ΚΚΕ(μ-λ)

Η ανατρεπτική, σε μέγεθος ποσοστών, νίκη του ΑΚΡ στην Τουρκία φαίνεται πώς έχει εκπλήξει αρκετούς, παρά το ότι περίμεναν ότι θα είναι ο νικητής. Υπήρχε αμφιβολία για την πιθανότητα ανάκτησης της πλήρους αυτοδυναμίας που έχασε τον περασμένο Ιούνιο. Στην πραγματικότητα είναι μια αναμφισβήτητη νίκη για τον ίδιο τον Ερντογάν, που κατάφερε να δημιουργήσει μονοκομματική κυβέρνηση σε ένα κρίσιμο χρονικό σημείο. Το ΑΚΡ καρπώθηκε εξ ολοκλήρου τις απώλειες των ακροδεξιών (έχασαν περίπου το ένα τέταρτο της δύναμης του Ιουνίου) και ένα μέρος των ψήφων του φιλοκουρδικού κόμματος HDP.
Το HDP (Λαϊκό Δημοκρατικό Κόμμα) ήρθε για να μείνει. Κατάφερε να υπερβεί ξανά το εξωφρενικό όριο του 10% έστω και με απώλειες. Πέρασε σε έδρες το ακροδεξιό κόμμα και αναδείχθηκε σε τρίτη δύναμη στο Κοινοβούλιο. Τέλος, η «κεμαλική» αξιωματική αντιπολίτευση, με 25,4%, κράτησε τις δυνάμεις της και τα ποσοστά του Ιουνίου,
Τα επιτελεία του ΑΚΡ μετά τις εκλογές της 7ης Ιουνίου 2015 δοκίμασαν διάφορα σενάρια διακυβέρνησης αλλά επέστρεφαν πάντα σε ένα βασικό σημείο αναφοράς. Το AKP, «παίζοντας» το χαρτί της ασφάλειας και της σταθερότητας εν μέσω ενός εκρηκτικού μείγματος έντασης, από την αναζωπύρωση του Κουρδικού και το μέτωπο της Συρίας έως τον «πόλεμο», ενάντια στις δομές και τα μέσα, του τάγματος του ιμάμη Γκιουλέν εντός Τουρκίας, κατάφερε να διευρύνει τη δύναμή του σχεδόν σε ολόκληρη τη χώρα. Μια πρώτη συνέπεια αυτής της εξέλιξης ενδεχόμενα θα αφορά την υποχώρηση των κινήσεων αμφισβήτησης από διάφορα κέντρα της Τουρκίας που εμφανίστηκαν στο μεσοδιάστημα από τις εκλογές του Ιουνίου μέχρι χθες.
Παρ’ όλα αυτά, δεν φαίνεται οι εσωτερικές αντιθέσεις και τα προβλήματα του καθεστώτος Ερντογάν να αμβλύνονται, μια και όλα εξαρτώνται από το πώς η νέα κυβέρνηση θα καταφέρει να χειραγωγήσει μέσα και καταστάσεις που χρησιμοποίησε και αξιοποίησε απέναντι σε πολιτικούς αντιπάλους όλο αυτό το διάστημα. Από την άλλη, ενώ ο διεθνής Τύπος (ιδιαίτερα ο γερμανικός ) είναι ιδιαίτερα επικριτικός για το καθεστώς Ερντογάν, οι συμμαχικοί ηγέτες κρατούν στάση αναμονής, που μάλλον θα τηρηθεί μέχρι τη Σύνοδο των G20, που θα γίνει σε λίγες μέρες στην Αττάλεια. Γνωρίζουν πως έχουν έναν συνομιλητή που ναι μεν θεωρείται ασταθής και απρόβλεπτος, αλλά έχει υποστήριξη από το 50% των Τούρκων (88% συμμετοχή!).
Το ερώτημα που τίθεται μέσα και έξω από την Τουρκία είναι το πώς θα ασκήσει εξουσία το ΑΚΡ στο επόμενο διάστημα. Στο βαθμό λοιπόν που γίνουν πράξη οι διάφορες «απειλές» που διατύπωναν προεκλογικά στελέχη του ΑΚΡ και δημοσιογράφοι που πρόσκεινται σε αυτό, εναντίον της αντιπολίτευσης και των αντιπολιτευόμενων μέσων ενημέρωσης, τότε η πόλωση και η εκρηκτική κατάσταση μπορεί να πάρει τεράστιες διαστάσεις. Ήδη έχουμε τα πρώτα «δείγματα γραφής».
Συνεχίζονται οι συλλήψεις υψηλόβαθμων δημόσιων λειτουργών και στελεχών υπηρεσιών ασφαλείας που φέρονται να έχουν σχέση με το κίνημα Χιζμέτ του ιμάμη Γκιουλέν, ενώ δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης έδωσε εντολή να κατασχεθούν όλα τα τεύχη τελευταίας έκδοσης του περιοδικού Nokta με την κατηγορία πως «υποκινεί βίαιες πράξεις». Την επομένη των εκλογών τουρκικά μαχητικά έπληξαν νέους στόχους του PKK στη ΝΑ Τουρκία στα σύνορα με το Ιράκ. Ταυτόχρονα επιβλήθηκε απαγόρευση κυκλοφορίας στην πόλη Σιλβάν, κοντά στο προπύργιο των Κούρδων στο Ντιγιάρμπακιρ, μετά από συγκρούσεις που κατέληξαν στο θάνατο τουλάχιστον δύο νεαρών Κούρδων. Οι πρώτοι νεκροί μετά τις εκλογές της 1ης Νοεμβρίου, αλλά δυστυχώς, όπως φαίνεται, θα είναι ιδιαίτερα δύσκολο να είναι και οι τελευταίοι.
Ενώ η νομιμοποίηση του ΑΚΡ σε αυτές τις εκλογές ερμηνεύεται, από Νταβούτογλου–Ερντογάν, ως μήνυμα επιβράβευσης της συνολικότερης πολιτικής τους, εκτιμάται πως ο πολιτειακός στόχος τους δεν επιτεύχθηκε. Ο στόχος της αναθεώρησης του συντάγματος με σκοπό τη μετάβαση σε προεδρικό σύστημα προϋποθέτει δημοψήφισμα το οποίο πρέπει να υποστηριχθεί από 330 βουλευτές. Η κοινοβουλευτική πλειοψηφία με την οποία μπορεί να αναθεωρηθεί το σύνταγμα απευθείας και δίχως δημοψήφισμα απαιτεί 367 ψήφους. Ωστόσο, ούτε η «κεμαλική» αξιωματική αντιπολίτευση ούτε το εθνικιστικό κόμμα επιθυμούν ενίσχυση των αρμοδιοτήτων του προέδρου. Η περίπτωση να πετύχει τον αναγκαίο αριθμό βουλευτών με την ψήφο των Κούρδων περιπλέκει ακόμα περισσότερο τα πράγματα και γι’ αυτό θεωρείται εντελώς απίθανη
Σε τελική ανάλυση, το αποτέλεσμα αυτό, ο «θρίαμβος» του Ερντογάν, πέρα από τα μέτρα καταστολής απέναντι στους αντιπάλους του, εμποτίστηκε, ή καλύτερα νοθεύτηκε, από το φόβο των συγκρούσεων και τον τρόμο που σκόρπισε η πρόσφατη βομβιστική επίθεση-δολοφονία περισσότερων από 100 ανθρώπων στην Άγκυρα. Λέγεται πως ο κόσμος ψήφισε επιστροφή σε μια κάποιου τύπου ομαλότητα. Όποια βάση και να έχει μια τέτοια προσέγγιση, τίποτα δεν δείχνει ότι μπορεί να εξασφαλιστεί, ούτε ίσως και για ένα πρώτο διάστημα.
Τα ανοιχτά ζητήματα μέσα και γύρω από την Τουρκία είναι τέτοια που είναι πολύ δύσκολο, αν όχι αδύνατο, να απαντηθούν με όρους ισορροπιών στο εσωτερικό της άρχουσας τάξης της Τουρκίας. Άλλωστε αυτό αποτελεί και το κύριο ζητούμενο σήμερα που η πόλωση των τελευταίων ετών οξύνεται και παίρνει ολοένα και πιο μόνιμα χαρακτηριστικά.
Οι εκλογές αυτές απέδειξαν ότι οι εκβιασμοί του Ερντογάν στο εσωτερικό και γενικότερα τα αυταρχικά μέσα που μεταχειρίστηκε «εξαργυρώθηκαν» και με το παραπάνω. Προς τα έξω όμως δεν μπορούν να υπάρξουν ανάλογες κινήσεις. Ενδεχόμενα να βρισκόμαστε στη φάση που οι δυτικοί σύμμαχοι της Τουρκίας να επεξεργάζονται μια νέα «ατζέντα» για τον έλεγχο του καθεστώτος Ερντογάν.
Η «επένδυση» της Δύσης για τη δημιουργία ενός «Τρίτου Δρόμου», που θα χάραζε η Τουρκία και θα τον ακολουθούσαν σαν πρότυπο αραβικές και ισλαμικές χώρες δείχνει να έχει ξεθωριάσει. Η επένδυση αυτή απέτυχε και τώρα η Δύση είναι αναγκασμένη να διαχειριστεί μια άλλη αντίληψη της τουρκικής πραγματικότητας. Κατά συνέπεια, η όποια αστάθεια παρουσιάσει το καθεστώς Ερντογάν–Νταβούτογλου, ως συνέπεια εσωτερικής πολιτικής ρευστότητας, θα είναι αποτέλεσμα πίεσης από εξωγενείς παράγοντες. Ο πόλεμος σε Συρία και Ιράκ, η αναβάθμιση του ρόλου του Ιράν και η δράση του ΙΚ είναι οι κύριοι παράγοντες υποδαύλισης της εσωτερικής αστάθειας. Ιδιαίτερα το τελευταίο, που εξακολουθεί να έχει τη στήριξη του Ερντογάν (έφτασε στο σημείο να δικαιολογήσει την πτώση του ρωσικού Airbus – «καμία έκπληξη αν το ΙΚ εκδικήθηκε»!), δείχνει να αποκτά ερείσματα και στο εσωτερικό της Τουρκίας.
Αναμφίβολα το κουρδικό ζήτημα είναι το κρισιμότερο για την Τουρκία, όχι μόνο ως ένα «εσωτερικό» θέμα αλλά και ως διεθνές πλέον. Σε μια φάση που η Ρωσία αλλά και οι ΗΠΑ κάνουν αισθητή τη στρατιωτική τους παρουσία στη Συρία υπέρ του Άσαντ οι πρώτοι και υπέρ των Κούρδων οι δεύτεροι, η νέα κυβέρνηση δεν έχει και πολύ χώρο να κινηθεί αν επιμείνει στη στάση της εναντίον τόσο του Άσαντ και των Κούρδων της Συρίας.
Η πολιτική υπερδιόγκωση των Ερντογάν και Νταβούτογλου στην εσωτερική πολιτική σκηνή έδωσε μια ισχυρή νομιμοποιητική βάση της πολιτικής του ΑΚΡ εντός συνόρων, δεν είναι ωστόσο σίγουρο αν αυτή μπορεί να επεκταθεί και προς τα έξω…
Αυτό θα εξαρτηθεί τόσο από τη στάση των Δυτικών και ιδιαίτερα των ΗΠΑ όσο και των Ρώσων, που ναι μεν βλέπουν έναν ενισχυμένο συνομιλητή, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι θα αλλάξει η δική τους ατζέντα στο θέμα της Συρίας και του ΙΚ. Οπότε, είτε θα συνεργαστεί μαζί τους ο Ερντογάν και θα έχει ουσιαστική αλλαγή στάσης απέναντι στο ΙΚ, αποκόπτοντάς το (αλλά παράλληλα ενισχύοντας και τη θέση των Κούρδων), είτε θα παραμείνει ως έχει με κίνδυνο να απομονωθεί και να γίνουν πράγματα ερήμην της Τουρκίας και με πολύ δυσάρεστες εξελίξεις (δημιουργία Κουρδιστάν).
Οι αναπόφευκτες ανακατατάξεις που αναμένονται στη Μέση Ανατολή, συνέπεια των ιμπεριαλιστικών επεμβάσεων, αποτελούν μόνιμο εφιάλτη για την Τουρκία. Και το ζήτημα δεν είναι στο «αν και πώς» θα συμμετάσχει στη μοιρασιά, αλλά μάλλον στο ότι αυτό το οποίο διαφαίνεται πως θα μοιραστεί τελικά δεν θα τη συμφέρει.
Με ποιον τρόπο θα κινηθεί από εδώ και πέρα ο πρόεδρος Ερντογάν και ο πρωθυπουργός Νταβούτογλου σε αυτά τα ζητήματα είναι το κρίσιμο ερώτημα μια και το βασικό προεκλογικό ερώτημα σε πολύ μεγάλο βαθμό έχει απαντηθεί.

Χ.Β.