«Κυρίες και κύριοι, η τελευταία παραδοχή, δηλαδή η ανάγκη για δημοσιονομική υπευθυνότητα, με κάνει να καταστήσω σαφές ότι δεν έχω σήμερα μαζί μου κάποιο σάκο με αλόγιστες παροχές, αλλά μόνο προτάσεις για χρήσιμες και αποτελεσματικές επιλογές».
Έτσι ξεκίνησε την ομιλία του ο πρωθυπουργός της χώρας εγκαινιάζοντας τη φετινή ΔΕΘ. Γίνεται εμφανές από τον… πρόλογο ποια θα ήταν η συνέχεια, αλλά και η αξιολόγηση του μεγάλου καταλόγου των εξαγγελιών που θα παρουσίαζε στον ελληνικό λαό.
Δεν είναι ο Μητσοτάκης το πρόβλημα
Καταρχάς πρέπει να δούμε τις όποιες εξαγγελίες ως κομμάτι μιας ενιαίας αντιλαϊκής και αντεργατικής πολιτικής, που δεν είναι ούτε απλά γέννημα-θρέμμα του «περιβάλλοντος Μητσοτάκη» -όπως είναι αρεστό και δημοφιλές αντιπολιτευτικά να υποστηρίζεται τελευταία- ούτε καν μονάχα της Νέας Δημοκρατίας ως αστικού πολιτικού κόμματος.
Στο μόνο ειλικρινές σημείο της ομιλίας, δηλαδή στο σημείο της «δημοσιονομικής υπευθυνότητας», ο Μητσοτάκης μιλάει εξ ονόματος ολόκληρης της αστικής τάξης και των κατά διαστήματα κυβερνητικών διαχειριστών.
Συγκεκριμένα.
Στη «δημοσιονομική υπευθυνότητα» περιλαμβάνεται το κολοσσιαίο πρόγραμμα πολεμικών εξοπλισμών (η Ελλάδα ήταν ήδη η δεύτερη χώρα του ΝΑΤΟ σε ποσοστό επί του προϋπολογισμού σε πολεμικές δαπάνες). Να υπενθυμίσουμε απλά ότι πέρυσι η χώρα πλήρωσε 7 δισ. δολάρια για πολεμικές δαπάνες, ενώ φέτος πληρώνει 8,5 δισ. δολάρια!
Στη «δημοσιονομική υπευθυνότητα» περιλαμβάνονται οι δεσμεύσεις της χώρας για τερατώδη πλεονάσματα 2,5% του ΑΕΠ για τα επόμενα χρόνια. Το τι σημαίνει κάτι τέτοιο για τον ελληνικό λαό όταν -με τα επίσημα στοιχεία- ο πληθωρισμός τρέχει με πάνω από 3%, θα φανεί πολύ περισσότερο το επόμενο διάστημα.
Μπορεί να επιχαίρουν οι σημερινοί κυβερνητικοί διαχειριστές για το γεγονός ότι το δημόσιο χρέος μπορεί και να φτάσει το 150% του ΑΕΠ (η χώρα μπήκε στα μνημόνια με ποσοστό χρέους 127% του ΑΕΠ, μη το ξεχνάμε!) και να νιώθουν σίγουροι ώστε να βάλουν χέρι και στο «μαξιλάρι» των 36 δισ. για πρόωρες πληρωμές στο ΔΝΤ, αλλά δεν αλλάζουν το γεγονός ότι η Ελλάδα είναι η… πρωταθλήτρια των δημόσιων χρεών της ΕΕ και η ανατροπή μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή σε ένα παγκόσμιο και τοπικό ασταθές (από όλες τις απόψεις) περιβάλλον: Κάπως έτσι, ξαφνικά, τον χρόνο που μας πέρασε, το δημόσιο χρέος ξεπέρασε για πρώτη φορά στην ιστορία της χώρας τα 400 δισ., και αν αυτό δεν φάνηκε στην ποσοστιαία αναλογία του χρέους προς το ΑΕΠ, οφείλεται στον υψηλό πληθωρισμό που αυξάνει ονομαστικά τον «τζίρο» του ΑΕΠ!
Εξ άλλου οι Ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές έχουν δηλώσει εδώ και έναν χρόνο ότι τελειώνει η περίοδος των «παροχών» της πανδημίας και ξεκινά νέος κύκλος «ενισχυμένης εποπτείας».
Η υπευθυνότητα της αστικής τάξης απέναντι στα… κέρδη της
Αν τα παραπάνω αφορούν τις δεσμεύσεις της κυβέρνησης και της αστικής τάξης συνολικότερα απέναντι στους οικονομικούς και στρατιωτικούς προστάτες της, διόλου ευκαταφρόνητες δεν είναι για την κυβέρνηση οι δεσμεύσεις απέναντι στην μεγαλοαστική τάξη της χώρας και τα προβλήματα που η τελευταία αντιμετωπίζει.
«Δημοσιονομική υπευθυνότητα», λοιπόν, για να επιδοτηθεί (και!) η εγχώρια «πράσινη» βιομηχανία με τις τερατώδεις για τις οικολογικές καταστροφές συμβάσεις ΑΠΕ και εγκαταστάσεις φωτοβολταϊκών. Το πόσο οι τοποθετήσεις αυτές έχουν σχέση με τις αρπαχτές των ντόπιων και ξένων αφεντικών (π.χ. οι Ολλανδοί και οι προτάσεις τους για τη Θεσσαλία) και καμία σχέση με τις πραγματικές ανάγκες του τόπου φαίνεται και από το γεγονός ότι ειδικά στα φωτοβολταϊκά αναμένεται πλεόνασμα παραγόμενου φορτίου άνευ προηγουμένου (που δεν ξέρουν πώς θα το αποθηκεύσουν). Οδηγούνται, λοιπόν, στο ψαλίδισμα κατά 30% των συμβάσεων κατά τη συντηρητικότερη εκδοχή!
Από την άλλη, η τιμή του ρεύματος αυξάνεται, γιατί ακολουθεί το χρηματιστήριο της ενέργειας (αφού είναι συνδεδεμένο 100% με αυτό), ενώ ο πρωθυπουργός στέλνει ραβασάκια στην Επίτροπο και ζητά «εξορθολογισμό» στις κατανομές και ανταλλαγές φορτίων που αφορούν τη νοτιοανατολική Ευρώπη!
Αν ζούσε σήμερα ο Ένγκελς, θα έβαζε το παιδάκι που κρύωνε και ρωτούσε τη μαμά του γιατί δεν μπορούν να αγοράσουν κάρβουνο, να ρωτά γιατί δεν μπορούν να πληρώσουν τους… λογαριασμούς ρεύματος: Μα γιατί παρήχθη πολύ ηλεκτρικό ρεύμα, παιδί μου!
«Δημοσιονομική υπευθυνότητα», για να μπορεί να αντιμετωπιστεί η μείωση των άμεσων ξένων επενδύσεων κατά 40% τη χρονιά που πέρασε, την ίδια στιγμή που το ελληνικό κεφάλαιο αναπτύσσει τις δικές του άμεσες επενδύσεις σε άλλες χώρες (κυρίως Βαλκανικές).
Παρόλα αυτά, στο «τρίγωνο του διαβόλου», όπως γράφουν δημοσιεύματα, εισέρχεται η ελληνική εξαγωγική βιομηχανία (που τόσο προβλήθηκε μετά την πανδημία ως ένδειξη της οικονομικής ευρωστίας). Ο κλάδος των πλαστικών, για παράδειγμα, που ήταν η πιο προωθημένη περίπτωση στις εξαγωγές, αντιμετωπίζει πρόβλημα με τη μείωση της ζήτησης κατά το 2023. Γενικότερα μειώνονται οι εξαγωγές.
Ποια είναι τα πραγματικά «περιθώρια» της κυβέρνησης
Όλα τα παραπάνω, βέβαια, μπορούν να συνηγορήσουν για τα «μειωμένα περιθώρια» της κυβέρνησης Μητσοτάκη να δώσει κάποιες «παροχές».
Αν διαγράψουμε από την ανάγνωση της πραγματικότητας την προκλητική έννοια «παροχές», καθώς σε μια εποχή επίθεσης στα στοιχειώδη εργασιακά και κοινωνικά δικαιώματα, δεν είναι «παροχή» η υπόσχεση να δοθεί πίσω ένα υπόλειμμα από τα συντρίμμια αυτών των δικαιωμάτων, τότε μπορούμε να αξιολογήσουμε και τα περίφημα «περιθώρια» που έχουν ή δεν έχουν οι αστικές κυβερνήσεις.
Είναι σίγουρο ότι οι ιμπεριαλιστές και η αστική τάξη έχουν επωφεληθεί τα μέγιστα από τη λυσσαλέα αντιλαϊκή επίθεση τα τελευταία χρόνια και τη μεταφορά πλούτου, όπως λέμε, «από κάτω προς τα πάνω και από μέσα προς τα έξω». Και ποσοστιαία αποδεικνύεται ότι ο πλούτος (που παρήγαγε η κρίση!) συγκεντρώνεται σε όλο και λιγότερα χέρια.
Το πραγματικό πρόβλημα είναι ότι αυτά τα περιθώρια δεν τα θέτει το εργατικό και λαϊκό κίνημα, αλλά τα θέτει μονομερώς η αστική τάξη και οι προστάτες της.
Χωρίς την παρουσία αυτού του ταξικού «ρεγουλάτορα», που αν είχε μία συνεπή ταξικά παρουσία θα αποδείκνυε ότι ξένα και ντόπια αφεντικά μπορούν να τα… καταφέρουν και με μικρότερα ποσοστά κέρδους και κλεμμένης υπεραξίας, οι αστικές κυβερνήσεις μπορούν να επικαλούνται την υπαρκτή κρίση ως «περιθώριο που αντικειμενικά έχουν» και που θα έπρεπε να αφορά, μάλιστα, και τους εργαζόμενους. Εξ ου και οι εκβιασμοί για την έλλειψη σταθερότητας στην οικονομία, αν «παραπιεστεί» η κυβέρνηση ή πολύ περισσότερο αν πέσει!
Είναι πραγματικά προκλητικό, για παράδειγμα, να μιλούν εκπρόσωποι και οικονομικοί αναλυτές του συστήματος για τον πληθωρισμό της απληστίας (!) και για το πώς θα αντιμετωπιστεί…
Στο πλαίσιο αυτό δεν μπορεί να αποτελεί έκπληξη ότι τα 45 μέτρα (και τα συνακόλουθα υπομέτρα που ανακοινώνουν αγεληδόν οι υπουργοί και οι υφυπουργοί) προφανώς και δεν «ικανοποίησαν» τα λαϊκά στρώματα κυρίως.
Οι εξαγγελίες
Δεν θα εξετάσουμε αναλυτικά όσα εξήγγειλε ο πρωθυπουργός αλλά θα θέσουμε από γενικής απόψεως, «χονδρικά» όπως λέγεται, τους βασικούς άξονες.
Αν θέλαμε να εκτιμήσουμε κάποια μέτρα που δίνουν τάχα μου τον τόνο των… «παροχών», αυτά είναι η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος για τους επαγγελματίες (εγκαταλείφθηκε, όπως φαίνεται, κάθε σκέψη ακόμη για «ήπια παρέμβαση» στο ζήτημα του τεκμαρτού), η κατάργηση του ειδικού φόρου κατανάλωσης στο πετρέλαιο κίνησης των αγροτών (τη στιγμή που στον αγροτικό τομέα συντελείται μία βίαιη εγκατάλειψη των παραγωγικών δραστηριοτήτων όσον αφορά τους μικρομεσαίους αγρότες αλλά όχι μόνο), η επέκταση των εισοδηματικών προϋποθέσεων για τα προγράμματα στέγασης και επιδιόρθωσης των ακινήτων (και αυτά με ορίζοντα… τριετίας) και τα όρια που τίθενται στην επέκταση των βραχυχρόνιων μισθώσεων (Airbnb).
Κατά τα άλλα -όπως θα δούμε παρακάτω- στις εξαγγελίες περιέχεται η συνέχιση της πολιτικής της μείωσης του λαϊκού και εργατικού εισοδήματος και, επιπλέον, διακηρύσσεται η ένταση της επίθεσης.
Το πόσο δε «ασπιρίνες» και προπετάσματα καπνού είναι όσα εξαγγέλθηκαν φαίνεται και από τις αντιδράσεις των φορέων στους οποίους απευθύνονται:
Πέρα από την κατάπτυστη ΓΣΣΕ, που οργισμένη απορρίπτει τις εξαγγελίες… εξαγγέλλοντας απεργία τον Νοέμβρη, ακόμη και φορείς που δεν διακρίνονται για την προοδευτικότητά τους τοποθετούνται αρνητικά.
Σαν εμπαιγμό και «κακόγουστο αστείο» χαρακτήρισε όσα εξαγγέλθηκαν η ΠΟΑΣΥ, η Ομοσπονδία δηλαδή των αστυνομικών.
«Μας υποχρεώσατε», δήλωσαν οι εποχικοί πυροσβέστες.
Οι τρίτεκνοι από τη μεριά τους ειρωνεύονται τη λεγόμενη «σύγκλιση με τους πολύτεκνους» που αντικατέστησε το αίτημα για εξομοίωση στα δικαιώματα πολύτεκνων-τρίτεκνων (υποτίθεται η χώρα για πρώτη φορά στην ιστορία της αντιμετωπίζει τόσο οξύ δημογραφικό πρόβλημα).
Ο εκπρόσωπος της Ομοσπονδίας των ξενοδόχων δήλωσε ότι με την αύξηση του τέλους παρεπιδημούντων και του τέλους ανθεκτικότητας αυξάνονται οι επιβαρύνσεις και πως οι μικρές ξενοδοχειακές μονάδες οδηγούνται στο κλείσιμο. Άλλο που δεν θα ήθελε η κυβέρνηση…
Πιο χαρακτηριστικό, όμως, είναι όσα αντιπαρέθεσε η Ομοσπονδία ενώσεων των νοσοκομειακών γιατρών, για τα περίφημα κίνητρα τοποθέτησης σε άγονες περιοχές: Όπως εξηγεί η ομοσπονδία των νοσοκομειακών γιατρών της χώρας, από την κυβέρνηση «παρουσιάζουν ως τριπλασιασμό και εξαπλασιασμό τη μείωση στην πραγματικότητα του επιδόματος αγόνου που θα έπρεπε να παίρνουν οι γιατροί του δημόσιου συστήματος υγείας, αν βέβαια εφάρμοζαν τις διατάξεις που ίσχυαν μέχρι την έκδοση της νέας Κοινής Υπουργικής Απόφασης. Το επίδομα αγόνου που δίνεται σε ειδικευμένους γιατρούς, είναι μικρότερο και από αυτό που δίνεται στους αγροτικούς γιατρούς (400 ευρώ) για άγονες και προβληματικές περιοχές». Και αυτό γιατί «οι προσαυξήσεις υπολογίζονται επί “θεωρητικού” βασικού μισθού, που προκύπτει από τη μετατροπή σε ευρώ του βασικού μισθού του 1983»! Αυτό παράγει μείωση και όχι αύξηση του εισοδήματος. Αυτή δε τη… μειωμένη αύξηση δεν θα τη δικαιούνται ειδικευόμενοι και επικουρικοί (συμβασιούχοι) γιατροί!
Μόνο η ΠΟΜΙΔΑ, η ομοσπονδία των ιδιοκτητών ακινήτων και ο... ανεκδιήγητος Κροκίδης βρήκαν να πουν δύο καλά λόγια για τις κυβερνητικές εξαγγελίες.
Συντάξεις και μισθοί
Εκεί που γίνεται, όμως, η μεγαλύτερη λαθροχειρία είναι στις λεγόμενες αυξήσεις στα εισοδήματα εργαζομένων και συνταξιούχων, με στόχο σε επίπεδο διετίας να φτάσει ο κατώτατος μισθός τα 1.500 ευρώ.
Καταρχάς μιλάμε για μικτό μισθό, δηλαδή 950 ευρώ το 2027.
Ο Μητσοτάκης στη ΔΕΘ δημοσιοποίησε τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών σε δύο δόσεις μέχρι το 2027, εμφανίζοντας ως παροχή το γεγονός ότι για τα ασφαλιστικά ταμεία (αυτά που έχουν απομείνει) θα μειωθεί η χρηματοδότησή τους και από τις εργοδοτικές εισφορές.
Άφησε στο σκοτάδι τον δεύτερο μηχανισμό κρατήσεων που επιδρά στη διαμόρφωση του καθαρού εισοδήματος, τις κρατήσεις στην εφορία. Η μη τιμαριθμοποίησή τους σημαίνει ότι η παρακράτηση φόρου εισοδήματος θα αυξάνει με μεγαλύτερη ταχύτητα από τον ρυθμό αύξησης του εισοδήματος! Με απλά λόγια, ένα κομμάτι της μείωσης των ασφαλιστικών εισφορών θα επιστρέψει πίσω μέσω της αύξησης της φορολογίας από την αλλαγή της κλίμακας. Η μόνη «καθαρή» ελάφρυνση είναι αυτή που απομένει, δηλαδή των εργοδοτών!
Η δε εξαγγελία για «ζώνη οικονομικού ενδιαφέροντος» όπου οι μισθοί προφανώς θα είναι κατώτεροι του μέσου ή κατώτατου μισθού (εξ άλλου τι οικονομικό ενδιαφέρον μπορεί να έχει για το κεφάλαιο σε άλλη περίπτωση;) μάλλον δεν συνάδει με προοπτικές αυξήσεων στους μισθούς!
Όσο για τους συνταξιούχους, η κυβέρνηση διατηρεί τον μηχανισμό Κατρούγκαλου με την προσωπική διαφορά και ανατέθηκε στο υπουργείο Εργασίας να εκπονήσει έρευνα για πιο «δίκαιη προσαρμογή» της εισφοράς αλληλεγγύης. Εξετάζονται, λέει, τέσσερα σενάρια.
Οι εξαγγελίες περιέχουν προς το παρόν εφάπαξ ποσά που δίνονται ως εξομαλύνσεις για τις «αδικίες» της προσωπικής διαφοράς.
Να υπενθυμίσουμε εδώ πως όποιος από τους συνταξιούχους περάσει κατά 1 ολόκληρο ευρώ την κλίμακα της εισφοράς αλληλεγγύης, φορτώνεται μείωση σύνταξης με τον υψηλότερο συντελεστή επί ολόκληρου μάλιστα ποσού άνω των 1.400 ευρώ.
Συνολικά δε για τους συνταξιούχους, όσες αυξήσεις δίνονται αφορούν στις μικτές αποδοχές, δεν αφορούν στις επικουρικές συντάξεις, αφαιρείται μάλιστα ποσοστό 6% για τις εισφορές υγείας και ισχύει και εδώ ό,τι με τους μισθούς, για τη μη τιμαριθμοποίηση της φορολογικής κλίμακας (ανεβαίνω κλίμακα, χάνω την αύξηση ή την παίρνω πολύ μειωμένη).
Δεν είναι, λοιπόν, καθόλου περίεργο ότι και με αυτούς τους κυβερνητικούς προγραμματισμούς για αύξηση των συντάξεων στο 7,2% έχουμε μείωση της αγοραστικής δύναμης των συντάξεων, καθώς την ίδια τριετία ο πληθωρισμός θα τρέχει με αθροιστικό ρυθμό άνω του 9%!
Εξαγγελίες επίθεσης
Προσεκτικά μοιρασμένες στα 45 σημεία των εξαγγελιών είναι οι αναφορές για ένταση της αντιλαϊκής επίθεσης.
Η μείωση των ασφαλιστικών εισφορών δένει πολύ καλά με τα άμεσα και μακροπρόθεσμα μέτρα που ετοιμάζουν ξανά για το συνταξιοδοτικό και τα ταμεία ασφάλισης.
Η «ορθολογικοποίηση» του επιδόματος ανεργίας, που θα δίνεται αυξημένο τους πρώτους μήνες και θα μειώνεται στη συνέχεια αν δεν γίνονται αποδεκτές οι επαγγελματικές προτάσεις με οποιουσδήποτε όρους, η εξαγγελία ότι οι μεταρρυθμίσεις στην παιδεία-υγεία θα συνεχιστούν και θα κλιμακωθούν δίνουν τον πραγματικό ταξικό τόνο στην κυβερνητική φιέστα.
Το πακέτο της ΔΕΘ υστερεί αρκετά σε σύγκριση με την επιδοματική πολιτική της μετά την πανδημία συγκυρίας, όπου η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας διακίνησε και διαχειρίστηκε ρευστότητα που μάλιστα την βοήθησε να ρετουσάρει το αντιλαϊκό της πρόσωπο, ιδιαίτερα στα λεγόμενα μεσοστρώματα, πράγμα που «έγραψε» και στο περίφημο 41%.
Σήμερα, τέτοια δυνατότητα δεν υπάρχει και όσο και αν γίνεται προσπάθεια να…τετραγωνιστεί ο αντιλαϊκός κύκλος της επίθεσης, αυτός θα τείνει να διευρύνεται σε κάθε επίπεδο.
Και γιατί το απαιτούν οι δανειστές ιμπεριαλιστές και γιατί οξύνεται η κρίση, ο ανταγωνισμός, αυξάνονται οι πολεμικές δαπάνες,αυξάνεται η γεωπολιτική αβεβαιότητα.
Αλλά όπως είπαμε, για τους διαχειριστές των κυβερνητικών υποθέσεων της αστικής τάξης αυτά είναι τα δικά τους περιθώρια, όσο το εργατικό κίνημα δεν καταφέρνει να βάλει με τους αγώνες του τα δικά του… όρια.
