Στα πλαίσια της ΔΕΘ, τόσο ο πρωθυπουργός όσο και αρκετά στελέχη και υπουργοί της κυβέρνησης, αναφέρανε σε ομιλίες τους τη δημιουργία ειδικής οικονομικής ζώνης (EOZ) στην Θεσσαλονίκη.
Οι ΕΟΖ είναι μια μοντέρνα εκδοχή των παλιών αποικιών. Είναι κράτος εν κράτη. Δηλαδή μέρος της εδαφικής επικράτειας ενός κράτους εκχωρείται σε ιδιώτες επενδυτές με:
- ειδικό εργασιακό καθεστώς: δεν ισχύει η εργατική νομοθεσία που εφαρμόζεται στην υπόλοιπη χώρα, δεν ισχύουν συμβάσεις εργασίας, μισθολογικά , ασφαλιστικά και λοιπά δικαιώματα,
- ειδικό φορολογικό καθεστώς για τους επενδυτές, εργοδότες, κεφάλαιο: μείωση έως και 50% στην φορολογία, και
- ειδικό διοικητικό καθεστώς για επιχειρήσεις, προκειμένου να το αξιοποιήσουν προς όφελός τους.
Στα λόγια, οι στόχοι των χωρών που δημιουργούν ΕΟΖ στο έδαφός τους είναι η επέκταση και ο εκσυγχρονισμός της οικονομίας μέσω των επενδύσεων, η εισαγωγή τεχνολογίας και η δημιουργία θέσεων εργασίας. Στην πράξη και οι τρεις στόχοι αναιρούνται.
Το γεγονός ότι οι επιχειρήσεις που λειτουργούν εντός των ΕΟΖ χρησιμοποιούν εισαγόμενες πρώτες ύλες χωρίς δασμούς, αξιοποιούν τη φορολογική ασυλία και δεν πληρώνουν σχεδόν καθόλου φόρους, σε συνδυασμό με τη χαμηλή διασύνδεσή τους με την εγχώρια οικονομία, δείχνει ότι το όφελος για την οικονομία της φιλοξενούσας χώρας είναι μηδαμινό.
Έτσι και όσον αφορά στη χώρα μας, οι κυβερνώντες ξαναφέρνουνε στο προσκήνιο κάτι που συζητιέται πριν απ’ το 2012, όταν η χώρα είχε ήδη μπει στον κύκλο των μνημονίων και των δεσμεύσεων σε ΔΝΤ και ΕΕ. Ο πρώτος που έκανε αναφορά στις ΕΟΖ ήταν ο τότε Γερμανός υφυπουργός Οικονομικών Στέφαν Κάπφερερ, το καλοκαίρι του 2011, για να ακολουθήσουν παρόμοιες δηλώσεις απ’ τον Όλι Ρεν και τον Μάρτιν Σουλτζ. Εντός του 2012 η συζήτηση εντάθηκε, με τον υπουργό Ανάπτυξης Κωστή Χατζηδάκη (ναι, ο γνωστός) να προτείνει «ζώνες με ειδικά φορολογικά και διοικητικού χαρακτήρα κίνητρα». Σε ομιλία του στο Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης το 2012, αναφέρει: «Οι Ειδικές Οικονομικές Ζώνες μπορούν να δώσουν ώθηση στην οικονομία. Οι συγκεκριμένες γεωγραφικές περιοχές θα υπόκεινται σε ένα πλαίσιο ελεύθερης αγοράς, το οποίο φυσικά θα λειτουργεί κάτω από διαφορετικούς νόμους όσον αφορά τις εργασιακές σχέσεις και το καθεστώς φορολογίας. Το σχέδιο της κυβέρνησης περιλαμβάνει συγκεκριμένα το ενδεχόμενο πλήρους φοροαπαλλαγής για τις επιχειρηματικές δραστηριότητες που θα αναπτύσσονται εντός των Ειδικών Οικονομικών Ζωνών. Παράλληλα, προβλέπεται κι ένα ειδικό καθεστώς για την αμοιβή όσων θα εργάζονται στις ΕΟΖ, η οποία θα είναι ανάλογη με την παραγωγικότητα».
Η σχετική στασιμότητα που έχει παρέλθει στη συζήτηση, οφειλόμενη πιθανότατα στον διεθνή ανταγωνισμό, δεν αναιρεί τη σημασία που έχουν οι προτάσεις που κατατίθενται. Ίσως τώρα είναι η «κατάλληλη» στιγμή να παραχωρήσει η κυβέρνηση στο κεφάλαιο.
Όπως είναι φυσικό, οι περιοχές που προσφέρονται περισσότερο για την επιτυχία του σχεδίου είναι αυτές που παρουσιάζουν την υψηλότερη ανεργία. Για τη Θεσσαλονίκη, οι συζητήσεις γίνονται για τη δημιουργία ΕΟΖ στη δυτική της πλευρά. Το ήδη υποβαθμισμένο κομμάτι της πόλης, με τα μεγάλα ποσοστά ανεργίας αλλά και τον μεγάλο αριθμό εγκαταστημένων μεταναστών είναι το «κατάλληλο» μέρος για ένα τέτοιο εγχείρημα. Φτηνό εξαρχής εργατικό δυναμικό, εγκαταστάσεις και υποδομές που έχει πληρώσει ο ελληνικός λαός θα παραχωρηθούν στο ξένο αλλά και στο ντόπιο κεφάλαιο.
Η εργατική τάξη δεν έχει να περιμένει κάτι καλό απ’ όλα αυτά. Είναι αναγκαία η αντίσταση όλων των εργαζόμενων απέναντι στην εκμετάλλευση χωρίς όρια που μας ετοιμάζουν. Η οργάνωση στα σωματεία, η πάλη και η διεκδίκηση καλύτερων συνθηκών δουλειάς και ζωής είναι ο μόνος δρόμος που πρέπει να βαδίσουμε.
