιρροή που διαχέει μέσω του πασίγνωστου Αλ Τζαζίρα αλλά και συμμαχώντας με την Τουρκία, η καταριανή ηγεσία διεκδικεί ένα αυτοδύναμο σε σχέση με τη Σαουδική Αραβία περιφερειακό ρόλο.
Έτσι, με αφορμή το τηλεγράφημα και με την κατηγορία υποστήριξης προς την τρομοκρατία, τέσσερα αραβικά κράτη στην αρχή (Σαουδική Αραβία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, η πολύ σημαντική Αίγυπτος, το Μπαχρέιν) και στη συνέχεια η (μη αναγνωρισμένη από τον ΟΗΕ και τους δυτικούς) κυβέρνηση της Ανατολικής Λιβύης που συνδέεται με τον στρατηγό Αλ Χαλίφα, η Υεμένη και οι … Μαλβίδες διέκοψαν τις διπλωματικές σχέσεις με το Κατάρ. Από κοντά και το Ισραήλ χαιρέτησε την απόφαση αυτή, λειτουργώντας για πολλοστή φορά προβοκατόρικα! Η διακοπή των διπλωματικών σχέσεων συνοδεύεται μάλιστα και από κλείσιμο των θαλάσσιων και χερσαίων συνόρων και τη διακοπή των διατραπεζικών συναλλαγών. Επίσης ανεστάλη «μέχρι νεωτέρας» η συμμετοχή του Κατάρ στο Συμβούλιο Συνεργασίας του Κόλπου. Κάπου εκεί εμφανίστηκε και η αστική τάξη της χώρας μας, που- τρομάρα της!- επενδύοντας στους αμερικανοκίνητους «άξονες» (με Ισραήλ, Αίγυπτο κλπ) αναλαμβάνει να εκπροσωπεί την Αίγυπτο στο Κατάρ!
Στον αντίποδα αυτών των κινήσεων της Σαουδικής Αραβίας, της Αιγύπτου και των υπόλοιπων βρέθηκε όχι μόνο το Ιράν, που δήλωσε πως θα αναλάβει τον ανεφοδιασμό του Κατάρ με βασικά προϊόντα και είδη κατανάλωσης, αλλά το Κουβέιτ και το Ιράκ, που κρατώντας εμφανώς ουδετερότητα, έκαναν συνεχείς εκκλήσεις για πολιτική και διπλωματική διέξοδο στην αντιπαράθεση.
Το ήδη τεταμένο κλίμα δυναμίτισαν τα… tweets του Τραμπ, μέσα από τα οποία, είτε λίγο είτε πολύ, κόμπαζε πως η απομόνωση του Κατάρ είναι αποτέλεσμα των πιέσεων που άσκησε ο ίδιος για την καταπολέμηση της τρομοκρατίας, κατά τη διάρκεια της περιοδείας του στην Μέση Ανατολή. Η απάντηση στον Τραμπ ήρθε την ίδια περίπου στιγμή, από τον ΥΠΕΞ της Γερμανίας, που τον κατηγόρησε ανοιχτά ότι πυροδοτεί συρράξεις στη Μέση Ανατολή αλλά και από το εσωτερικό των ΗΠΑ. Το αμερικανικό Πεντάγωνο κράτησε αμέσως αποστάσεις από τις δηλώσεις Τραμπ ενώ εκπρόσωπός του επανέλαβε δύο φορές σε δύο μέρες τα θετικά σχόλιά του για το Κατάρ, αναφερόμενος ιδιαίτερα στη φιλοξενία από την πλευρά του Κατάρ μιας σημαντικής αμερικανικής αεροπορικής βάσης, για την «αδιάκοπη δέσμευσή (του) στην περιφερειακή ασφάλεια» και επιμένοντας στην επιβεβαίωση των καλών σχέσεων ΗΠΑ-Κατάρ. Αυτό το «άδειασμα» του Τραμπ συνοδεύτηκε μάλιστα και από ένα ολοφάνερο «συμμάζεμα» του προέδρου, μιας και όπως φαίνεται, υποχρεώθηκε να επικοινωνήσει τηλεφωνικά με τον εμίρη του Κατάρ, που μία μέρα πριν είχε δείξει σαν κέντρο της τρομοκρατίας! Τα γεγονότα αυτά μάλλον επιβεβαιώνουν αναλυτές που εκτιμούσαν πως η Σαουδική Αραβία και τα Εμιράτα, νιώθοντας πως μετά την επίσκεψη Τραμπ οι δεσμοί τους με τις ΗΠΑ έχουν ενισχυθεί, άρπαξαν την ευκαιρία για να πριμοδοτήσουν σε ακόμα πιο ακραίες μορφές την αντιιρανική κατεύθυνση που εγκαινίασε η νέα διοίκηση του αμερικανικού ιμπεριαλισμού. Αλλά και μέσα στο πλαίσιο αυτό να παίξουν και το δικό τους παιχνίδι, περιθωριοποιώντας δυνάμεις όπως το Κατάρ που διεκδικούσαν ρόλο και θέση στην περιοχή. Και φυσικά χρησιμοποιώντας, από τη μεριά τους, όχι μόνο το… απρόβλεπτο του νέου ενοίκου του Λευκού Οίκου αλλά και τον διχασμό που συνεχίζει να εκφράζεται στο αμερικανικό κατεστημένο και με κάθε σχεδόν αφορμή.
Τα πυκνά αυτά γεγονότα ήδη έχουν ανεβάσει κατακόρυφα την ένταση απειλώντας με νέους και μεγαλύτερους κινδύνους τους λαούς της περιοχής. Η τελευταία εξέλιξη, την στιγμή ακριβώς που τέλειωνε το άρθρο, σύμφωνα με την οποία η τουρκική εθνοσυνέλευση ενέκρινε με τη διαδικασία του κατεπείγοντος την αποστολή στρατιωτικών δυνάμεων σε βάση που διατηρεί στο Κατάρ, αν μη τι άλλο, είναι ένα μέτρο της σοβαρής και επικίνδυνης τροχιάς που έχουν πάρει οι εξελίξεις στη Μέση Ανατολή.
