Στο προάστιο του Παρισιού Nanterre, το πρωί της Τρίτης (27/05), αστυνομικοί σταματούν σε τροχονομικό έλεγχο ένα κίτρινο αυτοκίνητο, στο οποίο οδηγός είναι ένας 17χρονος, ο Nahel Merzouk. Δευτερόλεπτα μετά ο Nahel πυροβολείται από τον αστυνομικό εν ψυχρώ. Η δολοφονία βιντεοσκοπείται από περαστικό και διαδίδεται αστραπιαία. Έτσι κατάρρευσε ο ισχυρισμός της αστυνομίας, που μιλούσε για «εμβολισμό των αστυνομικών από το όχημα»!
Δυο βδομάδες πριν σε ένα παρόμοιο περιστατικό: Στις 14 Ιουνίου 2023 νωρίς το πρωί σε προάστιο της Ανγκουλέμ (νοτιοδυτική Γαλλία), ο Αλχουσέιν Καμάρα (από τη Γουινέα) δέχθηκε θανάσιμο πυροβολισμό από αστυνομικό στη διάρκεια τροχαίου ελέγχου. Η διαφορά εδώ είναι ότι η κάμερα του αστυνομικού δεν «λειτουργούσε», ενώ ο ισχυρισμός της αστυνομίας για τον κίνδυνο με εμβολισμό των αστυνομικών, πανομοιότυπος! (ΥΓ1)
Η αποκάλυψη της αλήθειας στην περίπτωση του Nahel έδρασε καταλυτικά. Μαζικές διαδηλώσεις σχηματίζονται την ίδια μέρα στο Παρίσι, αλλά και σε δεκάδες περιοχές και πόλεις της Γαλλίας. Η οργή ξεχειλίζει. Η συσσωρευμένη καταπίεση αλλά και τα γενικότερα αδιέξοδα που βιώνει η νεολαία καθημερινά την εξεγείρει. Οι συγκρούσεις με την αστυνομία γενικεύονται και για έξι νύχτες η Ναντέρ, η Μασσαλία, η Λιλ, η Λιόν κ.λπ. κυριολεκτικά φλέγονται. Η έκρηξη μαζικής οργής στους δρόμους των γαλλικών πόλεων είναι απόλυτα δίκαιη και αναμενόμενη.
Ο Μακρόν προσπάθησε να υποβαθμίσει το γεγονός (πήγε μάλιστα σε συναυλία του Ελτον Τζον την πρώτη μέρα!) και έφυγε για τη σύνοδο της ΕΕ. Επέστρεψε όμως εσπευσμένα, αντιλαμβανόμενος ότι η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει.
Η ανακοίνωση της αστυνομίας που μιλά για «παράσιτα που αντιμετωπίζει στους δρόμους» ρίχνει κι άλλο λάδι στη φωτιά. Επιστρατεύονται 50.000 αστυνομικοί σε όλοι τη χώρα. Για να υπάρχει ένα μέτρο σύγκρισης της καταστολής που επιβλήθηκε: στις 23/3/23, στο αποκορύφωμα της κινητοποίησης ενάντια στο νόμο για το ασφαλιστικό, αναπτύχθηκαν 13.000 αστυνομικοί!
Οι διαδηλώσεις απαγορεύονται, ενώ τεθωρακισμένα οχήματα της αστυνομίας και ειδικές μονάδες της στρατοχωροφυλακής εμφανίζονται στις γειτονιές. Σε ορισμένες περιπτώσεις αναφέρονται πυροβολισμοί με πλαστικές σφαίρες αλλά και πραγματικά πυρά. Οι αστικές συγκοινωνίες σταματούν στις 7μμ ή στις 9μμ!
Ο Μακρόν ζητά από τους γονείς να κλείνουν τα παιδιά τους στο σπίτι τα βράδια, ενώ κατηγορεί τα… βιντεοπαιχνίδια (που το σύστημα δεκαετίες λανσάρει στη νεολαία) για την ανέλεγκτη βία!
Η ακροδεξιά (Λεπέν, Ζεμούρ) βρίσκουν «πεδίο παρέμβασης» και ζητούν την κήρυξη στρατιωτικού νόμου. Την ίδια θέση εκφράζουν κι οι ρεπουμπλικάνοι. Στο στόχαστρό τους μπαίνουν για άλλη μια φορά οι μετανάστες και τα αιτήματα για σκληρότερα αντιμεταναστευτικά μέτρα επανασερβίρονται!
Οι αιτίες της εξέγερσης
Ο Nahel γεννήθηκε στη Γαλλία, όπως και οι γονείς του. Η γιαγιά του ήρθε από την Αλγερία για να βρει δουλειά, για να ζήσει. Όπως και χιλιάδες κόσμου από τις γαλλικές αποικίες και την Αφρική γενικότερα, που για δεκαετίες τροφοδοτούσαν την ιμπεριαλιστική μητρόπολη. Για να δουλέψει η καπιταλιστική μηχανή χρειάζεται τους εξαθλιωμένους απελπισμένους ανθρώπους που θα κάνουν τις βαριές δουλείες χωρίς πολλές απαιτήσεις και ψηλά μεροκάματα.
Όλοι αυτοί οι εργάτες–μετανάστες στοιβάχτηκαν σε εργατικές συνοικίες, τα γνωστά banlieues. (ΥΓ2) Λίγα χιλιόμετρα έξω από το Παρίσι, αλλά στην πραγματικότητα είναι ένας κόσμος χωριστά.
Η κατασκευή των banlieues τη δεκαετία του ’70 ακολούθησε την πορεία του καπιταλισμού! Τα χρόνια που ευημερούσε το κοινωνικό κράτος, η ανάπτυξη έδινε μια καλή ζωή σε όλους. Από το 2000 και μετά ήρθε η αντίστροφη πορεία, η σταδιακή συρρίκνωση του κοινωνικού κράτους, η αύξηση των ανισοτήτων, η επέκταση της μερικής κακοπληρωμένης εργασίας. Αποτέλεσμα αυτών των πολιτικών, η γκετοποίηση της νεολαίας των banlieues και η συνακόλουθη καταστολή. Γιατί η γκετοποιημένη νεολαία βολεύει το σύστημα και κηρύσσεται σαν ένας εσωτερικός εχθρός.
Στις συνοικίες της εργατικής τάξης, των μεταναστών, στις οποίες η φτώχεια είναι υψηλή και ο αστυνομικός εκφοβισμός συνεχής, όλοι υφίστανται διακρίσεις οικονομικές και πολιτικές. Διαχρονικά υπήρξε συστηματική υποχρηματοδότηση των σχολείων και των δημόσιων υπηρεσιών, πολιτική που το σύστημα εφάρμοσε στο όνομα της «ισοτιμίας». Όπως συμβαίνει παντού, η κρίση του κόστους ζωής πλήττει δυσανάλογα τους ανθρώπους της εργατικής τάξης, ιδιαίτερα τους έγχρωμους!
Οι πολιτικές ενσωμάτωσης και ενίσχυσης των ασθενέστερων κοινωνικά ομάδων, ανύπαρκτες. Ρεαλιστική αποτύπωση της πραγματικότητας δίνει η κοινή δήλωση των γαλλικών συνδικάτων για τη δολοφονία του Nahel:
«Πώς μπορούμε να πιστεύουμε στην ισότητα όταν ορισμένες γειτονιές μένουν χωρίς δημόσιες υπηρεσίες, όταν παραμένουν απομονωμένες λόγω έλλειψης προσβάσιμων μέσων μεταφοράς, γιατρών και τοπικών νοσοκομείων… Αυτοί οι νέοι βρίσκονται σε κοινωνικό και γεωγραφικό κατ' οίκον περιορισμό.»
Αυτοί που σπεύδουν να προεξοφλήσουν πως πρόκειται για μια σύγκρουση του γκέτο των μεταναστών και της αστυνομίας καμώνονται πως ξεχνούν ότι για μήνες η Γαλλία ήταν μαζικά στους δρόμους ενάντια στην ασφαλιστική λαιμητόμο του Μακρόν. Η κοινωνική δυσαρέσκεια από τη συνεχιζόμενη υποβάθμιση της ζωής σε όλα τα επίπεδα αγγίζει πλατιά κομμάτια της γαλλικής κοινωνίας, πολύ πέρα από τις εργατικές κατοικίες των μεταναστών.
Η ενεργειακή κρίση λόγω της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία και των κυρώσεων κόστισαν αρκετά στα μεσαία και κατώτερα στρώματα. Οι τεράστιες ανατιμήσεις φέραν τις αντικλεπτικές ασφάλειες ακόμα και στα προϊόντα του σούπερ μάρκετ. Μόλις πέρυσι ουρές σχηματίζονταν από φοιτητές που περίμεναν για ένα συσσίτιο ή ουρές ηλικιωμένων για να περάσουν από τον προσωπικό γιατρό, προϋπόθεση για οποιαδήποτε άλλη ιατρική πράξη! Πριν από 4 χρόνια είχαμε για πάνω από ένα χρόνο το κίνημα των «κίτρινων γιλέκων» -με πρωτοφανή αντοχή και μαζικότητα-, με βασικό επίδικο τη φτώχεια που απειλούσε τη μεσαία τάξη.
Ο καπιταλισμός που τέλειωσε με τα σοσιαλιστικά «βαρίδια» και τα παίρνει όλα πίσω και από όλους.
Πλέον η γαλλική αστική εξουσία διά του Μακρόν προειδοποίησε ότι «οι μέρες της αφθονίας τελείωσαν» (!), οι πολιτικές αφαίρεσης δικαιωμάτων και λιτότητας όλο και πιο πολύ θα επιβάλλονται με ΠΝΠ. Αν αυτό δεν επαρκεί, συνεπικουρεί η δικαστική και νομοθετική εξουσία για πρόσθετα μέτρα καταστολής σε όλα τα επίπεδα: απαγορεύσεις στο twitter, νόμιμες παρακολουθήσεις κινητών, καταγραφή διαδηλωτών με drones, συλλήψεις πολίτων για εκφοβισμό…
Για μια ακόμη φορά, όπως και σε όλους τους σύγχρονους κοινωνικούς αγώνες που ξεσπούν, αυτό που λείπει εκκωφαντικά είναι η παρουσία και η ηγεσία μιας γνήσιας, επαναστατικής και στενά δεμένης με τους εξεγερμένους αριστεράς. Η οποία θα μπορεί να στρέψει το τυφλό ποτάμι της οργής στην κοίτη ενός συνειδητού κινήματος για την ανατροπή του καπιταλισμού και τη δημιουργία μιας νέας σοσιαλιστικής κοινωνίας ισότητας και δικαιοσύνης.
Η «επίσημη» αριστερά, κομουνιστικό κόμμα (PCF) και σοσιαλιστές, (PS) δείχνοντας απύθμενο συμβιβασμό, έσπευσαν να καταδικάσουν τη βία και ζήτησαν ηρεμία (!), στη γραμμή που επέβαλε το σύστημα κι ο Μακρόν. Ενώ το LFI του Μελανσόν ταλαντεύτηκε, κλίνοντας πιο πολύ στο να ζητά «δικαιοσύνη πρώτα»! Όπως καταγγέλλεται, η ηγεσία της CGT έβγαλε τελευταία στιγμή κάλεσμα για τη «λευκή πορεία» για τον Nahel.
Άλλωστε, λίγες μέρες πριν η ηγεσία του διασυνδικαλιστικού συντονισμού για τη μάχη του ασφαλιστικού κήρυξε την παύση των κινητοποιήσεων και τη συμμετοχή στον κοινωνικό διάλογο!
Ο κύκλος της οργισμένης αντίδρασης έκλεισε κάτω από το βάρος της βίαιας καταστολής, δεν θα είναι όμως το «τέλος». Η οργή και το μίσος θα συνεχίζει να αναπαράγεται στις λαϊκές γειτονιές. Ας βοηθήσουμε να αναδειχτεί με ορατό τρόπο στην κοινωνία των απόκληρων μια πειστική πρόταση που να μετατρέπει το μίσος σε όραμα και συνειδητή μαζική προσπάθεια για κοινωνική αλλαγή.
ΥΓ1: από το 2021 έχει ψηφιστεί νόμος που ποινικοποιεί τη βιντεοσκόπηση αστυνομικών εν ώρα υπηρεσίας. Ενώ νόμος του 2017 εξουσιοδοτεί την αστυνομία να πυροβολεί σε περίπτωση άρνησης κάποιου να συμμορφωθεί σε έλεγχο.
ΥΓ2: από τη δεκαετία του 1970, ο όρος banlieue (=προάστιο) καθιερώθηκε για τα οικονομικά υποβαθμισμένα προάστια με έργα στέγασης χαμηλού εισοδήματος που φιλοξενούν μεγάλους πληθυσμούς μεταναστών.
