Η επίθεση που δέχονται οι λαοί με καταιγιστικούς ρυθμούς, συστατικό κομμάτι της απάντησης του ιμπεριαλιστικού κεφαλαίου στην κρίση αναπαραγωγής του συστήματος, έφερε –εξ ανάγκης- πιο κοντά τα ζητήματα προοπτικής που έχουν να κάνουν με την κοινωνική ανατροπή. Το «πού πάει αυτή η κοινωνία» είναι πλέον ένα ζήτημα που απασχολεί…
Για να είμαστε μάλιστα ειλικρινείς με τον εαυτό μας- πάνω απ’ όλα- αυτό που κρατά το δικό μας μαχητικό και εκτεθειμένο- έτσι και αλλιώς- στο ξεροβόρι «καρυδότσουφλο», είναι ότι έχουμε πειστεί σε μια πολιτική και ιδεολογική ανάλυση για την φύση, τον χαρακτήρα και την έκταση των αντιθέσεων της σημερινής κοινωνίας και τη δυνατότητα μιας άλλης κοινωνίας. Επίσης, είναι αποτέλεσμα και της γνώσης –ιστορικής κατά βάση- των προσπαθειών, των υπαρκτών προσπαθειών για την οικοδόμηση ενός άλλου κόσμου. Αυτή η προοπτική μάς «κρατά».
Αυτός λοιπόν ο προσανατολισμός στην επαναστατική δυνατότητα του «περάσματος» δημιούργησε τον αιώνα που πέρασε ένα σώμα θέσεων, ένα φορτίο απόψεων, ένα απόθεμα κοινωνικών αλλαγών, συνθηκών, συνηθειών, αυτονόητων δικαιωμάτων κλπ. Όλα όσα κατασπαταλήθηκαν με την ρεβιζιονιστική στροφή στην πορεία των τελευταίων εξήντα χρόνων… Όμως, για να αντιληφτεί κανείς της αξία τους, αρκεί η φράση του Σάντα (του δεύτερου, λιγότερου διάσημου από τους δύο αγωνιστές που κατέβασαν την σβάστικα από την Ακρόπολη): «Ξυπνούσαμε και έξω από την πόρτα μάς περίμεναν τα οράματα». Να τι λείπει σήμερα. Και επιπλέον δεν λείπει μόνον αυτό αλλά αρχίζουν να εξαφανίζονται οι υλικές πραγματώσεις αυτών των «οραμάτων» (θα προτιμούσα να μιλάμε για προσανατολισμούς), δηλαδή τα δικαιώματα και οι κατακτήσεις των εργαζομένων εντός καπιταλισμού. Γενικότερα, το σύστημα επιδιώκει να ξεχάσουν οι λαοί και η νεολαία αυτό που «είχαν», όσο το «είχαν».
Ταυτόχρονα, όμως, όλες οι κοινωνικές κατακτήσεις, οι προσαρμογές που υποχρεώθηκε να κάνει το καπιταλιστικό ιμπεριαλιστικό σύστημα μπροστά στην απειλή της ολοκληρωτικής απώλειας λειτουργούσαν και ως ένα… φίλτρο προστασίας που μας επέτρεπε να ακολουθούμε όλα αυτά τα χρόνια μια αντιρεφορμιστική γραμμή, όταν και όσο συνδεόμαστε με την πάλη των μαζών, απωθώντας στο βάθος του ιστορικού ορίζοντα αυτό για το οποίο, αν όχι κυρίως σε σημαντικό βαθμό, θα έπρεπε να μιλάμε, να αναλύουμε, να προσδιορίζουμε. Μέσω φυσικά της κριτικής αυτού που υπήρξε ως σοσιαλιστικό εγχείρημα και όχι ως αποκάλυψη ενός ιδανικού μοντέλου του μέλλοντος. Τούτο το φίλτρο προστασίας ήρθε να διαλύσει η καταιγιστική επίθεση του συστήματος. Και συγκαταλέγεται στις επιτυχίες του ότι κατάφερε την επιθανάτια αγωνία αναπαραγωγής του να την μετατρέψει σε αγωνία και απειλή επιβίωσης για τις λαϊκές μάζες. Είναι λοιπόν φυσικό κάτι τέτοιο να προκαλεί και αμηχανίες και προβληματισμούς, ακόμη και κλυδωνισμούς ή κλονισμούς. Αυτή είναι η ανθρώπινη κλίμακα εντός της οποίας καλούμαστε τόσο να κινηθούμε όσο και να την υπερβούμε. Δεν αντιμετωπίζει καμία άλλη πολιτική άποψη στο χώρο της αριστεράς αυτού του είδους την πίεση. Έχουν φροντίσει να προσπεράσουν το ζήτημα μέσω παρακαμπτηρίων οδών (μεσοπρόθεσμα προγράμματα, προγράμματα λαϊκής εξουσίας, μεταβατικά κλπ). Αυτό είναι το δικό μας, το «ολόδικο» μας πρόβλημα. Πώς θα συνδέσουμε την πάλη για την αντίσταση και διεκδίκηση με την ανατροπή. Γιατί εμείς έχουμε γνώση και ρεαλιστική γείωση –αυτή εξ άλλου είναι και η βάση των δυνατοτήτων της άποψης- πως πρόκειται για δύο επίπεδα που πρέπει ωστόσο να γεφυρωθούν. Αυτή η γέφυρα έχει φυσικά και όνομα: κόμμα της εργατικής τάξης. Τι γίνεται όμως μέχρι να δημιουργηθεί το υποκείμενο;
Δικό μας πρόβλημα είναι επίσης να εξηγήσουμε την… εμμονή των μαζών και των λαϊκών κινημάτων (πλην των γνωστών εξαιρέσεων) να… αγνοούν τον κομμουνιστικό δρόμο, το «κόκκινο» στίγμα που συνυπάρχει –τι αντίφαση!- με την αγωνία να τεθούν επιτέλους κάποιοι ανασχετικοί φραγμοί στην επελαύνουσα βαρβαρότητα.
Έχουμε «ατζέντα» της συνδιάσκεψης και τη θεματική της, το κέντρο βάρους της, που είναι η περιγραφή του «δικού μας δρόμου» αλλά και των κατευθύνσεων- στόχων πάλης. Τις βλέπω ως προσπάθειες να γεφυρωθεί η συμμετοχή στον πλατύ αγώνα- αντίσταση με τη γενικότερη προοπτική. Γι αυτό και τίθενται εκ νέου τα ζητήματα που συνδέονται με το διπλό καθήκον της εργατικής τάξης, του ιστορικού φορτίου με το οποίο απαντιόταν μέχρι σήμερα, το μεγάλο θέμα των μετώπων αλλά και των βαθμίδων της μετωπικής σύμπραξης, της προσπάθειας να διατυπωθεί ένα πλαίσιο στόχων και κατευθύνσεων διεκδίκησης κλπ. Οι διαπιστώσεις ότι πρέπει να μελετήσουμε την ιστορία της χώρας μας και του κομμουνιστικού κινήματος ειδικά των κρίσιμων περιόδων, οι επισημάνσεις ότι χρειάζεται μελέτη και συγκεκριμένη ανάλυση της ελληνικής κοινωνίας και πραγματικότητας, θα πρόσθετα και του πώς αναγνωρίζεται ο παράγοντας «εξάρτηση», δεν νομίζω ότι θα βρουν κάποιον να διαφωνεί (αυτός ο χώρος ποτέ δεν κινδύνεψε από τον ακαδημαϊσμό, αντίθετα…).
Υπάρχει όμως και η… διαρκής ατζέντα. Αυτή που ανοίξαμε στην προηγούμενη (7η) Συνδιάσκεψη για την μελέτη της σοσιαλιστικής μεταβατικής κοινωνίας και που εννοήσαμε ηχηρά- πιο ηχηρά δεν γινόταν!- στις εκδηλώσεις για τα πενήντα χρόνια της Αναγέννησης (κριτική των όρων που οδήγησαν στην παλινόρθωση). Είναι και αυτό κομμάτι διαμόρφωσης της προοπτικής.
Και ετούτη και η άλλη θεματική ένα πράγμα σημαίνουν: ανέβασμα της ιδεολογικής δουλειάς- συζήτησης- διαμόρφωσης…
Δημήτρης Μάνος μέλος του ΚΟ του ΚΚΕ (μ-λ)
