Συνεισφορά στο ιντερνετικό σεμινάριο της ICOR (Διεθνής Συντονισμός Επαναστατικών Κομμάτων και Οργανώσεων) για τα 100 χρόνια από την οκτωβριανή επανάσταση. Του Ν. Παπαβασιλείου μέλος του Κ.Ο. του ΚΚΕ (μ-λ).
Το ιστορικά καινούριο στην ταξική πάλη, εδώ και πάνω από 150 χρόνια, ήταν και είναι η είσοδος σε αυτή μιας νέας τάξης, της εργατικής τάξης. Με βάση την ύπαρξη και την ορμητική εισβολή τής εργατικής τάξης στο πεδίο των αγώνων, ο Μαρξ «είδε» την αναγκαιότητα αλλά και τη δυνατότητα να περάσει η ανθρωπότητα από την προϊστορία της, τις εκμεταλλευτικές ταξικές κοινωνίες, στην ιστορία της, το σοσιαλισμό-κομμουνισμό. Στη βάση, λοιπόν, της πράξης των αγώνων του εργατικού κινήματος (στο δοσμένο επίπεδο ωρίμανσής του εκείνη την εποχή) ο Μαρξ συγκρότησε τη θεωρία του, από το Μανιφέστο ως το Κεφάλαιο. Η ρωσική επανάσταση και ο νικηφόρος Οκτώβρης είχαν πάλι ως θεμέλιό τους την ύπαρξη και την πάλη της εργατικής τάξης. Ο Οκτώβρης είναι κοσμοϊστορικός γιατί επιβεβαίωσε το Μαρξ, επιβεβαίωσε τη δυνατότητα να νικήσουν οι κολασμένοι της γης και να παλέψουν για μια κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση και καταπίεση. Αλλά ο Οκτώβρης ήταν και η παραπέρα ανάπτυξη του μαρξισμού με τα έργα του Λένιν που καθοδήγησαν τη νικηφόρα επανάσταση. Και σε όλη τη διαδρομή του επιβεβαίωσε και πάλι τη σχέση «πράξη-θεωρία-πράξη». Μέσα στη φωτιά των αγώνων και με το υλικό που αυτοί έδιναν, ο Λένιν και το κόμμα των μπολσεβίκων συγκρότησαν τις απαντήσεις που απαιτούνταν για να υπάρξει και να νικήσει ο Οκτώβρης. Από το 1902 («Τι να κάνουμε») μέχρι τα χρόνια του ιμπεριαλιστικού πολέμου και τη χρεοκοπία της Δεύτερης Διεθνούς («Ο ιμπεριαλισμός ανώτατο στάδιο του καπιταλισμού») ως και τις παραμονές της επανάστασης («Κράτος και επανάσταση»).
100 χρόνια μετά, με δοσμένη την καπιταλιστική παλινόρθωση και την ήττα του κομμουνιστικού κινήματος να μετράει δεκαετίες, σε συνθήκες κρίσης και ακατάπαυστης έντασης της καπιταλιστικής-ιμπεριαλιστικής βαρβαρότητας, με τις εργατικές-λαϊκές μάζες να βομβαρδίζονται από τη συστημική κυριαρχία που επιχειρεί να επιτείνει και να παγιώσει την απογοήτευση και την αδρανοποίηση, θεωρούμε ότι πρέπει να επιβεβαιώσουμε -στις σημερινές συνθήκες- ότι η εργατική τάξη θα είναι το θεμέλιο και ο κορμός της νέας εφόδου στον ουρανό. Από την άποψη της θεωρίας που ως τώρα έχει κατακτήσει το επαναστατικό κομμουνιστικό κίνημα, αυτό είναι ίσως το βασικότερο ζήτημα που αγνοείται (ή και διαστρέφεται) ακόμα και από τις δυνάμεις που αναφέρονται στην υπόθεση της επανάστασης και του σοσιαλισμού-κομμουνισμού: χωρίς εργατική τάξη συγκροτημένη σε τάξη για τον εαυτό της, δεν υπάρχει επαναστατική πάλη και επαναστατική προοπτική! Γιατί αυτή είναι η μόνη τάξη, η μοναδική δηλαδή κοινωνική δύναμη, που με βάση τη θέσης της και τη σχέση της στην παραγωγή, στην οικονομία και συνολικά στην κοινωνία, της οποίας η συνολική και οριστική λύση των ζητημάτων που αντιμετωπίζει περνάει μόνο μέσα από την επαναστατική ανατροπή της αστικής τάξης, βρίσκεται στην επανάσταση και στην πάλη για την οικοδόμηση του σοσιαλισμού-κομμουνισμού. Με άλλα λόγια, η εργατική τάξη είναι η μόνη τάξη που μπορεί να ηγηθεί της πορείας για την απελευθέρωση όλης της κοινωνίας από τα δεσμά της καπιταλιστικής σκλαβιάς. Και αυτό ισχύει τόσο πριν και ενόψει της επανάστασης, όσο και μετά από αυτήν, απλώνοντας και βαθαίνοντας την πολιτική-κοινωνική ηγεμονία της, συγκροτώντας και κατακτώντας τους επαναστατικούς μετασχηματισμούς που απαιτεί η μακριά πορεία μετάβασης στον κομμουνισμό.
Αυτή η θέση μοιάζει αλλά δεν είναι κοινός τόπος σήμερα. Ακόμα και όσον αφορά το πρώτο της μισό, σχετικά με την ανάγκη συγκρότησης της εργατικής τάξης στα πλαίσια της πάλης στο έδαφος του καπιταλισμού. Η παράκαμψή της και η διαστρέβλωσή της είναι αλήθεια ότι γίνεται όχι με ευθείς αλλά με διάφορους πλάγιους -ωστόσο διαλυτικούς για την επαναστατική υπόθεση- τρόπους. Έτσι, θα λέγαμε ότι ζούμε μια «βροχή επανεκδόσεων του προγράμματος της Γκότα». Δηλαδή μια βροχή απατών και ψευδαισθήσεων που έχουν ως κεντρικό τους σημείο την υποτιθέμενη δυνατότητα να συγκροτήσουν και να καθοδηγήσουν το κίνημα οι μικροαστικές επιδιώξεις. «Ποτάμια» προτάσεων και υποτιθέμενων προγραμμάτων που λογαριάζουν -δήθεν- να ανατρέψουν τον καπιταλισμό στήνοντας συνεταιρισμούς και κοινωνικές οικονομίες εντός του καπιταλισμού, ζητώντας εργατικό έλεγχο σε συνθήκες εξουσίας του κεφαλαίου, διεκδικώντας «δικαιότερη» κατανομή του παραγόμενου πλούτου, και αφήνοντας -τελικά- στο απυρόβλητο τις καπιταλιστικές παραγωγικές σχέσεις και την καπιταλιστική εξουσία. Στην πραγματικότητα, το μόνο που εκφράζουν όλα αυτά είναι η δυσφορία που προκαλεί η συμπίεση-καταβύθιση των μικρομεσαίων στρωμάτων. Όλα αυτά κυκλοφορούν σε μια ποικιλία πολιτικών εκδοχών, που περιλαμβάνει από δυνάμεις της αριστερής -λεγόμενης- σοσιαλδημοκρατίας έως δυνάμεις που αναφέρονται στην αυτονομία και την αναρχία. Αλλά, συχνά φορείς τους είναι και δυνάμεις που αναφέρονται στην Αριστερά ακόμα και την κομμουνιστική! Εξάλλου, σε αυτές τις περιπτώσεις εμφανίζονται ως «εργατικά προγράμματα» στο όνομα της εργατικής τάξης!
Εδώ βρίσκεται ένα κεντρικό σημείο του ζητήματος: Οι δυνάμεις που επικαλούνται την εργατική τάξη με αυτόν τον τρόπο και αυτό το περιεχόμενο, έχουν φροντίσει να διαστρέψουν… το ποια είναι η εργατική τάξη! Επικρατεί πλέον ο ψευδής ορισμός «εργατική τάξη = το σύνολο των μισθωτών» που αρνείται την ουσία της μαρξιστικής θέσης η οποία ορίζει ως εργατική τάξη την τάξη που δεν μπορεί να ιδιοποιηθεί την εργασία καμιάς άλλης τάξης και, ταυτόχρονα, ορίζει ως εργάτη αυτόν που παράγει άμεσα υπεραξία και όχι απλώς αξίες χρήσης. Με αυτόν τον ψευδή ορισμό το παραγόμενο πολιτικό αποτέλεσμα είναι να τίθενται επικεφαλής της εργατικής τάξης… τα μικρά και μεσαία αστικά στρώματα και -μέσω αυτών- το κεφάλαιο και η αστική τάξη. Ταυτόχρονα, στο επίπεδο των στόχων της πάλης που προκύπτει από αυτόν τον ψευδή ορισμό, ο ορίζοντας που διαμορφώνεται δεν είναι άλλος από έναν ηπιότερο και δικαιότερο καπιταλισμό.
Συνεπώς, η σωστή αναγνώριση της εργατικής τάξης δεν είναι βυζαντινολογία και σχολαστικισμός, αλλά κρίσιμο πολιτικό ζήτημα. Εξάλλου, οι διαστροφές που επικρατούν για το ποια είναι αυτή η τάξη (ακόμα και το αν υπάρχει) δεν είναι προϊόν μιας λαθεμένης ανάγνωσης και κατανόησης του μαρξισμού. Είναι εκδηλώσεις πολιτικής προσαρμογής στο σημερινό αρνητικό συσχετισμό, προϊόντα της υποχώρησης και της ήττας του κομμουνιστικού κινήματος. Η πολιτική κυριαρχία μέσα στο κίνημα αυτών των στρεβλών αντιλήψεων αποτελεί αντικειμενικά (και ανεξάρτητα από προθέσεις) αρωγό στην επίθεση του κεφαλαίου και του συστήματος ενάντια στην εργατική τάξη. Μια επίθεση στρατηγικού χαραχτήρα που δεν επιδιώκει μόνο την ένταση της εκμετάλλευσης και την απόσπαση μεγαλύτερης υπεραξίας. Ακριβώς επειδή το κεφάλαιο και ο καπιταλισμός συνολικά γνωρίζουν ποιος είναι ο αντίπαλος τους, η επίθεση αυτή στοχεύει στον κατακερματισμό της εργατικής τάξης, στο χτύπημα των όρων πάνω στους οποίους συγκροτείται και παλεύει το προλεταριάτο καταρχάς για τα -ας πούμε- στενά, δικά του συμφέροντα. Αυτό το στόχο έχουν, για παράδειγμα, όλα τα μέτρα που αφορούν στις λεγόμενες ελαστικές εργασιακές σχέσεις.
Εδώ ακριβώς βρίσκεται κι ένα θεμελιακό καθήκον για τις δυνάμεις που σήμερα προσβλέπουν σε μια νέα έφοδο των μαζών στον ουρανό: να παλέψουν με όλες τους τις δυνάμεις για την εκ νέου συγκρότηση της εργατικής τάξης εκεί που αυτό μπορεί να γίνει· μέσα στην ταξική πάλη, απέναντι στην καπιταλιστική επίθεση, για το δικαίωμα στη μόνιμη και σταθερή δουλειά και όσα αυτό σημαίνει. Αυτό είναι το βασικό και πραγματικό πεδίο δοκιμασίας της πράξης που σήμερα απαιτείται. Αυτή η εκ νέου συγκρότηση είναι όρος απαράβατος για να ανοίξει ο δρόμος της επαναστατικής πάλης, με όλα όσα -κρίσιμα και καθοριστικά για την εξέλιξή της- αυτή θα εμπεριέχει: διαμόρφωση συμμαχιών της εργατικής τάξης με τα λαϊκά στρώματα, διαμόρφωση τακτικών επιλογών και, βέβαια, την ίδια τη συγκρότηση της πολιτικής πρωτοπορίας της εργατικής τάξης, του επαναστατικού κομμουνιστικού κόμματός της. Όλα αυτά, θα λέγαμε, δεν έχουν μια καθορισμένη σειρά· η ταξική πάλη είναι απρόβλεπτη και η Ιστορία δεν αντιγράφεται! Όμως είναι βέβαιο ότι έχουν διαλεκτική σχέση και ότι δεν μπορούν να προσπεραστούν τα ζητούμενα στο πεδίο της πάλης και της συγκρότησης του κοινωνικού υποκειμένου, για να… εξαγγελθούν απαντήσεις για αυτό και χωρίς αυτό!
