Με τα διεθνή ΜΜΕ να τηρούν -σε αντίθεση με το θόρυβο που σήκωσαν στην πολιορκία του Χαλεπιού από τη Ρωσία και τον Άσαντ- «σιγήν ιχθύος», όλο το καλοκαίρι συνεχίστηκαν και εντάθηκαν οι βομβαρδισμοί των ΗΠΑ και των συμμάχων τους στη Ράκα της βόρειας Συρίας. Οι εκατοντάδες νεκροί και οι χιλιάδες εγκλωβισμένοι και οδηγούμενοι στα όρια της εξόντωσης άμαχοι ανάγκασαν ακόμα και τους μεροληπτικούς προς τη Δύση αξιωματούχους του ΟΗΕ να προτείνουν σταμάτημα των βομβαρδισμών. Όπως φαίνεται, πάντως, ο «Συνασπισμός ενάντια στον ΙΣΙΣ» υπό την ηγεσία των ΗΠΑ και με αιχμή του δόρατος τις δυνάμεις της αραβοκουρδικής συμμαχίας των SDF έχει αποκτήσει ένα ισχυρό προβάδισμα και είναι πια θέμα μερικών εβδομάδων (ή το πολύ μερικών μηνών) η απόσπαση της Ράκα από το Ισλαμικό Κράτος.
Η αμερικανορωσική αντιπαράθεση και το κέρδισμα θέσεων καλά κρατεί!
Με αυτό σαν το πιο πιθανό αποτέλεσμα για τη Ράκα και με τη Μοσούλη να έχει πια περάσει στον έλεγχο του ιρακινού στρατού, οι ΗΠΑ με όλες τις αντιφάσεις που περικλείουν οι τακτικές τους κινήσεις, μέσα σ’ αυτές και η «επιλογή» συμμάχων (ή «συμμάχων»), κερδίζουν πόλεις και περιοχές κλειδιά, φτιάχνοντας προγεφυρώματα και αποκτώντας βάσεις στήριξης που μέχρι πρότινος δεν είχαν. Αυτό βέβαια γενικά δεν προμηνύει κάτι καλό για τους λαούς της Μέσης Ανατολής, ούτε θα λειτουργήσει ντε και καλά μονοσήμαντα προς την κατεύθυνση ενός πρόσκαιρου έστω συμβιβασμού με τη Ρωσία. Διότι, από την άλλη, «φορτώνει» φιλοδοξίες στον αμερικανικό ιμπεριαλισμό που καιρό τώρα λειτουργούσε αμήχανα και έτσι δημιουργεί ακόμα μεγαλύτερες προϋποθέσεις κλιμάκωσης και επέκτασης των πολεμικών συγκρούσεων την «επόμενη μέρα». Οι αναφορές του Τραμπ ενάντια στον Άσαντ, που «θα λογοδοτήσει για τα φρικτά του εγκλήματα», δείχνουν πως όλα είναι ανοιχτά.
Το ίδιο δείχνει και η προβοκατόρικη δήλωση της διαβόητης (από την εποχή της διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας) εισαγγελέως Ντελ Πόντε μετά την αποχώρησή της -σε ένδειξη διαμαρτυρίας- από την επιτροπή έρευνας του ΟΗΕ για τη Συρία. Σύμφωνα με αυτήν, «οι αποδείξεις είναι επαρκείς για να καταδικαστεί ο σύρος πρόεδρος Μπασάρ αλ Άσαντ για εγκλήματα πολέμου», για να προσθέσει ότι «όμως εξαιτίας του βέτο της Ρωσίας στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ» αυτό δεν θα γίνει ποτέ.
Την ίδια περίοδο ο συριακός στρατός, με την ισχυρή υποστήριξη της Ρωσίας και τη συμβολή της Χεζμπολάχ και σιιτικών πολιτοφυλακών του Ιράν (προερχόμενων από τους Φρουρούς της Επανάστασης) και του Ιράκ, κατέλαβε την Αλ Σούκνα, τελευταίο σημαντικό προπύργιο του Ισλαμικού Κράτους στην επαρχία Χομς. Αυτή η εξέλιξη έγινε στο πλαίσιο της εκστρατείας που διεξάγεται από το Μάιο στην περιοχή της «μπαντίγια», δηλαδή της συριακής ερήμου που εκτείνεται ως τα σύνορα με το Ιράκ και την Ιορδανία, έκτασης 90.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων η οποία περιλαμβάνει τις επαρχίες Χομς, Χάμα και Ράκα.
Η περιοχή γύρω από την πόλη Αλ Σούκνα που καταλήφθηκε είναι γνωστή για τα πολλά κοιτάσματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, ενώ απέχει μόλις 50 χιλιόμετρα από την επαρχία Ντέιρ Εζόρ που είναι ο επόμενος στόχος. Παράλληλα η Ρωσία μαζί με την Τουρκία και το Ιράν προσπαθούν να κάνουν πράξη τη συμφωνία τους για τις «ζώνες αποκλιμάκωσης» στη Συρία, εγκαθιστώντας σε κρίσιμες περιοχές στρατιωτικές μονάδες επίβλεψης της συμφωνίας και νομιμοποιώντας παραπέρα την παρουσία τους στη συριακή επικράτεια. Τέλος, από κανέναν δεν πέρασε απαρατήρητη η δημιουργία ενιαίου συστήματος αντιπυραυλικής άμυνας στη Συρία, μετά από κοινή εργασία Ρώσων και Σύρων εμπειρογνωμόνων που αναβαθμίζει τις επιχειρησιακές δυνατότητες του συριακού στρατού αλλά και την παρουσία της Ρωσίας στη χώρα.
Το δημοψήφισμα στο Ιρακινό Κουρδιστάν ως καταλύτης εξελίξεων
Ένα από τα κρίσιμα ζητήματα στη φάση αυτή έχει αναδειχτεί το δημοψήφισμα για την ανεξαρτησία του Ιρακινού Κουρδιστάν που έχει εξαγγείλει για τον φετινό Σεπτέμβρη ο πρόεδρος της αυτόνομης περιοχής, Μασούντ Μπαρζανί.
Ένα δημοψήφισμα που και από μόνο του θα αποτελούσε σημαντικό γεγονός για τις ισορροπίες, τους συσχετισμούς δύναμης και την πολιτική γεωγραφία της περιοχής, έχει λάβει μια ακόμα πιο σπουδαία διάσταση. Διότι, γενικά μιλώντας, εξαγγέλλεται σε μια φάση όπου μαίνεται η σύγκρουση και αμφισβητούνται συνολικότερα τα σύνορα στην περιοχή, αλλά και, ειδικότερα, διότι αντικειμενικά συνδυάζεται με την εξελισσόμενη αυτονόμηση του Συριακού Κουρδιστάν. Συνδυασμός που δημιουργεί μια σειρά υπαρξιακούς φόβους σε δυνάμεις όπως η Τουρκία και το Ιράν όσον αφορά τις κούρδικες περιοχές που εμπεριέχονται στις επικράτειές τους.
Γι’ αυτό δεν πρέπει να παραξενεύει κανέναν το γεγονός πως το Ιράν και η Τουρκία, που για καιρό τώρα υποστηρίζουν τις αντίπαλες πλευρές της συριακής σύγκρουσης, τελευταία είχαν κάποιες πολύ σημαντικές διμερείς επαφές. Για τις οποίες ο συμμετέχων σ’ αυτές Ιρανός στρατηγός, επικεφαλής του γενικού επιτελείου στρατού της χώρας του, μάλλον βιάστηκε να δηλώσει (και γι” αυτό διαψεύστηκε από τους Φρουρούς της Επανάστασης) πως ετοιμάζεται σχέδιο κοινών επιχειρήσεων Ιράν-Τουρκίας εναντίον του PKK στην κοινή τους μεθόριο.
Επίσης έτσι επιβεβαιώνεται η εκτίμηση ότι η συμμετοχή της Τουρκίας –μόνο αυτή από όλους τους Δυτικούς- στη διαδικασία της Αστάνα του Καζαχστάν μαζί με το Ιράν και τη Ρωσία είχε σαν μια από τις βασικές αιτίες τους φόβους της για τις εξελίξεις στο Κουρδικό.
Υπό το κράτος αυτών των φόβων η τούρκικη αστική τάξη και ο Ερντογάν επικεφαλής της ζητούν έντονα, επίμονα και συνεχώς από τις ΗΠΑ τη διακοπή της συμμαχίας τους με τους Κούρδους του YPG. Οι φόβοι αυτοί οδηγούν στο «κάρφωμα», μέσω διαρροών του πρακτορείου ειδήσεων Anadolu, των βάσεων (εκεί λέγεται ότι βρίσκονται και γάλλοι στρατιωτικοί) που έχουν δημιουργήσει οι ΗΠΑ στη βόρεια Συρία και μέσα στο τμήμα του συριακού Κουρδιστάν. Είναι οι ίδιοι φόβοι που έκαναν τον τούρκο πρωθυπουργό Τσαβούσογλου, κατά την επίσκεψή του στο Ιράκ, να ασκήσει πιέσεις για αναβολή ή ματαίωση του δημοψηφίσματος.
Με το βλέμμα στις επιπλέον περιπλοκές που θα δημιουργήσει στη δική τους τακτική, οι Αμερικανοί έχουν μπει και αυτοί στο «χορό» των πιέσεων. Ο υπουργός Άμυνας Τζέιμς Μάτις, επισκεπτόμενος τη Βαγδάτη και το Ερμπίλ –πρωτεύουσα της ημιαυτόνομης δημοκρατίας του Κουρδιστάν στο Ιράκ- ζήτησε να αναβληθεί επ’ αόριστον το δημοψήφισμα της 25ης Σεπτεμβρίου.
Η κόντρα Ιράν – Σαουδικής Αραβίας και η εμφάνιση του Ισραήλ
Παράλληλα «τρέχει» και η αντιπαράθεση του Ιράν με τη Σαουδική Αραβία, ενώ το Ισραήλ συμμετέχει ολοένα και περισσότερο στην αντιιρανική πολιτική. Τα φώτα της δημοσιότητας έχουν φύγει, όπως και η βραχύβια στήριξη του Τραμπ στην αντικαταριανή ρητορική της σαουδαραβικής ηγεσίας. Ωστόσο παραμένει ζητούμενο για την αντιδραστική κλίκα του Ριάντ η συμμόρφωση του Κατάρ και στο πλαίσιο αυτό η διακοπή των σχέσεών του με το Ιράν.
Από την άλλη, το Ισραήλ απαίτησε, αν και δεν έγινε αποδεκτό, από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, σε αλλεπάλληλες συναντήσεις που είχε μαζί τους (δύο από αυτές λέγεται ότι φιλοξένησε η αμερικανόδουλη ιορδανική μοναρχία), να μπει «φρένο» στην αυξανόμενη επιρροή του Ιράν στην περιοχή, με πρώτο βήμα την αποχώρηση των δυνάμεών του από τη Συρία. Οι ΗΠΑ φαίνεται ότι ιεράρχησαν την παραπέρα εφαρμογή του μνημονίου για τη δημιουργία ζώνης αποκλιμάκωσης στις επαρχίες Ντεράα, Κουνέιτρα και Ας Σουουέιντα στη νοτιοδυτική Συρία, που συμφωνήθηκε από τη Ρωσία και την Ιορδανία και τέθηκε σε ισχύ στις 9 Ιουλίου. Έτσι δεν θέλησαν να μπλοκάρουν τις συνομιλίες, επικεντρώνοντας στο ζήτημα του Ιράν.
Εξάλλου οι ΗΠΑ όλο αυτό το διάστημα δεν σταμάτησαν την αντιιρανική τους ρητορική. Μάλιστα η πρόσφατη συμφωνία Ιράκ–Ιράν για την αναβάθμιση της στρατιωτικής συνεργασίας τους και του πολέμου κατά της «τρομοκρατίας και του εξτρεμισμού» προκάλεσε μεγάλη ανησυχία στην Ουάσιγκτον και έδωσε την ευκαιρία στον Τραμπ να βάλει ξανά στο στόχαστρο των δηλώσεών του την αυξανόμενη επιρροή του Ιράν στις συγκρούσεις που διεξάγονται στη Συρία, το Ιράκ και την Υεμένη. Την ίδια ανησυχία πρέπει να έχει προκαλέσει σε ΗΠΑ αλλά και Ισραήλ η κοινή στρατιωτική επιχείρηση συριακού στρατού και Χεζμπολάχ εναντίον 600 μαχητών του Ισλαμικού Κράτους που είχαν συσσωρευτεί στα σύνορα Λιβάνου-Συρίας. Η επιχείρηση, που διεξαγόταν από τις 19 Αυγούστου και για οχτώ μέρες περίπου, ανάγκασε και το στρατό του Λιβάνου να διεξαγάγει κι αυτός παράλληλες επιχειρήσεις με τον ίδιο στόχο.
Επίλογος
Κάτω από και μέσα στο πλαίσιο, λοιπόν, που δημιουργεί η διαπάλη των ιμπεριαλιστικών δυνάμεων (κυρίως Αμερικανών και Ρώσων αλλά και -όσο και όπως- των Ευρωπαίων) στην περιοχή για το (ξανα)μοίρασμα και τον έλεγχό της αναπαράγονται ή και διευρύνονται αντιθέσεις, φιλοδοξίες και φόβοι μιας σειράς περιφερειακών δυνάμεων, που περιπλέκουν και καθιστούν ακόμα πιο επικίνδυνη την ήδη περιπλεγμένη και τραγική κατάσταση στην περιοχή.
