Με δεδομένες τις ελλείψεις που αφορούν την ενημέρωση γύρω από όλα τα γεγονότα που εξελίχθηκαν τις προηγούμενες δύο εβδομάδες στο Ιράν, αλλά και το ανακάτεμα αυτής της ελλιπούς ενημέρωσης με ισχυρή δόση προπαγάνδας κύρια από τη μεριά των Δυτικών αλλά και του ιρανικού καθεστώτος, νομίζουμε πως τα μέχρι τώρα στοιχεία μάς δίνουν τη δυνατότητα εκτίμησης των βασικών στοιχείων που χαρακτήρισαν την εσωτερική αναταραχή στο Ιράν. Η οποία μετρά μέχρι στιγμής 22 νεκρούς και αρκετούς τραυματίες. Προς στιγμή, και μετά την επίδειξη ισχύος με την πραγματοποίηση ογκωδών συγκεντρώσεων και λαϊκής υποστήριξης στο καθεστώς την Τρίτη 3 Ιανουαρίου και σε όλες τις μεγάλες πόλεις της χώρας, η κατάσταση εμφανίζεται ήρεμη.
Οι «υποκινητές»
Καταρχάς πρόκειται για μια αναταραχή που υποκινήθηκε από τα σοβαρά προβλήματα διαβίωσης του ιρανικού λαού εξαιτίας της αντιλαϊκής πολιτικής που εφαρμόζει χρόνια το καθεστώς –στη «σκληροπυρηνική» ή τη «μετριοπαθή» εκδοχή του- και μάλιστα σε μια συγκυρία που από την ιρανική κυβέρνηση επιχειρήθηκε μια κατακόρυφη κλιμάκωση της επίθεσης στο βιοτικό του επίπεδο. Πιο συγκεκριμένα, λίγο πριν από το τέλος του χρόνου, η κυβέρνηση του Ιράν κατέθεσε έναν από τους πιο αντιλαϊκούς προϋπολογισμούς των τελευταίων ετών που εμπεριείχε:
-την αύξηση κατά 50% στην τιμή των καυσίμων και στις τιμές των βασικών προϊόντων,
- την κατάργηση κρατικών επιδοτήσεων και κοινωνικών επιδομάτων που αφορούσαν 32 εκατομμύρια πολίτες.
Αυτά ενώ ο πληθωρισμός πλησίαζε σε διψήφιο νούμερο, ασκώντας πίεση στα λαϊκά αλλά και στα μικρομεσαία νοικοκυριά, και η αύξηση των στρατιωτικών δαπανών που προβλέπονταν στον προϋπολογισμό προϊδέαζε για μια χειρότερη από όλες τις απόψεις χρονιά για τον ιρανικό λαό.
Με βάση τα προηγούμενα, καθόλου τυχαίο δεν είναι πως αυτή η αναταραχή είχε εμφανώς σοβαρές διαφορές με τη βαφτισμένη από τη Δύση «πράσινη επανάσταση» του 2009. Εκείνη που είχε ξεκινήσει από την αμφισβήτηση των εκλογικών αποτελεσμάτων που έδιναν πρωτιά στον «σκληροπυρηνικό» Αχμαντινετζάντ, είχε «προπύργιο» τα μεσαία και πλούσια προάστια της Τεχεράνης και αυτά ακριβώς τα στρώματα έδιναν τον τόνο των κινητοποιήσεων. Στόχος τους, η ευνόηση της -ας πούμε- «μετριοπαθούς» πτέρυγας του καθεστώτος και έτσι η στήριξη σε μια πολιτική επαναπροσέγγισης (και όχι φυσικά υποταγής, όπως πολλοί θεωρούν) με τη Δύση, πράγμα που επιτεύχθηκε στη συνέχεια με την εκλογή του Ρουχανί.
Η τωρινή αναταραχή, στο τέλος του 2017 και στην αυγή του 2018, ξεκίνησε από «ξεχασμένες» πόλεις της ιρανικής υπαίθρου, στις διαδηλώσεις των οποίων τον τόνο έδιναν τμήματα της εργατικής τάξης και των φτωχών λαϊκών στρωμάτων. Τα συνθήματα ενάντια στα πρόσφατα μέτρα του προϋπολογισμού δεν άφηναν καμιά αμφιβολία γι” αυτό. Η αναταραχή βέβαια γρήγορα επεκτάθηκε κοινωνικά, αγκαλιάζοντας τμήματα της φοιτητικής νεολαίας και μικρομεσαία στρώματα, ενώ έφτασε μέχρι την πρωτεύουσα Τεχεράνη. Τι πιο φυσικό, όταν οι νέοι κάτω των 35 ετών αποτελούν το 60% αυτής της χώρας των 82 εκατομμυρίων, νέοι με υψηλό μορφωτικό επίπεδο αλλά και με υψηλά ποσοστά ανεργίας. Επιπλέον είναι φυσικό τμήματα της νεολαίας και του λαού να οδηγήθηκαν μέσω των κινητοποιήσεων να πολιτικοποιήσουν την αντίθεσή τους στο αναχρονιστικό θεοκρατικό καθεστώς και αυτό να μην τους καθιστά ενεργούμενα των ΗΠΑ.
Επίσης φαίνεται πως η μεγάλη δυσαρέσκεια που εκφράστηκε μέσα από την κίνηση των λαϊκών μαζών αντανακλούσε και τη διάψευση των ελπίδων και των προσδοκιών του ιρανικού λαού για μια καλυτέρευση της οικονομικής του κατάστασης με βάση τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα.
Οι δυτικοί ιμπεριαλιστές, με πρώτες τις ΗΠΑ που χύνουν κροκοδείλια δάκρυα για το λαό του Ιράν, έχουν μεγάλες ευθύνες για την κατάσταση του ιρανικού λαού μιας και όλοι τους εφάρμοσαν το καθεστώς των κυρώσεων και του εμπάργκο ενάντια στο Ιράν. Η συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα αναζωπύρωσε ελπίδες (και φυσικά αυταπάτες) για μια άλλη πορεία στα οικονομικά πράγματα της χώρας και του λαού της. Πριν αυτή «μεταφραστεί» σε μια χειροπιαστή αλλαγή πολιτικής εκ μέρους των δυτικών κυβερνήσεων, ήρθε η αλλαγή στάσης της αμερικάνικης διοίκησης Τραμπ, για να «παγώσει» οποιαδήποτε ανοίγματα των δυτικών μονοπωλίων στην ιρανική επικράτεια. Μάλιστα, η κλιμάκωση στην εφαρμογή μιας κατεύθυνσης που βάζει στο στόχαστρο το Ιράν, όπως αυτή αποτυπώθηκε και στην «Εθνική Στρατηγική Ασφάλειας» που δημοσιοποίησε η αμερικανική κυβέρνηση, δεν λειτουργεί μόνο συσπειρωτικά (και αντιαμερικάνικα) αλλά λειτουργεί και υπονομευτικά για τη χώρα και επιτείνει την ανασφάλεια στους κόλπους του λαού για το τι μέλλει γενέσθαι. Άρα, από αυτήν την άποψη, δεν είναι τυχαίο ότι η αναταραχή γίνεται σε μια περίοδο αύξησης των αμερικανικών πιέσεων και εκβιασμών προς το Ιράν και σταδιακής αναίρεσης όλων των ανοιγμάτων που ενυπήρχαν στο συμβιβασμό για το πυρηνικό πρόγραμμά του.
Η στάση/δράση των ιμπεριαλιστών και το καθεστώς
Είναι ηλίου φαεινότερο πως οι ΗΠΑ προσπάθησαν από την πρώτη στιγμή και με «άγαρμπο» τρόπο να αξιοποιήσουν τις λαϊκές κινητοποιήσεις και αν είναι δυνατόν να τις τροχιοδρομήσουν πολιτικά σε μια κατεύθυνση με μίνιμουμ στόχο την αποσταθεροποίηση του καθεστώτος, ώστε να μην μπορέσει να ανταποκριθεί στις περιφερειακές του φιλοδοξίες και στην πανθομολογούμενη αύξηση της εμβέλειάς του στην περιοχή και μάξιμουμ την ανατροπή του και την ανάδειξη άλλων, δηλαδή φιλοδυτικών, δυνάμεων στη χώρα. Είναι επίσης –τουλάχιστον για μας- πέρα από κάθε συζήτηση πως ομάδες της CIA και άλλων ευαγών ιδρυμάτων των ΗΠΑ και του Ισραήλ (Μοσάντ) έδρασαν προβοκατόρικα μέσα στη διάρκεια των κινητοποιήσεων.
Αντίστοιχα οι ΗΠΑ ενεργοποίησαν και διάφορα ενεργούμενά τους είτε αυτά είναι διάφορες ομαδούλες Ιρανών του εξωτερικού είτε του εσωτερικού, όπως η ιρανική οργάνωση «Μουτζαχεντίν του λαού», για να προωθήσουν τους σκοπούς τους. Ο ιρανικός λαός άλλωστε έχει πλούσια και πικρή εμπειρία από την επεμβατική πολιτική των ΗΠΑ, με προεξάρχουσα την ανατροπή, μέσω της επιχείρησης «Ajax» της CIA, του εκλεγμένου πρωθυπουργού Μοσαντέκ το 1953, που επανέφερε την αιματοβαμμένη εξουσία του σάχη Παχλαβί. Ή τις επιχειρήσεις, μετά το 2006, υπονόμευσης του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος, που έφτασαν μέχρι τη δολοφονία ενός επιστήμονα–στελέχους της Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας του Ιράν το 2010.
Ωστόσο, είναι διαφορετικό αυτό που για δικούς του προπαγανδιστικούς λόγους ισχυρίζεται το «σκληροπυρηνικό» τμήμα της ιρανικής ηγεσίας. Ότι δηλαδή, όπως δήλωσε ο Αλί Χαμενεΐ, πίσω από την εξέγερση βρίσκονται οι ΗΠΑ, η Βρετανία και η Σαουδική Αραβία. Ή την εξίσωση των λαϊκών ανθρώπων που κινητοποιήθηκαν με ενεργούμενα ξένων, στην οποία προέβη ο αρχηγός των «Φρουρών της Επανάστασης». Πιο προσεκτικός εμφανίστηκε απέναντι στις κινητοποιήσεις ο πρωθυπουργός Ρουχανί, τόσο γιατί κατανοεί πως μια άλλη στάση ευνοεί την άλλη μερίδα του καθεστώτος όσο και γιατί ο ίδιος έχει τη βασική ευθύνη και θα υποστεί τις συνέπειες από μια τυχόν λανθασμένη διαχείριση της κατάστασης.
Στο σημείο αυτό οφείλουμε να επισημάνουμε πως στη βάση των ειδήσεων που έχουν αναπαραχθεί από τα ΜΜΕ, την κινητοποίηση στην πόλη Μασχάντ από την οποία ξεκίνησε η αναταραχή πριμοδότησαν αρχικά οι τοπικοί «σκληροπυρηνικοί» μουλάδες στα πλαίσια της αντίθεσής τους με την κυβέρνηση του «μετριοπαθούς» -επίσης μουλά- Ρουχανί. Μάλιστα γράφτηκε ότι οι ίδιοι , τις επόμενες μέρες, όταν οι λαϊκές διαδηλώσεις έβαζαν στο στόχαστρο το ίδιο το καθεστώς και τον «σκληροπυρηνικό» θρησκευτικό ηγέτη Αλί Χαμενεΐ, δημόσια εκδήλωσαν την απογοήτευσή τους για την τροπή που είχαν πάρει οι κινητοποιήσεις. Δείγμα κι αυτό μικρό των διάφορων αντιθέσεων που συνομολόγησαν ώστε να εκφραστεί η αντίθεση των λαϊκών μαζών στη χειροτέρευση της ζωής τους, που νομίζουμε αποτέλεσε τη βασική πλευρά των κινητοποιήσεων.
Από κει και πέρα, τόσο η Γαλλία όσο και η Γερμανία, μη θέλοντας να πριμοδοτήσουν την πολιτική της έντασης που προωθούν οι ΗΠΑ και η οποία αφορά και τη συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, κράτησαν χαμηλά τους τόνους απέναντι στην ιρανική ηγεσία, καλώντας την να σεβαστεί τα δικαιώματα των πολιτών. Ενώ η Ρωσία μίλησε για «εσωτερική υπόθεση» του Ιράν, στηρίζοντας έτσι τον –έστω από τακτικής άποψης- σύμμαχό της στην περιοχή της Μέσης Ανατολής.
Επίλογος
Όπως γράψαμε και στην αρχή του σημειώματος αυτού, προς στιγμή η κατάσταση στο Ιράν φαίνεται ήρεμη, ωστόσο τίποτε δεν προδιαγράφει ήρεμες μέρες. Ούτε ο παροξυσμός των ανταγωνισμών γενικά αλλά και πιο συγκεκριμένα στην περιοχή της Μέσης Ανατολής, και με ειδικό βάρος σ’ αυτόν, τον αυξανόμενο «εκνευρισμό» των ΗΠΑ για τις ρώσικες επιτυχίες και την αύξηση της ρώσικης αλλά και της ιρανικής επιρροής. Ούτε οι ολοένα και πιο φανερά «θυμωμένες» ηγεσίες του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας για την αύξηση της εμβέλειας του σιιτικού Ιράν. Ούτε οι ανάγκες προώθησης της αντιλαϊκής πολιτικής από την κυβέρνηση του Ιράν, που παραμένουν στο ακέραιο για την άρχουσα τάξη της χώρας αυτής. Ούτε, τέλος, οι αντιθέσεις στο εσωτερικό της άρχουσας τάξης του Ιράν, που όχι μόνο συνεχίζουν να υφίστανται αλλά οι εξελίξεις στην περιοχή και στο εσωτερικό της χώρας δημιουργούν ευνοϊκό έδαφος για την όξυνσή τους. Αν στα προηγούμενα προσθέσουμε και το γεγονός πως έρχονται ξανά στην επιφάνεια, μέσω δημοσιευμάτων, οι εθνολογικές αναλύσεις του Μπρεζίνσκι για τις μειονότητες του Ιράν και πως μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την αποσταθεροποίηση του καθεστώτος, τότε έχουμε κάθε λόγο να ανησυχούμε για το λαό του Ιράν αλλά και για όλους τους λαούς της περιοχής.
