Οι ηγέτες του ΝΑΤΟ συγκεντρώθηκαν στη λιθουανική πρωτεύουσα στην ετήσια σύνοδο κορυφής για «κρίσιμες αποφάσεις». Φαινομενικά το πιο ευαίσθητο θέμα στην ημερήσια διάταξη αφορούσε την αίτηση της Ουκρανίας για ένταξη στη Συμμαχία. Ωστόσο, ο Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας των ΗΠΑ, Σάλιβαν, ξεκαθάρισε, 5 ημέρες πριν, ότι η Ουκρανία δεν θα γίνει αποδεκτή στο Βίλνιους. Στο προσχέδιο ανακοινωθέντος της Συνόδου, που αποτελεί και την τελική απόφαση, αυτό θα γίνει: «όταν συμφωνήσουν οι σύμμαχοι και εκπληρωθούν οι προϋποθέσεις». Το γεγονός ότι ο Ζελένσκι κατήγγειλε τους διαπραγματευτές(;) του ΝΑΤΟ, λίγη σημασία έχει. Το ΝΑΤΟ πρέπει να παρουσιάσει ένα συνεκτικό μέτωπο μετά τη σύνοδο κορυφής. Επομένως, η προσέγγιση αφορά απαντήσεις σε βραχυπρόθεσμα ερωτήματα. Τα …«μεγαλύτερα ερωτήματα που απαιτούν συναίνεση από τους συμμάχους έχουν δρόμο», δήλωσε ο Σάλιβαν.
Ο σκεπτικισμός μεταξύ των συμμάχων (για πόσο καιρό και με ποιο κόστος μπορεί να συνεχίσει να υποστηρίζεται το Κίεβο) έχει αυξηθεί. Οποιαδήποτε κίνηση για επιτάχυνση εισόδου της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ θα μετέτρεπε τον πόλεμο, από πόλεμο «δια αντιπροσώπου» σε απευθείας πόλεμο ΝΑΤΟ (ΗΠΑ) και Ρωσίας. Κι αυτό είναι κάτι που δεν φαίνεται διατεθειμένη να ρισκάρει ούτε η Ουάσιγκτον. ΟΙ ΗΠΑ στρέφονται σε «εναλλακτικές μορφές εγγυήσεων ασφαλείας» απέναντι στο Κίεβο, στο μοντέλο των σχέσεων με το Ισραήλ. Στο πλαίσιο αυτό, παρέχεται στην Ουκρανία πιο προηγμένος στρατιωτικός εξοπλισμός (συμπεριλαμβανομένων, ίσως, πυρομαχικών διασποράς), κάτι στο οποίο Βρετανία, Καναδάς και Ισπανία δήλωσαν αντίθετες.
Οι στόχοι του Μπάιντεν σε αυτή την περιοδεία ήταν ασαφείς. Βασικά πήγε στο Βίλνιους για να «συγκεντρώσει την ομάδα». Αυτό γράφουν τα δυτικά ΜΜΕ που αναπαράγουν δηλώσεις, τόσο του Μπάιντεν όσο και του γ.γ. του ΝΑΤΟ, Στόλτενμπεργκ, πως το ΝΑΤΟ «ποτέ δεν ήταν τόσο ενωμένο».
Πάντως, η ένταξη της Σουηδίας είναι πλέον διαδικαστική. Αυτή η χώρα υπέβαλε αίτηση για ένταξη μαζί με τη Φινλανδία, στον απόηχο της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Μάιο του 2022, παραιτούμενες από την παραδοσιακή τους ουδετερότητα. Η αίτηση της Σουηδίας έχει μπλοκαριστεί από την Τουρκία και, σε μικρότερο βαθμό, την Ουγγαρία. Ο Ερντογάν συμφώνησε στην άρση του βέτο για την ένταξη της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ και θα υποβάλει την επικύρωσή της στο τουρκικό κοινοβούλιο, «το συντομότερο δυνατό», δήλωσε στους δημοσιογράφους ο γ.γ. της συμμαχίας, Στόλτενμπεργκ. Ο Ερντογάν συνέδεσε την αλλαγή θέσης για τη Σουηδία με την αναβίωση της ετοιμοθάνατης προσπάθειας να ενταχθεί η χώρα του στην ΕΕ. Η αναβάθμιση των F-16 διευθετήθηκε πριν τη Σύνοδο.
Ερώτημα είναι το πόσο ο Ερντογάν ενδιαφέρεται για την πλήρη ένταξη ή απλά για την αναβίωση των ενταξιακών διαπραγματεύσεων και των σχετικών «παζαριών» με την ΕΕ, που άρχισαν τον Οκτώβριο του 2005. Το γενικότερο ερώτημα είναι σε τι θα αρκεστεί ο Ερντογάν για «το συντομότερο δυνατό» της Σουηδικής ένταξης. Και το κρίσιμο ερώτημα είναι αν οι σχέσεις ΝΑΤΟ-Τουρκίας έχουν αποκατασταθεί πλήρως.
Οι ΗΠΑ, μέσω του ΝΑΤΟ, προσπαθούν να διατηρήσουν μια μακροπρόθεσμη, αλλά σταθερή, εστίαση στην Κίνα. «Στο Βίλνιους, είναι ευκαιρία οι ηγέτες του ΝΑΤΟ να ανταλλάξουν απόψεις για το πώς να αντιμετωπίσουν την Κίνα», δήλωσε ο Στόλτενμπεργκ. Γι’ αυτό καλέστηκαν
οι ηγέτες της Ιαπωνίας, της Ν. Κορέας, της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας να παραβρεθούν στη Σύνοδο. Είναι η δεύτερη έξοδος, μετά την εμφάνιση του «κουαρτέτου» Ασίας-Ειρηνικού, στη σύνοδο κορυφής της Μαδρίτης πέρυσι. Το μήνυμα είναι ότι ακόμα κι αν οι ΗΠΑ είναι απασχολημένες αυτή τη στιγμή με τη Ρωσία, δεν ξεχνούν τις διαφαινόμενες προκλήσεις στον Ινδο-Ειρηνικό. «Ο Ινδο-Ειρηνικός και οι Ευρωατλαντικός είναι αλληλένδετες σφαίρες», υπενθύμιζε στους Ευρωπαίους ηγέτες ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Κισίντα! «Αυτές είναι οι κύριες προτεραιότητές μου για το Βίλνιους και πέραν αυτού», τόνισε ο γ.γ. του ΝΑΤΟ! Ο αντιπρόσωπος Άμυνας της Λιθουανίας στον Ινδο-Ειρηνικό, Αμπουκεβίσιους, είναι πιο σαφής: «Το ΝΑΤΟ είναι μια διατλαντική συμμαχία, αλλά οι απειλές που αντιμετωπίζουμε ξεπερνούν τη διατλαντική περιοχή… Οι συνέπειες θα είναι σεισμικές εάν δεν αποτρέψουμε την Κίνα, επομένως οι ομοϊδεάτες χώρες θα πρέπει να συμμετάσχουν στις προσπάθειες». «Είναι ενδεικτικό του ευρύτερου κλίματος ότι εντός της συμμαχίας, αυτή τη στιγμή, η προτεραιότητα είναι να διατηρήσουμε τη γραμμή για την Ουκρανία για όσο το δυνατόν περισσότερο», δήλωσε η Rizzo, συνεργάτης του Ατλαντικού Συμβουλίου.
Σίγουρα για τις ΗΠΑ, η συνέχιση της κρίσης στην Ουκρανία πρέπει να μετατραπεί σε συναίνεση του μπλοκ και όχι μόνο για την Ουκρανία. Ωστόσο, για πόσο μπορεί η συνοχή της Συμμαχίας να βασίζεται σε αυτό; Η πολιτική του ΝΑΤΟ αποφασίζεται στην Ουάσιγκτον, όχι στις Βρυξέλλες ή στο Βίλνιους. Και στη δεδομένη στιγμή, έχουμε την πιο φιλική, προς Ουκρανία και ΝΑΤΟ, κυβέρνηση που μπορούν να έχουν οι ΗΠΑ. Το ερώτημα είναι «για πόσο».
Γίνονται ολοένα και πιο δυνατές οι αντιδράσεις στην Ουάσιγκτον, καθώς περισσότεροι Ρεπουμπλικάνοι -και κορυφαίοι υποψήφιοι για την προεδρία του Ρεπουμπλικανικού κόμματος- εκφράζουν αντιρρήσεις για την πολιτική του Λ. Οίκου. Αυτό προκαλεί ανησυχία σε χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ: Σε ποιο βαθμό η εκλογική χρονιά 2024 θα οδηγήσει την Ουάσινγκτον σε ένα ευρύτερο βραχυκύκλωμα στην εξωτερική πολιτική τους με συνέπειες στη διατλαντική σχέση; Η εσωτερική κατάσταση στις ΗΠΑ αφήνει πολλά περιθώρια για κάτι τέτοιο. Και είναι πολύ πιθανό ότι θα γίνει το βασικό θέμα στις προεδρικές εκλογές των ΗΠΑ.
Η μάχη του «ελεύθερου κόσμου κατά των αυταρχικών καθεστώτων», δηλαδή της Κίνας και της Ρωσίας, αποτελεί το πρόπλασμα ενός νέου δόγματος για τις ΗΠΑ. Ωστόσο, οι χώρες-μέλη των BRICS, ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης, αλλά και το G-20 διαμορφώνουν μια νέα διεθνή πραγματικότητα, που αντιβαίνει στην Pax Americana.
