Η πιθανή ήττα της Ουκρανίας θα αναδείξει τις αδυναμίες των δυτικών μηχανισμών. Και αυτό είναι κάτι που επιτείνει το αίσθημα στρατηγικού αδιεξόδου, ιδιαίτερα για τους ευρωπαίους ιμπεριαλιστές.
Η κατάσταση στο ουκρανικό μέτωπο είναι τέτοια που πλέον δεν υπαγορεύει σενάρια για την εξελισσόμενη σύγκρουση, αλλά για την επόμενη μέρα. Έχοντας η Μόσχα την πρωτοβουλία κινήσεων, το αγωνιώδες ερώτημα είναι όχι πού θα σταματήσει, αλλά πού θέλει να σταματήσει. Τα κέντρα της Δύσης εκτιμούν, και βάσιμα, πως οι στόχοι της πλέον δεν περιορίζονται στα σύνορα των τεσσάρων επαρχιών που προσαρτήθηκαν.
Η ευρωπαϊκή (αν)ασφάλεια έχει πολλές εκδοχές και ποικίλες εκδηλώσεις. Το τελευταίο διάστημα η επικαιρότητα μονοπωλείται από τις απειλές (λεονταρισμούς) του Μακρόν, που ξεκινούν με τη δήλωση «βόμβα» ότι δεν θα πρέπει να αποκλειστεί η αποστολή ΝΑΤΟϊκών δυνάμεων στην Ουκρανία.
Δεν πέρασε πολύς χρόνος από τον Ιούνιο του 2022, όταν ο Μακρόν δήλωνε: «είμαι πεπεισμένος ότι ο ρόλος της Γαλλίας είναι αυτός μιας διαμεσολαβητικής δύναμης»! Σήμερα, παρά τις ασάφειες και τις παλινωδίες του, ρίχνει συνεχώς λάδι στη φωτιά... «Δεν είμαστε σε ευθεία σύρραξη με τη Ρωσία, αλλά δεν μπορούμε να την αφήσουμε να κερδίσει», «Δεν είμαστε σε πόλεμο με τη Ρωσία, αλλά αυτή διεξάγει πόλεμο σε βάρος μας», «Αν η Ρωσία κερδίσει αυτόν τον πόλεμο, η αξιοπιστία της Ευρώπης θα μειωθεί στο μηδέν» κ.λπ. Για τη Μόσχα μια τέτοια επίδειξη δύναμης (έστω και ρητορική) από τον επικεφαλής του γαλλικού κράτους, εκτός από ένα είδος μπλόφας, μπορεί να θεωρηθεί και «τροχιοδεικτικό» των δυτικών προθέσεων.
Ωστόσο η αντιρωσική πλειοδοσία του Μακρόν ίσως έχει και άλλες προεκτάσεις. Η αστική γαλλική τάξη βλέπει την «αξιοπιστία» της να μειώνεται τα τελευταία χρόνια σε μια παραδοσιακή σφαίρα επιρροής της: τη Δυτική Αφρική. Το αν η ανατολική άκρη της Ευρώπης μπορεί να αποτελέσει αντισταθμιστικό πεδίο δράσης του γαλλικού ιμπεριαλισμού είναι πολύ αμφίβολο. Πάντως, λίγο - πολύ, ο Μακρόν διαμηνύει στις χώρες της Α. Ευρώπης ότι η Γαλλία δεν έχει τις αναστολές της Γερμανίας και είναι πρόθυμη (και ικανή;) να αντικαταστήσει τις εγγυήσεις των ΗΠΑ σε εθνικό ή και σε ευρωπαϊκό επίπεδο! Η πρόθεση αυτή επικαιροποιήθηκε στην πρόσφατη τριμερή διάσκεψη κορυφής Γερμανίας, Γαλλίας και Πολωνίας στο Βερολίνο.
Από τη μεριά του ο γερμανός καγκελάριος Σολτς, αφού διευκρίνισε ότι οι χώρες που υποστηρίζουν την Ουκρανία δεν βρίσκονται σε πόλεμο με τη Ρωσία, αρκέστηκε στις διακηρύξεις τω Βρυξελλών σχετικά με την αρωγή της Ευρώπης προς την Ουκρανία. Το ζήτημα είναι σε ποιο βαθμό ελέγχει την τρικομματική του κυβέρνηση; Στις ακραίες φιλονατοϊκές και αντιρωσικές δηλώσεις της ΥΠΕΞ Μπέρμποκ (Πράσινοι), προστέθηκε η υπουργός Παιδείας της Γερμανίας Βάτσινγκερ (Φιλελεύθεροι), που, σε συνέντευξη που παραχώρησε στις εφημερίδες του ομίλου Funke, προτείνει προετοιμασία των μαθητών (στο πλαίσιο της πολιτικής προστασίας) για το ενδεχόμενο πολέμου… Το φαντάζεται μάλιστα ως κομμάτι της καθημερινής ζωής!
Τα ενδεχόμενα δεν είναι πολλά. Ή η Δύση θα κινηθεί προς την κατεύθυνση μιας πλήρους σύγκρουσης με τη Ρωσία ή θα προσπαθήσει να την ανακόψει με διαπραγματεύσεις, μετριάζοντας το όποιο κόστος. Αν ισχύσει το δεύτερο (πράγμα που δεν σημαίνει και τον άμεσο τερματισμό του πολέμου), οι όροι κατά βάση θα υπαγορεύονται από τη Μόσχα. Είναι φανερό πως οι δύο πλευρές δεν προσεγγίζουν με τον ίδιο τρόπο μια κατάπαυση του πυρός στην Ουκρανία. Δεν είναι μόνο ότι αυτή θα πρέπει να ξεκινήσει από την αποδοχή των νέων συνόρων και την παγίωση των όποιων κεκτημένων τους, αλλά θα πρέπει να απαντά και στους μακροπρόθεσμους στρατηγικούς τους στόχους. Σε ένα τέτοιο σενάριο εκτιμάται πως η ρωσική αντιπροσωπεία θα προσεγγίσει το τραπέζι με μια αίσθηση στρατηγικού πλεονεκτήματος. Για το Κρεμλίνο είναι βασικός όρος ότι οι διαπραγματεύσεις δεν θα ορίσουν μια νέα «παγωμένη σύγκρουση» ή «ένα διάλειμμα για επανεξοπλισμό της Ουκρανίας».
Ο Ρώσος πρόεδρος (που δεν αγωνιούσε ιδιαίτερα για την επανεκλογή του) δεν φαίνεται να βάζει σε πρώτο πλάνο τις διαβουλεύσεις. Σε δημόσια πανηγυρική ομιλία του (για την εκλογική του νίκη και την επέτειο προσάρτησης της Κριμαίας), επανέλαβε τις προειδοποιήσεις προς τη Δύση για χρήση πυρηνικών σε τυχόν «επίσημη» ανάπτυξη δυτικών στρατευμάτων στα ουκρανικά εδάφη. Αυτές οι προειδοποιήσεις Πούτιν δεν γίνονται στο κενό. Το φόντο είναι μακροχρόνιο και τα επίδικα ξεπερνούν τα σύνορα της Ουκρανίας. Έγινε καθαρό από τη Ρωσία πως μια πιθανή διαπραγμάτευση Δύσης- Ρωσίας δεν θα περιοριστεί τόσο στο «εδαφικό» όσο στη μελλοντική ουδετερότητα και αποστρατιωτικοποίησή της. Και ενδεχομένως να απαιτηθούν διασφαλίσεις που να αφορούν όλη την Α. Ευρώπη
Κατά την εκτίμηση δυτικών αναλυτών, φαίνεται ότι οι ΗΠΑ θα αρκούνταν να αποχωρήσει η Ρωσία από την Ουκρανία χωρίς άλλες εδαφικές κατακτήσεις. Ως ένδειξη κατευνασμού του Πούτιν θεωρείται η απόλυση της Νούλαντ, νούμερο 3 στο Στέιτ Ντιπάρτμεντ, με πεδίο ευθύνης την Ουκρανία εδώ και τουλάχιστον δέκα χρόνια. Ωστόσο η ενέργεια αυτή θα μπορούσε να θεωρηθεί και έμμεση παραδοχή των επιτευγμάτων της Ρωσίας στην Ουκρανία!
Οι εξελίξεις στο ουκρανικό μέτωπο ρίχνουν βαριά σκιά ήδη στο προεκλογικό τοπίο των ευρωεκλογών του Ιουνίου και των αμερικανικών εκλογών του Νοεμβρίου. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και στο φόντο της άγριας προεκλογικής κόντρας, ο Μπάιντεν εκφώνησε μια από τις πιο πολιτικές -και σημαντικές- ομιλίες για την κατάσταση της Ένωσης, παρουσιάζοντας με δραματικό τρόπο τα διακυβεύματα των επικείμενων εκλογών. Το πιο εντυπωσιακό στην ομιλία του ήταν (αν και οι ΗΠΑ δεν απειλούνται άμεσα με πόλεμο) ότι την ξεκίνησε επικαλούμενος την κατάσταση της Ένωσης επί Ρούσβελτ τον Ιανουάριο του 1941, πριν από την είσοδο της Αμερικής στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Στο ρόλο του Χίτλερ και των Ναζί έβαλε τον πρώην Πρόεδρο Τραμπ και το κίνημά του: «Make America Great Again» (MAGA). Ο Μπάιντεν επανερχόταν επανειλημμένα στο θέμα της συνδυασμένης εσωτερικής και εξωτερικής απειλής, με έμφαση στην εσωτερική! Μάλιστα έφτασε να ταυτίζει τον Τραμπ με τους Συνομοσπονδιακούς που αποσχίστηκαν από την Ενωση στον αμερικανικό εμφύλιο.
Όλα αυτά αντανακλούν φόβους για τους συσχετισμούς που πάνε να διαμορφωθούν, όπως δείχνουν άλλωστε οι εξελίξεις, και το αβέβαιο της κατάληξής τους τόσο στα πεδία των μαχών σε Ουκρανία αλλά και Γάζα όσο και σε ολόκληρη τη Μέση Ανατολή. Αναδεικνύονται αστάθμητοι παράμετροι που διαμορφώνουν μια πρωτοφανή κατάσταση, θέτοντας γενικότερα ζητήματα επαναξιολόγησης των ιμπεριαλιστικών σχέσεων. Μια κατάσταση λεπτών ισορροπιών, που αντανακλά τη διακύβευση των συμφερόντων των κυρίαρχων ιμπεριαλιστών τόσο περιφερειακά όσο και συνολικά στην παγκόσμια σκηνή.
Μια κατάσταση που, αναδεικνύοντας την πολύπλευρη δυναμική της, ενδέχεται να αποτελέσει την αιτία για αναπόφευκτη όσο και βίαιη αναπροσαρμογή των στρατηγικών και των προτεραιοτήτων του ιμπεριαλισμού των ΗΠΑ. Μια κατάσταση όπου η «συνέχιση της πολιτικής με άλλα μέσα» θα τείνει να γίνει κανόνας.
ΧΒ
