Σύντομη εκδοχή του άρθρου δημοσιεύτηκε στην Προλεταριακή Σημαία (φύλλο 897)
Με μια οριακή διαφορά 44 χιλιάδων ψήφων και ποσοστό 50,12% ο Χοσέ Πέδρο Καστίγιο Τερρόνες, επικράτησε στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών στο Περού, την Κυριακή 6 Ιουνίου. Απέναντι του ήταν η ακροδεξιά Κέικο Φουχιμόρι, κόρη του φασίστα πρώην προέδρου για τα εγκλήματα του οποίου αναγκάστηκε να τον χώσει στην φυλακή το ίδιο το αστικό καθεστώς. Αλλά και η ίδια η Κέικο έχει κατηγορηθεί και συλληφθεί για διαφθορά και η εξέλιξη της ποινικής διαδικασίας, η οποία διεκόπη λόγω των εκλογών, μπορεί να την οδηγήσει στην φυλακή. Πρώην δάσκαλος, γιος φτωχών αγροτών από ένα χωριό της Καχαμάρκα στο βόρειο τμήμα των Άνδεων, ο Καστίγιο έγινε γνωστός όταν ηγήθηκε της μεγάλης απεργίας των εκπαιδευτικών το 2017. Νεαρός στην δεκαετία του 1980 συμμετείχε στην παραστρατιωτική αγροτική πολιτοφυλακή ενάντια στους κομμουνιστές αντάρτες του ΚΚ Περού, υπήρξε στέλεχος του κεντροαριστερού κόμματος του πρώην προέδρου Τολέδο και τώρα προτάθηκε από το Ελεύθερο Περού. Ένα μικρό σοσιαλιστικό κόμμα, το οποίο στις φετινές βουλευτικές εκλογές (που έγιναν παράλληλα με τον πρώτο γύρο των προεδρικών τον Απρίλιο) μπήκε για πρώτη φορά στο Κογκρέσο με ποσοστό 13,4% και 37 έδρες αποκτώντας σχετική πλειοψηφία! Με αναφορές στον Μαρξισμό, στις ιδέες του Μαριάτεγκι, στην Κούβα και στις πολιτικές του Τσάβες και του Μοράλες, το Περού Λίμπρε είναι ένα προσωποπαγές κόμμα με επικεφαλής τον Βλαντιμίρ Σερρόν. O Σερρόν είναι νευροχειρούργος που σπούδασε στην Κούβα, πρώην περιφερειακός κυβερνήτης της Χουνίν, ο οποίος έχει κατηγορηθεί για διαφθορά και γι αυτό δεν μπορούσε να είναι ο ίδιος υποψήφιος. Αμφιλεγόμενη και πληθωρική προσωπικότητα ο ίδιος, χαρακτήρισε τον Καστίγιο πριν μερικές ημέρες στον λογαριασμό του στο facebook ως τον Λένιν του Περού (!) για τον οποίο μίλησε -έγραψε- ο Βαλκάρσελ (1). Πρόσθεσε στην συνέχεια πως η κυβέρνηση που θα σχηματίσει είναι υποχρεωμένη να δείξει έμπρακτα πως είναι ενάντια στον νεοφιλελευθερισμό! Ο ίδιος ο Καστίγιο, ο οποίος δεν είναι μέλος του κόμματος, κράτησε αποστάσεις από τον Σερρόν σε όλη την προεκλογική εκστρατεία και επικαλούμενος τις δικαστικές περιπέτειες του δήλωσε πως ο Σερρόν δεν πρόκειται να αναλάβει θεσμικό ρόλο ούτε …ως θυρωρός!
Η εικόνα των αποτελεσμάτων επιβεβαίωσε την ιστορική αλλά και σύγχρονη κοινωνική, εθνοτική, πολιτιστική και εισοδηματική διαίρεση του Περού. Μια διαίρεση που έχει αναδειχθεί σε όλες τις προεδρικές εκλογές αλλά αυτήν την φορά υπήρξε σχεδόν απόλυτη. Με ορμητήριο τις παλιές αστικές περιοχές της Λίμα και τις παράκτιες επαρχίες στον βορρά η Φουχιμόρι συγκέντρωσε πίσω της σχεδόν όλο το παλιό αστικό σύστημα, την οικονομική ελίτ και τα ευνοημένα μεσοαστικά κομπραδόρικα στρώματα μαζί με την ανώτερη κρατική και στρατιωτική υπαλληλία. Στα υψίπεδα των Άνδεων σάρωσε ο Καστίγιο με ποσοστά σε ορισμένες επαρχίες και περιοχές που άγγιξαν το 90%! Ακόμα και στον πρώτο γύρο στον οποίο ο Καστίγιο πήρε 19% σε πανεθνικό επίπεδο στις επαρχίες Απουριμάκ, Αγιακούτσο και Ουανκαβελίκα έπιασε το 50%. Με την ακραία φτώχεια να ενδημεί, με ελάχιστες δημόσιες υποδομές υγείας, παιδείας και πρόνοιας, με το προσδόκιμο ζωής να είναι χαμηλότερο κατά πέντε και επτά χρόνια από το παράκτιο Περού και την βρεφική θνησιμότητα τριπλάσια, το Περού της Σιέρα ωφελήθηκε ελάχιστα από την οικονομική ανάπτυξη των τελευταίων τριάντα χρόνων. Μια ανάπτυξη που αναγορεύτηκε από την Παγκόσμια Τράπεζα και το ΔΝΤ ως λατινοαμερικάνικο πρότυπο, βασισμένη κυρίως στην λεηλασία του ορυκτού πλούτου από τα ξένα μονοπώλια με συνεργό την ντόπια ολιγαρχία.
Με τσακισμένη και διασπασμένη την κομμουνιστική αριστερά ύστερα από την αποτυχημένη εξέγερση του παράνομου ΚΚ Περού και του μαοϊκού Φωτεινό Μονοπάτι που πνίγηκε στο αίμα, οι ολιγάρχες, τα ξένα αφεντικά και το αστικό πολιτικό προσωπικό θεωρούσαν πως οι Περουβιάνοι για το άμεσο μέλλον θα είναι προβλέψιμοι και υπάκουοι (2). Το εκλογικό αποτέλεσμα μπορεί να μην έσπειρε τον πανικό αλλά ξάφνιασε πολλούς. Πριν ένα χρόνο κανένας σχεδόν δεν περίμενε μια τέτοια εκλογική εξέλιξη η οποία επηρεάστηκε επιπλέον και από την δραματική καταστροφική εξέλιξη της πανδημίας. Τουλάχιστον δυο εκατομμύρια βρέθηκαν στην ανεργία και η άτυπη οικονομία μαζί με το ετοιμόρροπο υγειονομικό σύστημα κατέρρευσαν. Σε μια χρονιά η απόλυτη φτώχεια αυξήθηκε κατά 10%, ένα ποσοστό που χρειάστηκαν δέκα χρόνια για να μειωθεί! Εκτός από τους φτωχούς υπάρχει και ένα σημαντικό κομμάτι μικρών επιχειρηματιών και βιοτεχνών κλωστοϋφαντουργών στα προάστια της Λίμα και μεσαίοι αγρότες, καλλιεργητές πατάτας και καλαμποκιού, οι οποίοι συντάχθηκαν με τον Καστίγιο, ελπίζοντας σε κρατική υποστήριξη και προστασία απέναντι στο εισαγωγικό εμπόριο.
Η Φουχιμόρι αμφισβήτησε το αποτέλεσμα μιλώντας για νοθεία και εκβιασμούς συγκεντρώνοντας μια ομάδα γνωστών νομικών και υποβάλλοντας ενστάσεις σε επαρχίες των Άνδεων. Φαίνεται πως η εκλογική επιτροπή και οι δικαστικές αρχές δεν έχουν την ίδια γνώμη και απορρίπτουν την μια μετά την άλλη τις ενστάσεις. Αλλά και οι ΗΠΑ, οι οποίες σιωπούσαν αρκετές ημέρες ζυγίζοντας τα πράγματα, προχώρησαν σε έμμεση αναγνώριση του αποτελέσματος. Ο εκπρόσωπος του Στέητ Ντιπάρτμεντ Νεντ Πράις συνεχάρη τις αρχές για τις άψογες και ελεύθερες εκλογές και υπενθύμισε με νόημα τις στενές σχέσεις των δυο κρατών. “Προσβλέπουμε σε συνέχιση της συνεργασίας με τον νικητή των εκλογών” συμπλήρωσε. Στο ίδιο μήκος κινείται και η νέα Αμερικανή πρέσβειρα στην Λίμα που ανέλαβε καθήκοντα τον Απρίλιο (H Λίζα Κένα υπήρξε σύμβουλος του Πομπέο και στέλεχος της CIA). Από την άλλη γνωστοί λατινοαμερικάνοι σοσιαλδημοκράτες ηγέτες σαν τον Λούλα, τον Μοράλες, αλλά και οι κυβερνήσεις της Αργεντινής, της Βενεζουέλα και της Νικαράγουα έσπευσαν να συγχαρούν τον Καστίγιο. Όσο περνάνε οι ήμερες και δεν υπάρχει ανακοίνωση των τελικών αποτελεσμάτων η ένταση αυξάνεται. Πρώην στρατιωτικοί έστειλαν επιστολές και κάνουν συγκεντρώσεις μιλώντας για κομμουνιστικό κίνδυνο. Ο μεταβατικός πρόεδρος παρενέβη ζητώντας τον σεβασμό του συντάγματος. Υποστηρικτές του Καστίγιο μιλάνε για σχεδιασμό πραξικοπήματος και κάνουν συγκεντρώσεις στην Λίμα με την συμμετοχή κατοίκων της επαρχίας. Όλοι περιμένουν να δουν στις επόμενες ημέρες τις κινήσεις των βασικών παικτών σε ένα περιβάλλον εξαιρετικά ασταθές.
«Δεν είμαστε κομμουνιστές, ούτε Τσαβίστες» δήλωσε δίχως περιστροφές ο Καστίγιο μετά τις εκλογές ενώ σε όλη την προεκλογική εκστρατεία προσπαθούσε να μοιράσει διαβεβαιώσεις πως δεν θα πειράξει την “ελεύθερη” οικονομία, την ατομική ιδιοκτησία, τις τράπεζες ακόμη και τις ξένες επενδύσεις πλην αυτών που λυμαίνονται τον εξορυκτικό τομέα. Για να γίνει περισσότερο πιστευτός πήρε δίπλα του, για οικονομικό σύμβουλο, τον Πέδρο Φράνκε ένα πρώην στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας καθώς και την ηγέτιδα της αριστεράς ...του χαβιαριού, την Βερόνικα Μεντόζ, υποψήφια για την Προεδρία που έλαβε ποσοστό 7,9% στον πρώτο γύρο. (3) "Είμαστε εργαζόμενοι, είμαστε επιχειρηματίες και θα εγγυηθούμε μια σταθερή οικονομία. Σεβασμός της ιδιωτικής ιδιοκτησίας, σεβασμός των ιδιωτικών επενδύσεων και πρωτίστως σεβασμός των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως το δικαίωμα στην εκπαίδευση και την υγεία" συμπλήρωνε, επαναλαμβάνοντας πάντα το κεντρικό σύνθημα «Φτάνει πια! Όχι άλλοι φτωχοί σε μια πλούσια χώρα». Σε συνέντευξη του στο αμερικάνικο περιοδικό Jacobin ανέφερε: “ Το Περού είναι μια τόσο πλούσια χώρα, αλλά τόσο μεγάλο μέρος του πλούτου, όπως ο χαλκός, ο χρυσός και το ασήμι, πηγαίνουν στους ξένους. Στα λιμάνια, βλέπετε μια ατελείωτη σειρά φορτηγών που αφαιρούν τους πόρους της χώρας και μόλις διακόσια μέτρα μακριά, βλέπετε ένα παιδί χωρίς παπούτσια, ένα παιδί με φυματίωση, ένα παιδί γεμάτο παράσιτα. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο πρέπει να επαναδιαπραγματευτούμε τις συμβάσεις με μεγάλες εταιρείες, ώστε να παραμείνουν περισσότερα από τα κέρδη στο Περού και να ωφεληθούν οι πολίτες. Πρέπει να επανεξετάσουμε τις συμφωνίες ελεύθερου εμπορίου που έχουμε υπογράψει με άλλες χώρες, ώστε να μπορούμε να προωθήσουμε τις τοπικές επιχειρήσεις. Γι' αυτό πρέπει να αλλάξουμε το Σύνταγμα. Το παρόν σύνταγμά μας γράφτηκε το 1993 υπό τη δικτατορία του Φουχιμόρι. Αντιμετωπίζει την υγειονομική περίθαλψη ως υπηρεσία, όχι δικαίωμα. Αντιμετωπίζει την εκπαίδευση ως υπηρεσία, όχι δικαίωμα. Και είναι σχεδιασμένο προς όφελος των επιχειρήσεων και όχι των ανθρώπων.
Ο Καστίγιο εκτός από τις αλλαγές στο Σύνταγμα και τον έλεγχο των πλουτοπαραγωγικών πηγών, μίλησε επίσης για αλλαγή προσανατολισμών στην εξωτερική πολιτική, αποχώρηση από την αμερικανόπνευστη ομάδα της Λίμα εναντίον της Βενεζουέλας και συμμετοχή στις ανεξάρτητες περιφερειακές λατινοαμερικανικές ενώσεις. Δίχως ευρεία κοινοβουλευτική στήριξη, με την ολιγαρχία να ελέγχει όλους τους κρατικούς μηχανισμούς και την αμερικάνικη επιτήρηση να είναι στενή, ακόμη και να ήθελε να προχωρήσει τολμηρά, θα συναντούσε σοβαρά εμπόδια.
Τον Ιούλιο το Περού θα γιορτάσει τα 200 χρόνια από την ανεξαρτησία του από την ισπανική αποικιοκρατία, κουβαλώντας στον 21ο αιώνα όλες τις άλυτες αντιφάσεις και τα βαθιά κοινωνικά προβλήματα που το ακολουθούν σε αυτήν την διαδρομή. Πολλοί στην Λατινική Αμερική αλλά και έξω από αυτήν αναθάρρησαν από τις τελευταίες εκλογικές εξελίξεις ευχόμενοι οι Περουβιανοί να σπάσουν τον φαύλο κύκλο των προσμονών και διαψεύσεων που χαρακτηρίζουν όλη την περιοχή. Δυστυχώς δεν υπάρχουν βασικές προϋποθέσεις για να γίνει αυτό και οι φόβοι για ένα πισωγύρισμα δεν είναι καθόλου υπερβολικοί.
ΔΠ
