Ο τίτλος, που μπορεί να διαβαστεί με ή χωρίς ερωτηματικό, προσπαθεί να περιγράψει με έναν σύντομο τρόπο τους σοβαρούς προβληματισμούς μας όσον αφορά το βάθος των ιμπεριαλιστικών κινήσεων, σχεδιασμών και κατευθύνσεων, άρα και το μέγεθος των συνεπειών για τους λαούς των Βαλκανίων, που δρομολογούνται αυτήν την περίοδο.
Σύντομη αναφορά σε μια πικρή πρόσφατη ιστορία
Τα Βαλκάνια, ρημαγμένα από τις αλλεπάλληλες ιμπεριαλιστικές επεμβάσεις της δεκαετίας του 1990, με πιο συνταρακτική εκείνη που σημαδεύτηκε με τους αιματηρούς και επί ενενήντα δύο ολόκληρες μέρες βομβαρδισμούς το 1999, βρίσκονται επί πολλά χρόνια βυθισμένα στην εθνοτική καχυποψία και μισαλλοδοξία, τη φτώχεια και την εξαθλίωση. Έχουν μετατραπεί σε φάντασμα του εαυτού τους σε σχέση με μερικές δεκαετίες πριν. Μόνο σαν ανέκδοτο ακούγονται πια εκείνες οι φαντασιώσεις της ελληνικής άρχουσας τάξης πως θα αναλάμβανε για λογαριασμό των ιμπεριαλιστικών αφεντικών την ανασυγκρότησή τους. Πόσοι και πόσοι δεν είχαν τσιμπήσει με τη Θεσσαλονίκη–πρωτεύουσα των Βαλκανίων, που γι” αυτούς αντικαθρέφτιζε την «ισχυρή ιμπεριαλιστική Ελλάδα» και άλλα φληναφήματα. Αντί για Ελντοράντο, τα Βαλκάνια μετατρέπονταν σε μια μεγάλη ζώνη φτώχειας, κατάλληλη για πλατφόρμα στρατιωτικών εξορμήσεων προς «Ανατολάς», πεδίο οικοδόμησης νέων αμερικανονατοϊκών βάσεων επιτήρησης και πολέμου. Βέβαια, η ελληνική αστική τάξη λειτούργησε -με το αζημίωτο- σαν πρόσκοπος των ιμπεριαλιστικών συμφερόντων. Και το ελληνικό κεφάλαιο με τα τυχοδιωκτικά και μεταπρατικά χαρακτηριστικά που το διέπουν, αλλά και σαν μικρότερου μεγέθους και πιο «ευέλικτο», όπως συνηθίζουν να λένε στη γλώσσα τους οι αστοί οικονομολόγοι, πλιατσικολόγησε στη γύρω περιοχή, αναλαμβάνοντας ρίσκα που οι πάτρωνές της δεν ήθελαν, μιας και ήταν ακόμη στα σπάργανα η «αλλαγή αφεντικού» στην περιοχή. Βέβαια, ακόμη και αυτό, πριν ακόμη βαρέσουν οι καμπάνες της παγκόσμιας κρίσης, είχαν σταλεί οι πρώτες τροχιοδεικτικές βολές στο ντόπιο προσωπικό. Καθώς οι πρόσκοποι έπρεπε να μαζευτούν γιατί έβγαιναν στη βαλκανική «πιάτσα» τα δυτικά αφεντικά.
Όλη αυτή η περίοδος από το 1999 και δώθε, και στην οποία τα Βαλκάνια ένιωσαν πως μπορεί η ιμπεριαλιστική βαρβαρότητα να τραφεί από τους πιο ανερμάτιστους εθνικιστικούς τυχοδιωκτισμούς των ντόπιων αστικών τάξεων, μπορεί να χωριστεί χοντρικά σε δύο φάσεις. Η μία σημαδεύεται από τα βαριά χτυπήματα που τρώει ο ρώσικος ιμπεριαλισμός στην περιοχή, και με τη «Δύση» -ΗΠΑ και ΕΕ- όπως και στην Κεντρική Ευρώπη, να συμμαχεί από τη μια στο διώξιμο του ρώσικου παράγοντα και από την άλλη να ανταγωνίζεται για το μέγεθος της λείας που θα αποσπάσει ο καθένας. Η δεύτερη φάση στην οποία βρισκόμαστε τώρα σημαδεύεται από μια προσπάθεια της Ρωσίας να επανασυνδέσει κάποια σπασμένα νήματα, να επανεκκινήσει σχέσεις με χώρες και δυνάμεις οικονομικές και πολιτικές εντός των βαλκανικών χωρών, χωρίς βέβαια να έχει αναιρεθεί η –έως και καταθλιπτική- δυτική επικυριαρχία στη Βαλκανική χερσόνησο.
Τα όπλα ηχούν ξανά στην πΓΔΜ
Λες λοιπόν από την εδραιωμένη στη σκέψη μας εικόνα των βαλκανικών πραγμάτων, όταν πληροφορούμαστε ότι υπάρχει είδηση από τα Βαλκάνια, και πριν ακόμα τη μάθουμε, ο νους μας πάει στο κακό, που λένε. Πόσο μάλλον όταν τη διαβάσουμε:
«Ξημερώματα της Τρίτης 21 του Απρίλη, ομάδα 40 αλβανόφωνων, φορώντας στρατιωτικές στολές του UCK (του περιβόητου και αμερικανόθρεφτου στρατού των αλβανών αλυτρωτιστών του Κοσόβου που δρούσε όμως και στην πΓΔΜ), εισέβαλε στην πΓΔΜ από το Κόσσοβο, επιτέθηκε σε αστυνομικό φυλάκιο του αλβανόφωνου χωριού Γκόσιντζε της πΓΔΜ, αφοπλίζοντας τους αστυνομικούς» κ.λπ…
Ο εθνικιστής πρωθυπουργός Γκρούεφσκι αμέσως κατήγγειλε το γεγονός σαν προσπάθεια αποσταθεροποίησης της χώρας. Από την άλλη, πρώην υψηλόβαθμο στέλεχος της αστυνομίας που κινείται πολιτικά στο χώρο του σοσιαλδημοκρατικού κόμματος αλλά και πρώην βουλευτής αλβανικού κόμματος (και πρώην μέλος του UCK) υποστήριξαν την εκδοχή της προβοκάτσιας από πλευράς Γκρούεφσκι. Κι αυτό διότι, όπως οι ίδιοι επιχειρηματολογούν, με αυτόν τον τρόπο ο πρωθυπουργός προσπαθεί να δημιουργήσει έναν ισχυρό αντιπερισπασμό για να αποσπάσει τα βλέμματα του λαού της πΓΔΜ από «το πρόσφατο σκάνδαλο παρακολουθήσεων της αντιπολίτευσης και των ΜΜΕ από τις μυστικές υπηρεσίες». Παρά το γεγονός πως η εκτίμησή μας για το «ποιόν» των πολιτικών που αναδύθηκαν στα Βαλκάνια τα τελευταία 25 χρόνια δεν είναι και η καλύτερη, δεν ταιριάζει στη συλλογιστική μας –παρ’ όλο που κατ’ αρχήν δεν μπορούμε να την αποκλείσουμε- η τελευταία εκδοχή που θέλει τον Γκρούεφσκι να ανάβει το φυτίλι στα θεμέλια ύπαρξης της χώρας του προκειμένου να αποπροσανατολίσει. Πολύ περισσότερο που υπάρχουν και μια σειρά γεγονότα που υποδεικνύουν άλλες, πιο πιθανές εκδοχές.
Κατ΄ αρχήν δεν θεωρούμε τυχαία σε καμιά περίπτωση την ανακίνιση από τον ίδιο τον πρωθυπουργό της Αλβανίας Έντι Ράμα των σχεδίων για «Μεγάλη Αλβανία», στις αρχές του Απρίλη. Ο Ράμα κάνει δηλώσεις για το αναπόφευκτο (με το καλό ή με το ζόρι) της ενοποίησης του Κοσσυφοπεδίου με την Αλβανία, προκαλώντας την άμεση αντίδραση της Σερβίας και ξυπνώντας σε όλα τα Βαλκάνια εφιάλτες. Διότι, για αυτούς που παρακολουθούν τις βαλκανικές εξελίξεις, από το 1990, είναι γνωστό του πως πριμοδοτήθηκε από τους αμερικάνους ιμπεριαλιστές ο αλβανικός αλυτρωτισμός σαν εργαλείο διάλυσης της Γιουγκοσλαβίας και ευρύτερα για τη δημιουργία όρων ώστε η επικυριαρχία τους να είναι «επιβεβλημένη».
Ειδικότερα, όλοι γνωρίζουν πως τα συμβαίνοντα στο Κόσοβο επηρεάζουν άμεσα την πΓΔΜ στην οποία υπάρχει μια ισχυρή αλβανική μειονότητα. Επιπλέον, η χώρα αυτή υπάρχει με τους όρους που υπαγορεύτηκαν από τις ΗΠΑ και καταγράφηκαν σαν Συμφωνία της Οχρίδας. Συμφωνία που κατέστησε ρυθμιστή της πολιτικής ζωής της πΓΔΜ τα κόμματα της αλβανικής μειονότητας και εγκαθίδρυσε ένα καθεστώς αλληλοκαχυποψίας μεταξύ της σλαβικής πλειοψηφίας και των Αλβανών, που εμπεριέχει το σπέρμα του διαχωρισμού και της διάλυσης. Ώστε οι ΗΠΑ να μπορούν να εκβιάζουν και να προωθούν τους σχεδιασμούς τους.
Το επόμενο επεισόδιο δεν άργησε να έρθει. Έτσι, το Σάββατο 9 Μαΐου έχουμε την εισβολή 45 τουλάχιστον ένοπλων αλβανόφωνων με διακριτικά του UCK στην πΓΔΜ και συγκεκριμένα στην (με αλβανική πλειοψηφία) περιοχή του Κουμάνοβο. Οι αστυνομικές δυνάμεις της γειτονικής χώρας ήρθαν σε ένοπλη σύγκρουση μαζί τους, με αποτέλεσμα να σκοτωθούν 14 από την ομάδα των αλβανόφωνων, 7 αστυνομικοί, τραυματίστηκαν 37, ενώ υπάρχουν και 30 συλληφθέντες. Από τη διασταύρωση των στοιχείων τους πρόκειται για αλβανούς κατοίκους είτε του Κοσόβου είτε της πΓΔΜ. Το Κουμάνοβο μετά τις συγκρούσεις θυμίζει «κρανίου τόπο». Όπως ανέφερε σέρβος αξιωματούχος, η κυβέρνηση της χώρας του είχε ενημερώσει την κυβέρνηση της πΓΔΜ πως έχουν πληροφορίες για επικείμενη προσπάθεια εισβολής, εντός της άνοιξης, αλβανών αλυτρωτιστών στο έδαφος της πΓΔΜ. Κάτι που μπορεί να επιβεβαιωθεί με έμμεσο τρόπο από το γεγονός πως οι αστυνομικές δυνάμεις της πΓΔΜ ήταν προετοιμασμένες και μπόρεσαν να αντιμετωπίσουν σχετικά άμεσα την εισβολή.
Εν τω μεταξύ, λίγες μέρες πριν, με αφορμή το ζήτημα των παρακολουθήσεων που πρν προαναφέραμε, αλλά και την αποκάλυψη (τέσσερα χρόνια μετά!;) ότι για το θάνατο ενός νέου ευθύνεται η αστυνομία και πως η κυβέρνηση Γκρούεφσκι προσπάθησε να συγκαλύψει τις ευθύνες της, είχαμε μια διαδήλωση δύο χιλιάδων, κυρίως νέων ανθρώπων, που ζητούσαν την παραίτηση της κυβέρνησης. Αυτό το γεγονός, και πέρα από το αν χρησιμοποιούνται οι αντιδράσεις των νέων και των απλών ανθρώπων για αντιδραστικούς σχεδιασμούς, δείχνει, όπως άλλωστε και η αντιπαράθεση σλαβικού-αλβανικού στοιχείου που κατά καιρούς αναζωπυρώνεται, ότι το έδαφος είναι αρκετά ποτισμένο με το μπαρούτι κοινωνικών αλλά και διεθνοτικών προβλημάτων και αδιεξόδων. Και πως οι ιμπεριαλιστικές «ειρηνικές» διευθετήσεις που ακολούθησαν των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων και πολέμων όχι μόνο δεν έλυσαν τίποτε αλλά τα διαιώνισαν και τα πολλαπλασίασαν.
Έχοντας υπόψη μας όλα τα προηγούμενα, νομίζουμε πως η κρίσιμη καμπή ήταν η πολεμική αναμέτρηση στο έδαφος της Ουκρανίας. Για τις ΗΠΑ, όλα «μετρούν» διαφορετικά από το σημείο αυτό και έπειτα. Άρα «μετρά» διαφορετικά η έτσι κι αλλιώς άκρως ενοχλητική για τις ΗΠΑ προσπάθεια της Ρωσίας να «ξαναμπεί» στα Βαλκάνια. Άλλωστε δεν εμφανίστηκε με το «ουκρανικό» η κατεύθυνση ενεργειακής απεξάρτησης της Ευρώπης από τη Ρωσία που οι ΗΠΑ προωθούν με κάθε μέσο εδώ και καιρό και σαν τμήμα της περικύκλωσης/αποδυνάμωσης του ρώσικου ιμπεριαλισμού, όπως και τα διάφορα θύματα που αυτή είχε (ας θυμηθούμε την τύχη του Καραμανλή). Το ίδιο και από την απέναντι πλευρά. Μετά τις τρικλοποδιές και τα χτυπήματα που «έφαγε» η Ρωσία στην προώθηση του South Stream, από τις ΗΠΑ αλλά και την ΕΕ, επανέρχεται με μια νέα εκδοχή του. Η οποία προβλέπει ότι αφού φτάσει στα ελληνοτουρκικά σύνορα θα συνεχίζει μέσα στην Ελλάδα, θα περνά στην πΓΔΜ, θα συνεχίζει σε Σερβία, Ουγγαρία και έπειτα θα μπορεί να διακλαδωθεί, φτάνοντας στις βασικές χώρες της Δυτικής Ευρώπης. Με αυτόν τον τρόπο, όπως και το προηγούμενο σχέδιο, θα ολοκληρώσει την απεμπλοκή των ρώσικων αγωγών από τα πέρασμα που λέγεται Ουκρανία και η οποία ξεκίνησε με τον North Stream.
Σ’ αυτήν την κατεύθυνση συνάπτει κατ’ αρχήν συμφωνίες με την Τουρκία, δελεάζει την Ελλάδα, την πΓΔΜ, τη Σερβία, την Ουγγαρία. Οι «απαντήσεις» από τη Δύση και κύρια τις ΗΠΑ έρχονται «ακαριαία». Οι Αμερικάνοι «σπρώχνουν» δημοσιεύματα περί επικείμενης απομόνωσης της Τουρκίας αν τελικά συναινέσει στον αγωγό. Στη Σερβία, που το πολιτικό της προσωπικό προσπαθεί να ισορροπήσει μεταξύ των εξαρτήσεων διαλέγοντας θέση με τον ένα ή με τον άλλο (καμιά φορά και με όλους), το φερέφωνο της ΕΕ, ο φιλοδυτικός πρόεδρος Νίκολιτς, θεωρεί ασύμφορη την επένδυση στον αγωγό που προτείνει η Ρωσία, προκαλώντας σάλο στη χώρα. Στο τραπέζι ουσιαστικά έχει τεθεί ως πίεση και εκβιασμός η επιβράδυνση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων της Σερβίας στην ΕΕ.
Στη χώρα μας, η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛΛ δέχεται τα πρώτα κύματα δυσαρέσκειας για αυτές τις κινήσεις και είμαστε ακόμη στην αρχή. Σ’ αυτό το πλαίσιο λοιπόν δεν θεωρούμε απίθανο είτε να χρησιμοποιείται ο αλβανικός αλυτρωτισμός από τις ΗΠΑ ώστε να σφίξουν τα λουριά στην πΓΔΜ και να «ανακρούσει πρύμνα» είτε τμήματα του αλβανικού αλυτρωτισμού να θεωρούν πως τώρα είναι η ευκαιρία να ανοίξουν το ζήτημα. «Τώρα» που εκδηλώνεται φανερά η αμερικανική αντίθεση σε κινήσεις που διευκολύνουν τη Ρωσία στον αναμεταξύ τους ανταγωνισμό. Και άρα πως δικές τους κινήσεις ίσως βρουν «ανοιχτές πόρτες» στην Ουάσιγκτον. Ήδη πάντως η πίεση προς την κυβέρνηση Γκρούεφσκι έχει παραγάγει μια μίνι κρίση και έχει οδηγήσει στην παραίτηση μερικών υψηλόβαθμων στελεχών της.
Κλείνοντας, θα διατυπώσουμε τα αρχικά μας ερωτήματα με έναν άλλο τρόπο. Αν και σαφώς είναι, προς το παρόν, παρακινδυνευμένο να βγάλουμε συμπεράσματα για το βάθος των εξελίξεων ή, για να το πούμε όσο πιο απλά γίνεται, εάν τα Βαλκάνια θα είναι ένα επιπλέον αυριανό θερμό μέτωπο, ωστόσο μπορούμε να υπογραμμίσουμε πως η κατάσταση στα Βαλκάνια περιπλέκεται επικίνδυνα. Με ό,τι συνεπάγεται αυτό για τους λαούς της περιοχής. Και με ένα επιπλέον αρνητικό: το αδυνάτισμα των δεσμών των βαλκανικών λαών και τη σημαντική υποχώρηση της αντιιμπεριαλιστικής πάλης. Γεγονός δυσοίωνο από κάθε άποψη και για κάθε εξέλιξη.
Τ.Σ.
