Και μέσα στην τούρλα την προεκλογική. κάποιοι αμολήσανε και το φασούλι του 35ώρου. Για να το αποσύρουν σχεδόν αμέσως. Εγινε «παρεξήγηση», λέει. Οπως και τόσες άλλες παρεξηγήσεις, παρανοήσεις, παραπλανήσεις εξαπατήσεις προεκλογικές. Ας είναι. Αλλού βρίσκεται το μεγάλο πρόβλημα σ” αυτό το θέμα.
Το δικαίωμα στη δουλειά
Κεντρικός άξονας της επίθεσης που έχει εξαπολύσει το κεφάλαιο εδώ και χρόνια ενάντια στο προλεταριάτο είναι η ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, το χτύπημα του δικαιώματος στη δουλειά. Να το πούμε απλά: Μετά από σκληρούς και αιματηρούς αγώνες δεκαετιών της εργατικής τάξης, διαμορφώθηκε ένα νομικό πλαίσιο που κατοχύρωνε, ως ένα βαθμό, το δικαίωμα στη δουλειά. Με δεδομένο αυτό το πλαίσιο, οι προσλήψεις γίνονται στη βάση κατοχυρωμένου, πλήρους και συγκεκριμένου ωραρίου και πλήρους αμοιβής. Υποχρεωτική παρακολούθηση της σύμβασης, οι αυξημένες αμοιβές των υπερωριών, της νυχτερινής εργασίας, της εργασίας σε μη εργάσιμες μέρες. Αμειβόμενες άδειες, δώρα εορτών κ.λπ. Συνακόλουθα, μαζί με την πρόσληψη γινόταν και η ασφάλιση των εργαζομένων για περίπτωση ατυχημάτων, ασθενειών καθώς και της συνταξιοδότησής τους.
Ταυτόχρονα κατοχυρώνονταν περιορισμοί στην εργοδοσία όσον αφορά τους όρους των απολύσεων, υποχρέωση καταβολής αποζημίωσης στους απολυόμενους και ένταξής τους στο Ταμείο Ανεργίας. Ολα αυτά έχουν σαν βάση τους, σαν άξονα πάνω στον οποίο στηρίζονται και επιμετρώνται, τη σχέση εργασίας, το δικαίωμα στη δουλειά. Ακόμη, στην ίδια σχέση στηρίζεται και η διαπραγματευτική δυνατότητα των εργαζομένων, αυτή αποτελεί και την πραγματική βάση της συνδικαλιστικής τους συγκρότησης, σ” αυτήν «ακουμπάει» και η ταξική πολιτική τους συνειδητοποίηση.
Η επίθεση του συστήματος
Γι” αυτό ακριβώς αυτή η σχέση, αυτό το δικαίωμα «έπρεπε» να χτυπηθεί. Αυτός ήταν και παραμένει ο κεντρικός στόχος που προβλήθηκε με τους απατηλούς όρους «ρύθμιση-ελαστικοποίηση» της αγοράς εργασίας. Το κεφάλαιο θέλει να προσλαμβάνει όσους θέλει, όποτε θέλει, για όσο καιρό θέλει, με όποιο ωράριο το βολεύει, με όποιους όρους και συνθήκες και αμοιβές επιθυμεί. Τα ίδια ακριβώς προνόμια απαιτεί σε αναφορά με τις απολύσεις. Να απολύει όσους θέλει, όποτε θέλει, χωρίς αποζημιώσεις κ.λπ. κ.λπ. Στην πραγματικότητα, αυτό που επιδιώκεται είναι η μετατροπή των εργαζομένων σε ζωντανά «εργαλεία», τα οποία μπορεί να χρησιμοποιεί όπως και για όσο χρόνο τα χρειάζεται (περίοδες αιχμής) και τον υπόλοιπο να τα βάζει στο «συρτάρι» της ανεργίας.
Ταυτόχρονα, με αυτές τις ρυθμίσεις «αποσυνδέονται» από τη βασική αυτή σχέση (της δουλειάς) τα δικαιώματα ασφάλισης, περίθαλψης κ.λπ., γίνονται ευάλωτα χωρίς τη στήριξή της, χτυπιούνται, «ιδιωτικοποιούνται», καταργούνται.
Ο εργαζόμενος έτσι δεν είναι απλώς και μόνο ένα «εργαλείο», αλλά ένα εργαλείο που, αν πάθει «βλάβη», σκουριάσει ή αχρηστευτεί με τα χρόνια, μπορεί να πεταχτεί στο σωρό. ?, μην ανησυχείτε. Θα τον «φροντίσουν». Υπάρχει και ήδη προγραμματίζεται η δημιουργία νέων ιδρυμάτων περίθαλψης και αρωγής γι” αυτόν τον ελεήμονα σκοπό. Πληθαίνουν άλλωστε οι «σύλλογοι κυριών» και παρόμοια «φιλανθρωπικά» ιδρύματα.
Στην πραγματικότητα, λοιπόν, το χτύπημα του δικαιώματος στη δουλειά είναι χτύπημα του δικαιώματος στην επιβίωση, της αξιοπρέπεια του εργάτη, του δικαιώματος στη ζωή.
Δούρειος ίππος
Στην επίθεση αυτή του κεφαλαίου υπήρξε και υπάρχει αντίσταση. Μισο-ενστικτώδικη, μισο-συνειδητή, αλλά πολλές φορές σκληρή και άκαμπτη. Αυτό οδήγησε το κεφάλαιο στο να αναζητήσει εναλλακτικούς τρόπους προώθησης της πολιτικής του. Ενας τέτοιος υπήρξε και αυτός με τη «φάμπρικα» του 35ώρου. Αυτοί που «τσιμπήσανε» το δόλωμα ισχυρίζονται πως υπήρξε από παλιά σαν αίτημα του κινήματος. Πράγματι. Μόνο που τότε υπήρχαν άλλοι συσχετισμοί και το δικαίωμα στη δουλειά ήταν πλήρως κατοχυρωμένο και πρακτικά απρόσβλητο. Οταν αυτοί οι συσχετισμοί ανατράπηκαν με την οπισθοχώρηση, την ήττα του κινήματος, το κεφάλαιο είδε σ” αυτό (το 35ωρο) τη δυνατότητα, τον τρόπο να «ξεκλειδώσει» την εργατική αντίσταση. Σ” αυτή του την προσπάθεια βρήκε -όπως πάντα- πρόθυμους αρωγούς τους ρεφορμιστές. Οι οποίοι, μέσα στην καλή χαρά, αυτή την αντιμεταρρύθμιση του κεφαλαίου τη βάφτισαν μεταρρύθμιση και την προώθησαν με ενθουσιασμό.
Τα αποτελέσματα δεν άργησαν να φανούν. Οπου εφαρμόστηκε το μέτρο, τα αποτελέσματα ήταν οι εργαζόμενοι και να αμείβονται λιγότερο και να δουλεύουν περισσότερο (με τις «άτυπες» υπερωρίες, τη δεύτερη και τρίτη δουλειά που αναζητούσαν για να τα βγάλουν πέρα).
Ταυτόχρονα αποδυναμωνόταν η αντίσταση των εργαζομένων στις περικοπές και άλλων δικαιωμάτων που προωθούσε το κεφάλαιο καθώς μια τέτοια εξέλιξη πριόνιζε τη βάση στήριξης της πάλης τους. Ετσι είχαμε -και μάλιστα στις αναπτυγμένες καπιταλιστικές μητροπόλεις- την αύξηση των φαινομένων περιθωριοποίησης, απελπισίας, εξαθλίωσης των εργαζομένων.
Αντίσταση
Με όλα αυτά μπαίνει ένα ερώτημα. Γιατί οι έλληνες κεφαλαιοκράτες αντιδρούν στην προώθηση του μέτρου;
Η απάντηση είναι πάρα πολύ απλή. Με βάση τους σημερινούς συσχετισμούς «έχουν» και την κυβέρνηση και την αντιπολίτευση και τις «βοήθειες» των ρεφορμιστών, ενώ απέναντί τους βρίσκεται ένα κίνημα αποδυναμωμένο. Μπορούν συνεπώς να επιβάλλουν όποιες ρυθμίσεις θέλουν, μαζί και την «ελαστικοποίηση» των σχέσεων εργασίας. Δεν έχουν συνεπώς κανένα λόγο να δημιουργούν αναστάτωση και πιθανές περιπλοκές με καινοτομίες που για την ώρα τούς είναι περιττές. Οταν και εφόσον σκληρύνει η εργατική αντίσταση, τότε θα «δουν» και τη δυνατότητα χρήσης μεθοδεύσεων που για την ώρα τις κρατούν σε εφεδρεία.
Συνεπώς, στη βάση όλων αυτών και όσο μας αφορά, δεν το συζητάμε. Το εργατικό κίνημα δεν πρέπει καν να μπει σε μια τέτοια συζήτηση. Θα αποτελούσε παγίδα. Και αυτό ισχύει είτε το θέμα τίθεται ευθέως είτε στη βάση της απατηλής φόρμουλας ότι «συζητάμε τη μείωση ωρών χωρίς μείωση αμοιβών». Στη βάση των σημερινών συσχετισμών, και όπως έχει ήδη δείξει η διεθνής εμπειρία, η «συζήτηση» καταλήγει πάντα και μόνο στη ρύθμιση των θεμάτων που θέτει και με τον τρόπο που θέλει το κεφάλαιο.
Το μέτωπο πάλης, η αιχμή του ζητήματος για την εργατική τάξη βρίσκεται στην απόρριψη των μέτρων «ελαστικοποίησης» της εργασίας, στον αδιάλλακτο αγώνα για την κατοχύρωση του δικαιώματος στη δουλειά.
φ.494, 7/2/04
