Η αποχώρηση της Τουρκίας από την σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, με μεταμεσονύκτια απόφαση της κυβέρνησης στις 19 Φλεβάρη, ξεσήκωσε θύελλα αντιδράσεων τόσο στο εσωτερικό όσο και έξω από τη χώρα. Οι γυναικείες οργανώσεις και οι συλλογικότητες είναι για πολλές ημέρες στον δρόμο με μαζικές διαδηλώσεις, οργανώσεις ανθρωπίνων δικαιωμάτων, δικηγορικοί σύλλογοι, βουλευτές και αριστερές οργανώσεις καταγγέλλουν την αποχώρηση και διεκδικούν την εφαρμογή των δικαιωμάτων που απορρέουν από αυτήν.
Τι είναι όμως η σύμβαση της Κωνσταντινούπολης; Είναι η Σύμβαση του Συμβουλίου της Ευρώπης για την Πρόληψη και Καταπολέμηση της Βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας, μια διεθνής νομική πράξη για τον χαρακτηρισμό και την αντιμετώπιση της βίας κατά των γυναικών και της ενδοοικογενειακής βίας ως παραβίαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου. Ξεκίνησε το 2011, την υιοθέτησαν κυβερνήσεις κρατών μελών και τέθηκε σε εφαρμογή το 2014. Τα κράτη που έχουν κυρώσει την σύμβαση απαιτείται να πάρουν μέτρα και να τροποποιήσουν τη νομοθεσία για την πρόληψη της βίας, τη βοήθεια των θυμάτων, τη μέριμνα για την παραπομπή των δραστών στη δικαιοσύνη, την ποινικοποίηση διαφόρων μορφών βίας κατά των γυναικών –όπως της ενδοοικογενειακής βίας, της επίμονης παρακολούθησης, της σεξουαλικής παρενόχλησης και της ψυχολογικής βίας– και την επιβολή νομικών κυρώσεων, ώστε να αντιμετωπίζεται σαν έγκλημα και όχι εσωτερική υπόθεση της οικογένειας, για να αποτραπεί η χρήση εννοιών έθιμα, ήθη, θρησκεία, παραδόσεις, τιμή στην αιτιολόγηση της βίας.
Η πρώτη χώρα που υπέγραψε την σύμβαση ήταν η Τουρκία και η υπογραφή της ήταν ένα από τα 72 κριτήρια εναρμόνισης για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ) το 2023. Τι είναι αυτό που οδήγησε στην υπογραφή, την κύρωση και μετά στην αποχώρηση, ενώ δεν έχει γίνει αλλαγή στην κυβέρνηση και είναι η ίδια που την υπέγραψε;
Οι μαζικοί αγώνες των γυναικών το 2011, που πλημμύριζαν τους δρόμους ενάντια στην καταπάτηση των δικαιωμάτων τους, και οι καταγγελίες για εκατοντάδες δολοφονίες γυναικών μέσα στην οικογένεια πίεζαν την κυβέρνηση, αλλά και οι πολιτικοί υπολογισμοί για τις σχέσεις που είχαν αναπτυχθεί με την ΕΕ ήταν οι παράγοντες που οδήγησαν στην υπογραφή.
Το 2016, που επιδεινώθηκαν οι σχέσεις με την ΕΕ, άρχισε η συζήτηση για την αποχώρηση από την σύμβαση, με ζητούμενο να σταματήσει η κριτική των γυναικείων θεσμών και με το επιχείρημα ότι η επιθετική πολιτική του κράτους και η βία κατά των γυναικών είναι εσωτερικό πρόβλημα της Τουρκίας.
Η συζήτηση που κυριαρχεί στις γυναικείες οργανώσεις, που θεωρεί ότι «ο Ερντογάν αποχώρησε από την σύμβαση για να παραμείνει στο «παλάτι» ή «την υπέγραψε ώστε να παραμείνει στο παλάτι» ή εξ αιτίας της συνεργασίας του ΑΚΡ με το ΜΗΡ, οδηγεί στην αποδοχή της πολιτικής παντοδυναμίας του Ερντογάν και παραβλέπει ότι η πολιτική του Ερντογάν είναι πολιτική της αστικής τάξης και είναι η ίδια αυτή αστική πολιτική που επιτίθεται στα δικαιώματα και τις κατακτήσεις και είναι συνυφασμένη με τα προβλήματα στις σχέσεις της με την ΕΕ.
Η υπογραφή προσχώρησης, η αποχώρηση και η ρητορική είναι ανάλογη της σχέσης με τους ιμπεριαλιστές, ένας δείκτης εξάρτησης. Κάθε πολιτική εξέλιξη συνδέεται με την πολιτική-οικονομική κρίση, την ένταση και την αντιπαράθεση στις σχέσεις ανάμεσα στους ιμπεριαλιστές και τις πολιτικές και οικονομικές πιέσεις που ασκούν στις εξαρτημένες χώρες, όπως η Τουρκία. Η εξαρτημένη από τους ιμπεριαλιστές τουρκική αστική τάξη υπογράφει τέτοιες συμβάσεις για να γίνει αρεστή στους ιμπεριαλιστές πάτρωνές της, αλλά και για να αποδείξει ότι είναι εκπρόσωπος της δημοκρατίας στη χώρα της.
Η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης αντιμετωπίστηκε σαν μια σημαντική νίκη του αγώνα των γυναικών από την υπογραφή της. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε μέχρι την αποχώρηση δεν διέφερε από τις άλλες κατακτήσεις. Δεν εφαρμόστηκε, δεν παραχώρησε δικαιώματα. Τα δικαιώματα που απορρέουν από την σύμβαση είναι δικαιώματα μόνο όταν δεν εμποδίζεται η χρήση τους. Τα κατακτημένα δικαιώματα, όπως το δικαίωμα της συνδικαλιστικής οργάνωσης, η ελευθερία του συνέρχεσθαι, η ελευθερία σκέψης και έκφρασης, τα εργατικά δικαιώματα, δεν έχουν αυτονόητη εφαρμογή. Ο αγώνας για τον "νόμο της διατροφής", τον "νόμο για τις αμβλώσεις", το "δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι", το "δικαίωμα στην εκπαίδευση", το "δικαίωμα στην εργασία" απαιτούν μαζική αντίσταση που συνεχίζεται με κόστος που πληρώνουν οι εργαζόμενοι και οι εργάτες, οι αγρότες, οι γυναίκες, οι νέοι, οι Κούρδοι, τμήματα που ανήκουν σε θρησκευτικές μειονότητες. Ήταν γνωστό από την ημέρα της υπογραφής ότι δεν θα εφαρμοζόταν, επειδή η χρήση των κατακτήσεων πάει μαζί με ένα μεγάλο διαρκή αγώνα που αρχίζει με την κατάκτησή τους. Και εδώ βρίσκεται η ταξική φύση του κράτους όπου εδράζονται οι βασικές πολιτικές κατά των γυναικών, των εργατών, των εργαζόμενων και συνολικά των λαϊκών μαζών.
* Περιληπτική παρουσίαση άρθρου που δημοσιεύτηκε στην τουρκική ιστοσελίδα www.yenidemokratkadin.com στις 27/3/2021. Ο τίτλος είναι δικός μας. Ολόκληρο το άρθρο είναι στον σύνδεσμο www.yenidemokratkadin.com/istanbul-sozlesmesi-kazanilmis-hakkimizdir-vazgecmeyecegiz.html
