Από την πρώτη στιγμή του πολέμου, οι ιμπεριαλιστές εξαπέλυσαν συγχρόνως επίθεση προπαγάνδας υπέρ του πολέμου, χρησιμοποιώντας κάθε μέσο. Από τις λογοκριμένες αποκλειστικές ειδήσεις από το μέτωπο μέχρι τις αναλύσεις για το αναπόφευκτο της νίκης των ιμπεριαλιστικών στρατευμάτων. Επιστράτευσαν κάθε είδους “ειδήμονες” για να δικαιολογήσουν τη σφαγή του ιρακινού λαού. Σ’ αυτή τους την προσπάθεια βρήκαν αρωγούς όλους τους προσφάτως ανανήψαντες διανοούμενους που τόσα χρόνια δήλωναν αριστεροί και ειρηνιστές. Προκάλεσε μήπως έκπληξη το γεγονός αυτό; Ότι δηλαδή ένθερμοι πολέμιοι της επέμβασης στο Βιετνάμ σήμερα συνθέτουν θούρια για τους αμερικάνους δολοφόνους; Μάλλον όχι.
“Όχι στον πόλεμο των ιμπεριαλιστών”. Όταν το φώναζαν στις αρχές του αιώνα μας οι μπολσεβίκοι, αποτελούσαν μειοψηφία στο διεθνές εργατικό κίνημα. Ο βάλτος της Β’ Διεθνούς παρέσερνε σχεδόν όλη τη διανόηση της εποχής. Οι ιταλοί φουτουριστές κατατάχθηκαν εθελοντές και πολέμησαν στην πρώτη γραμμή. Η φρίκη του Α’ ΠΠ ταρακούνησε συνειδήσεις. Ο Οκτώβρης έδωσε το ιδεολογικό οπλοστάσιο. Η μετέπειτα ανάπτυξη του κομμουνιστικού κινήματος συσπείρωσε στην υπόθεση της επανάστασης και της ειρήνης κάθε προοδευτικό στοιχείο από το χώρο της διανόησης.
Μετά το Β’ΠΠ αναπτύχθηκε ένα τεράστιο ειρηνιστικό κίνημα ενάντια στον ψυχρό πόλεμο και τον πυρηνικό όλεθρο. Οι διανοούμενοι στάθηκαν στην πρώτη γραμμή. Μαζί με τα ειρηνιστικά, κοινωνικά και εθνικοαπελευθερωτικά κινήματα. Η ΜΠΠΕ και ο αγώνας του βιετναμέζικου λαού έδωσαν τα ιδεολογικά εφόδια. Ο κύκλος αυτός έκλεισε στα τέλη της δεκαετίας του 70 με την ολοκλήρωση της ήττας του κομμουνιστικού κινήματος.
Είναι επόμενο, σε εποχή αναδίπλωσης του κινήματος οι διανοούμενοι να επιζητούν την αποδέσμευσή τους και να στρέφονται προς το στρατόπεδο του νικητή. Κλασική μικροαστική πρακτική. Έχει λεχθεί και αποδειχθεί επανειλημμένα ότι η διανόηση, αν δεν εμπνέεται από τα αριστερά ιδεώδη δεν απολιτικοποιείται, όπως συνήθως διατυμπανίζει, κλεισμένη στον κόσμο της “καθαρής” τέχνης, αλλά τουναντίον κατρακυλά είτε στο φασισμό-ρατσισμό είτε στο δακρύβρεχτο πασιφισμό. Το τέλος του ψυχρού πολέμου βοήθησε να συνδυαστούν και τα δύο.
Ο ιμπεριαλισμός όμως δεν μπορεί να αλλάζει τα χαρακτηριστικά του και, φυσικά, δεν υπολογίζει τις αμπελοφιλοσοφίες των νέων απολογητών του. Όπως ειλικρινέστατα δήλωσε ένας έλληνας κοινωνιολόγος “σε ανύποπτη λοιπόν ιστορική στιγμή, ενώ όλοι πανηγυρίζαμε το τέλος του βερολινέζικου τείχους, διαπιστώνουμε δραματικά το μέγεθος της αυταπάτης μας”. Αυτό δεν σημαίνει ότι ταρακουνήθηκαν συνειδήσεις. Μπορεί οι λαοί να έχουν ιστορική μνήμη και κατά εκατοντάδες χιλιάδες σε Ευρώπη – ΗΠΑ να διαδηλώνουν κατά του πολέμου, οι κομμουνιστές όμως είναι και πάλι μειοψηφία. Η ευρωπαϊκή διανόηση, έτσι κι αλλιώς, τόσα χρόνια έχει κάνει την επιλογή της. Όποιος παρακολούθησε πριν από λίγα χρόνια τις εκτιμήσεις για τις επετείους των 20 χρόνων του Μάη και των 200 χρόνων της Γαλλικής Επανάστασης θα το διαπίστωσε. Όταν ο Πιέρ Βιντάλ-Νακέ απεμπολεί κάθε επαναστατική καταβολή του 1789, δεν είναι καθόλου παράξενο σήμερα να είναι υπέρ του πολέμου. Όταν ο Κον Μπεντίτ φτύνει τόσα χρόνια τον Κόκκινο Μάη, είναι αδύνατο να μην είναι θιασώτης του Μπους. Όταν ο Βολφ Μπίρμαν (αυτός που κάποτε φώναζε “έτσι κι αλλιώς η γη θα γίνει κόκκινη”) θεωρούσε το Στάλιν υπεύθυνο για τη σοσιαλφασιστική πορεία της Ανατολικής Γερμανίας, είναι επόμενο σήμερα να θεωρεί κύριο εχθρό της ανθρωπότητας το Χουσεϊν. Και ο κατάλογος δεν έχει τέλος. Οι εξαιρέσεις (π.χ. Ζιλ Περό, Χάρολντ Πίντερ) επιβεβαιώνουν τον κανόνα.
Όσο για την Ελλάδα, ανάλογη είναι η κατάσταση, παρά τις ντόπιες ιδιαιτερότητες. Στη δεκαετία του 80 οι διανοούμενοι – η συντριπτική πλειοψηφία – γοητευμένοι από την “αλλαγή” του ΠΑΣΟΚ, το πλαισίωσαν και το στήριξαν, με το αζημίωτο φυσικά. Το ΠΑΣΟΚ έξυπνα τους σίτισε από τον κρατικό κορβανά, ενώ συγχρόνως τους ξεζούμισε και τους έκανε συνυπεύθυνους. Μέχρι και θαυμαστές του Κοσκωτά τους κατάντησε. Όταν είδαν το πλοίο να βουλιάζει, τα ποντίκια στράφηκαν στις “νέες ιδέες”. Υπέγραψαν δήλωση κατά των κλεφτών του ΠΑΣΟΚ και γέλασε ο κάθε πικραμένος. Εντελώς ανυπόληπτοι. Δεν ξεχνάμε ότι το 88 στην πρώτη μεγάλη απεργία των καθηγητών στις εξετάσεις, όταν τους ζητήθηκε να συμμετάσχουν σε συναυλία συμπαράστασης, σφύριζαν αδιάφορα (για ονόματα βλ. περ. ΣΧΟΛΙΑΤΗΣ τ.69, 10/6/88). Με το ξέσπασμα του πολέμου, αυτοί που πλαισίωναν τις πασιφιστικές επιτροπές ειρήνης και έβγαζαν πύρινους λόγους κατά της πυρηνικής καταστροφής της ανθρωπότητας βουβάθηκαν. Μήπως ζουν ακόμα στη νιρβάνα του νέου “ειρηνικού” κόσμου των Μπους – Γκορμπατσόφ; Ας μας επιτρέψουν να έχουμε τις επιφυλάξεις μας. Το πιθανότερο θα ήταν να βγουν, όπως οι ομογάλακτοί τους Ευρωπαίοι, με την χλαμύδα του Άρη. Προτίμησαν όμως ή να ψελλίσουν – κατά το πρότυπο του ΣΥΝ – “Μπους, Χουσεϊν σταματήστε τον πόλεμο” ή να δηλώσουν “ουδέν σχόλιον”. Σιωπή ή το πολύ-πολύ αηδία (!!!) για τον πόλεμο. Η αναφορά ονομάτων είναι περιττή. Το ερώτημα όμως παραμένει: γιατί αυτή η στάση;
Πέρσι τον Απρίλη, όλοι αυτοί ανακουφίστηκαν με την άνοδο της ΝΔ. Περίμεναν ότι θα τους καλούσαν να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους, όπως επί ΠΑΣΟΚ. Η Δεξιά όμως, εξαπολύοντας ολομέτωπη επίθεση κατά του λαού, συνάντησε παρατεταμένη αντίσταση. Προτίμησε λοιπόν να στηριχθεί στους παραδοσιακούς της μηχανισμούς. Αστυνομικό κράτος και παρακράτος στην πρώτη γραμμή και οι υπόλοιποι να αποδεχθούν αυτές τις επιλογές. Αναγκαστικά η διανόηση ακολούθησε τη γνωστή συμπεριφορά ΠΑΣΟΚ-ΣΥΝ. Είναι παραπάνω από βέβαιο, ότι αν λίγο πριν την έναρξη του πολέμου δεν είχαμε την ένταση των λαϊκών αγώνων, η στάση της θα ήταν διαφορετική, πιο ξετσίπωτη. Οι δολοφονίες αλλά κυρίως η νίκη του νεολαιίστικου κινήματος την ανάγκασε σε αναδίπλωση. Σήμερα οι διανοούμενοι, είτε κρατάνε φιλοπόλεμη στάση, είτε “αντιπολιτευτική” τύπου ΠΑΣΟΚ-ΣΥΝ, είτε σιωπού, είναι το ίδιο υπόλογοι στο λαϊκό κίνημα. Στο κίνημα που προσπαθεί να αναπτυχθεί ενάντια στον πόλεμο και την εμπλοκή της χώρας σ’ αυτόν, κατά των βάσεων και της εξάρτησης.
Προλεταριακή Σημαία 23/2/91
