Με καταμετρημένο πια το σύνολο των ψήφων σ’ όλη την τούρκικη επικράτεια, τα αποτελέσματα των δημοτικών εκλογών αποτελούν μια σημαντική πολιτική νίκη για το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης (AKP) και προσωπικά για τον Ερντογάν. Αυτό βέβαια δεν αναιρεί την εξής επισήμανση που θα αναλυθεί παρακάτω: όλοι οι βαθιοί διχασμοί που διαπερνούν το «σώμα» της Τουρκίας δεν θα αμβλυνθούν αλλά θα ενισχυθούν το επόμενο διάστημα. Οπότε η νίκη αυτή μπορεί να αποδειχθεί και πύρρειος με αυτή την έννοια…
Με ποσοστό λίγο κάτω από το 45% το AKP διατηρείται στα ποσοστά των βουλευτικών εκλογών του 2011 ενώ είναι αρκετά πάνω από τα ποσοστά των προηγούμενων δημοτικών εκλογών του 2009 (38,8%). Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP), ο βασικός πολιτικός εκπρόσωπος των κεμαλιστών, με ποσοστά 28% δεν παρουσίασε παρά μικρά κέρδη, ενώ το ακροδεξιό Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) –γνωστοί ως γκρίζοι λύκοι- επανέκαμψε με ποσοστό 15% και κερδίζοντας κάποιους διάσπαρτους δήμους ανά την επικράτεια. Τέλος το κουρδικό Κόμμα της Ειρήνης και της Δημοκρατίας (BDP) κέρδισε, όπως ήταν φυσικό, αρκετούς δήμους στην νοτιοανατολική Τουρκία, δηλαδή στην περιοχή που ονομάζεται και Τουρκικό Κουρδιστάν.
Τα αποτελέσματα αυτά αποτελούν λοιπόν και σε μια πρώτη ανάγνωση μια σημαντική νίκη του Ερντογάν, αν συνυπολογίσουμε τα ζητήματα και τα προβλήματα που αντιμετώπισε την προηγούμενη περίοδο. Με βασικά, πρώτον, τα «σκάνδαλα διαφθοράς» που συνεχώς «αποκάλυπτε» το δίκτυο Γκιουλέν, «αποκαλύψεις» που εκπορεύονταν από την άλλη πλευρά του ατλαντικού και είχαν σαν σκοπό το στρίμωγμα του Ερντογάν και που απαιτούσαν από τον ίδιο και το κόμμα του να ευθυγραμμιστεί με την αμερικανική πολιτική στην περιοχή. Δηλαδή, κατ’ ελάχιστον, να επανασυνδεθεί με το Ισραήλ και να μην προχωρήσει στο «συριακό» σε κινήσεις ερήμην των ΗΠΑ. Εδώ αξίζει να επισημανθεί πως, ειδικά για το ζήτημα της Συρίας, οι ΗΠΑ δρομολόγησαν εξελίξεις: η τρανταχτή «αποκάλυψη» (μέσω συστήματος υποκλοπής τελευταίας τεχνολογίας), λίγες μέρες πριν τις εκλογές, των συνομιλιών του ΥΠΕΞ Νταβούτογλου και υψηλόβαθμων αξιωματούχων, με αντικείμενο τη δημιουργία προβοκάτσιας για εισβολή στη Συρία, «έκαψε» αυτή την προοπτική και έστειλε το μήνυμα στην τουρκική αστική τάξη ότι σ’ αυτά τα ζητήματα δεν μπορεί να λογαριάζει και να σχεδιάζει ερήμην των αφεντικών. Και δεύτερον, την αφύπνιση του λαϊκού παράγοντα, όπως αυτός εμφανίστηκε τόσο στις κινητοποιήσεις με αφορμή το πάρκο Γκεζί όσο και αυτές τις πιο πρόσφατες που ακολούθησαν το θάνατο του 15χρονου Μπερκίν. Κινητοποιήσεις που απηχούν τόσο τα σοβαρά προβλήματα δουλειάς όσο και την έντονη αίσθηση ανελευθερίας που βιώνει ο σε μεγάλο βαθμό νεανικός πληθυσμός της Κωνσταντινούπολης, της Άγκυρας, των μεγάλων πόλεων των παραλίων της Μικράς Ασίας (Σμύρνη) και ευρύτερα των δυτικών και πιο κοντά στην Ευρώπη περιοχών.
Αποτελέσματα- «ακτινογραφία» της κοινωνικοπολιτικής κατάστασης
Τα αποτελέσματα αποτελούν όμως και μια κοινωνικοπολιτική ακτινογραφία της Τουρκίας, που εξηγούν τόσο τη νίκη του Ερντογάν και τις ανεπάρκειες των κεμαλιστών όσο και τους βαθιούς διχασμούς της χώρας αυτής. Ο Ερντογάν και το AKP αντλούν τη δύναμή τους από τις μεγάλες μάζες της αγροτικής φτωχολογιάς που ζει στην ασιατική ενδοχώρα. Στις περισσότερες των περιοχών αυτών, το AKP έλαβε ποσοστά που άγγιζαν το 60%. Επίσης στις περιοχές του Τουρκικού Κουρδιστάν, και σε αντίθεση με τους κεμαλιστές που έλαβαν ποσοστά κοντά στο 5%, το AKP λόγω της πολιτικής σε σχέση με το Κουρδικό απέσπασε ποσοστά από 20% έως και 30% ενώ υπήρξαν και περιοχές που βγήκε πρώτο, έστω και με μικρή διαφορά από το Κουρδικό BDP.
Τέλος αλλά όχι έσχατο σε σημασία (ίσα ίσα το αντίθετο) είναι το γεγονός πως κράτησε τους δήμους σε Άγκυρα και Ινσταμπούλ. Και αυτό διότι την μεγαλύτερη αμφισβήτηση το AKP την έχει εισπράξει στα παράλια της Μικράς Ασίας που βρίσκονται οι μεγάλες πόλεις και τα σημαντικότερα βιομηχανικά κέντρα της Τουρκίας και που, όπως αποτυπώνεται στον εκλογικό χάρτη, όλα τα υπόλοιπα τα έχουν κερδίσει οι κεμαλιστές του Ρεπουμπλικάνικου Κόμματος (CHP). Ή, για να το πούμε διαφορετικά, όπως φαίνεται από τα αποτελέσματα, σημαντικά τμήματα των αλεβιτών (που ιστορικά αποτελούν ένα προοδευτικό θρησκευτικό δόγμα με έντονα κοσμικά στοιχεία), τμήματα του προλεταριάτου και των εργαζομένων που βλέπουν με –τουλάχιστον- καχυποψία το θρησκευτικό πρόσημο του AKP, σημαντικά τμήματα των νέων που συμμετείχαν ή επηρεάστηκαν από τα δύο μεγάλα ξεσπάσματα (πάρκο Γκεζί, θάνατος Μπερκίν), στη βάση και της μη δυνατότητας να εκφραστούν προς τα αριστερά (τουλάχιστον εκλογικά), φαίνεται πως αποτύπωσαν την αντίθεσή τους στην κυβέρνηση στηρίζοντας το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα.
Αυτό δείχνει την ακόμη μεγαλύτερη σημασία της επικράτησης του AKP σε Άγκυρα (έστω και οριακά) και πολύ περισσότερο στην Κωνσταντινούπολη (Ινσταμπούλ). Αναδεικνύοντας πως το AKP εξακολουθεί –παρά τις δυσαρέσκειες που έχουν αναπτυχθεί- να εκφράζει τα σχετικά εκτεταμένα μεσαία στρώματα που αναπτύχθηκαν κατά την διακυβέρνησή του την τελευταία δεκαετία. Αλλά και να κερδίζει, στη βάση του θρησκευτικού συναισθήματος αλλά και κάποιας στοιχειώδους επιδοματικής πολιτικής, στρώματα που βρίσκονται σε συνθήκες φτώχειας. Επίσης, τα μηδενικά ποσοστά που παίρνει το κουρδικό BDP σ’ αυτές τις πόλεις πιθανά να δείχνουν πως κάποιο τμήμα από αυτά των εκατομμυρίων Κούρδων, στη συντριπτική τους πλειοψηφία νέων -που αποτελούν κομμάτι του προλεταριάτου που φτιάχτηκε από την διαρκώς ογκούμενη εσωτερική μετανάστευση των τελευταίων δεκαετιών (με σημείο τομής το 1980)- οδηγήθηκε στο να στηρίξει το AKP όχι μόνο λόγω του χειρισμού που κάνει στο κουρδικό (και που αφήνει χαραμάδες ελπίδας) αλλά και έχοντας νωπές τις μνήμες από την δεκαετίες της ανοιχτά τρομοκρατικής και καταπιεστικής πολιτικής των κεμαλιστών μέσω του στρατού και της διαβόητης στρατοχωροφυλακής.
Τα δύσκολα έπονται
Με τα ζητήματα προσανατολισμού της Τουρκίας, με τα οποία εμπλέκονται σαφώς τόσο οι αμερικάνοι (κύρια) όσο και οι ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές και τα οποία προκαλούν διχασμούς, διαφοροποιήσεις και ερωτηματικά στην άρχουσα τάξη της Τουρκίας και το πολιτικό της προσωπικό, να είναι ανοιχτά και σε μια περίοδο που στην περιοχή όλα είναι ρευστά και όλα μυρίζουν μπαρούτι. Με τις κοινωνικές ταξικές αντιθέσεις στις μεγάλες πόλεις των δυτικών παραλίων να αναπτύσσονται ραγδαία και παράλληλα με αυτές τις περιοχές να διευρύνουν το υπαρκτό κοινωνικο-πολιτιστικό και κατ’ επέκταση πολιτικό χάσμα με τις περιοχές της ενδοχώρας. Με το Κουρδικό να παραμένει αγκάθι και αστάθμητος παράγοντας για οποιονδήποτε σχεδιασμό της πολιτικής της τούρκικης αστικής τάξης. Κυρίως με την συμπύκνωση όλων των προηγουμένων σε πολιτικά και στρατηγικά αδιέξοδα, και με δεδομένη την ισχυρή πίεση που ασκεί ο ιμπεριαλισμός και ειδικότερα ο αμερικάνικος παράγοντας, εμείς δεν περιμένουμε παρά όξυνση της αντιπαράθεσης.
Ήδη με αφορμή τις προεδρικές εκλογές του Αυγούστου, και για τις οποίες υπάρχει το ενδεχόμενο ο Ερντογάν να θέσει υποψηφιότητα, αλλά και με τις βουλευτικές εκλογές μετά από 18 μήνες, η αντιπαράθεση συνεχίζεται. Έτσι, πριν καλά- καλά κλείσουν τα παραβάν των δημοτικών εκλογών, πριν καλά- καλά στεγνώσουν τα μελάνια των αναλυτών που πιστοποιούσαν την νίκη του Ερντογάν, οι ίδιοι διαπίστωναν πως τα δύσκολα βρίσκονται μπροστά…
