Σε όλο και πιο επικίνδυνους δρόμους μπαίνει η σύγκρουση στην Ουκρανία. Αυτό που όλο και πιο καθαρά διαφαίνεται είναι πως δεν πρόκειται απλά για μια σύγκρουση ανάμεσα σε Ρωσία και Ουκρανία, αλλά ανάμεσα στη Ρωσία και στις δυνάμεις του ΝΑΤΟ. Σε κείμενό μου που πρόσφατα κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις «Εκτός των Τειχών» με τίτλο «Ουκρανία. Ο πόλεμος δεν ξεκίνησε χθες, δεν θα τελειώσει αύριο» επισημαίνω: «Διαγράφεται συνεπώς η πολύ σοβαρή και επικίνδυνη πιθανότητα μιας συνεχούς κλιμάκωσης των συγκρούσεων σε όλο και πιο διευρυμένο επίπεδο. Μιας συνεχούς ανατροφοδότησής τους καθώς η κάθε πλευρά θα επιχειρεί να “απαντήσει” στις κινήσεις του αντιπάλου και αντίστροφα. Η Ρωσία έχει δείξει ότι δεν διατίθεται και μάλλον “δεν μπορεί” να αποδεχτεί μια υποχώρηση που θα καταγραφόταν ως ήττα. ΗΠΑ-ΝΑΤΟ έχουν δηλώσει ότι δεν θέλουν να εμπλακούν άμεσα, αλλά εμπλέκονται ολοένα και περισσότερο. Με όλα αυτά διαγράφεται ο κίνδυνος μιας συνολικής ένοπλης αναμέτρησης με συμβατικά καταρχάς μέσα ανάμεσα σε ΗΠΑ-ΝΑΤΟ και Ρωσία στο έδαφος της Ουκρανίας.
Το κυριότερο εδώ δεν βρίσκεται τόσο στο ποια πλευρά θα επικρατήσει σε μια τέτοια αναμέτρηση. Το κρίσιμο ζήτημα βρίσκεται στο ότι καμιά πλευρά δεν θα μπορεί να αποδεχτεί έτσι ήρεμα κι απλά μια ήττα τέτοιας στρατηγικής σημασίας. Πολύ περισσότερο όταν διαθέτει τα μέσα με τα οποία μπορεί να επιχειρήσει να απαντήσει. Ορατός συνεπώς ο κίνδυνος της παραπέρα κλιμάκωσης».
Αυτές ήταν οι εκτιμήσεις στις οποίες κατέληγα με βάση τα δεδομένα έως και τα μέσα Ιουλίου. Από τότε μέχρι τα σήμερα υπήρξαν ορισμένες πολύ σημαντικές εξελίξεις. Η αντεπίθεση των ουκρανικών δυνάμεων στις περιοχές του Χάρκοβου (κυρίως) και της Χερσώνας. Η κήρυξη της μερικής επιστράτευσης στη Ρωσία. Τα «δημοψηφίσματα» προσχώρησης τεσσάρων περιοχών στη Ρωσική Ομοσπονδία. Τα σαμποτάζ που αχρήστευσαν τους αγωγούς Νορντ Στριμ 1 και 2. Ας τα δούμε πιο συγκεκριμένα όλα αυτά.
Η αντεπίθεση των ουκρανικών (;) δυνάμεων
Η αντεπίθεση των ουκρανικών δυνάμεων ανέδειξε ορισμένα (όχι και τόσο) νέα δεδομένα. Τη διαφοροποίηση των συσχετισμών στα πεδία των συγκρούσεων. Όπως είναι γνωστό, οι ουκρανικές δυνάμεις υπερείχαν κατά πολύ των ρωσικών όσον αφορά τον αριθμό των στρατιωτών που παρατάσσονταν στα πεδία των μαχών. Απέναντι σε 150, το πολύ 200 χιλιάδες ρωσικού στρατού παρέτασσαν 600.000 έως ένα εκατομμύριο στρατιώτες. Εκεί που υστερούσαν ήταν σε δύναμη πυρός και αεροπορική κάλυψη και ήταν αυτά τα στοιχεία που έδιναν το πάνω χέρι στη ρωσική πλευρά.
Στο μεταξύ, ωστόσο, υπήρξε μια συνεχής ροή όλο και πιο προηγμένων στρατιωτικών μέσων από τη μεριά του ΝΑΤΟ που αντιστάθμιζαν ώς έναν τουλάχιστο βαθμό τη ρωσική υπεροχή. Ταυτόχρονα, και όπως πιστοποιείται πλέον από πολλές πλευρές, υπήρξε και άμεση ενίσχυση σε στρατιωτικό προσωπικό. Όχι μόνο σε επίπεδο επιτελικό (από αξιωματικούς του ΝΑΤΟ) αλλά και σε μάχιμους («εθελοντές») που κατά ορισμένες πηγές ανέρχονται σε εκατό με διακόσιες χιλιάδες άνδρες.
Πολύ σημαντική επίσης η συνδρομή του ΝΑΤΟ στο πεδίο της διαρκούς πληροφόρησης από το ΝΑΤΟϊκό δορυφορικό δίκτυο και σε «πραγματικό χρόνο». Δεδομένα με βάση τα οποία μπορεί να ειπωθεί πως δεν πρόκειται πλέον για ουκρανικό αλλά για έναν ιδιαίτερης μορφής ΝΑΤΟϊκό στρατό.
Ανάδειξη αδυναμιών - ανεπαρκειών
Ταυτόχρονα ανέδειξε τις εγγενείς αδυναμίες και ανεπάρκειες της ρωσικής «ειδικής στρατιωτικής επιχείρησης». Αδυναμίες τόσο πολιτικού όσο και στρατιωτικού (επιτελικού) χαρακτήρα. Ανεπάρκειες που βαρύνουν κατά πρώτο και κύριο λόγο την πολιτική ηγεσία και κατά δεύτερο το ρωσικό στρατιωτικό επιτελείο.
Ως προς την πολιτική ηγεσία. Το πρώτο ερώτημα που ανακύπτει αφορά το κατά πόσο είχε ξεκαθαρισμένους τους πολιτικούς της στόχους (σε συνδυασμό πάντα με τους στρατιωτικούς). Τα πρόσφατα «δημοψηφίσματα» και οι αποφάσεις ενσωμάτωσης τεσσάρων περιοχών στη Ρωσική Ομοσπονδία ενισχύουν την άποψη ότι αυτό αποτελούσε τον εξ αρχής στόχο της ρωσικής πλευράς. Έχω σοβαρές επιφυλάξεις στο κατά πόσο αυτό αποτελούσε τον εξ αρχής στόχο της.
Κλίνω περισσότερο προς την άποψη ότι κινούνταν με βάση «μίνιμουμ» και μάξιμουμ στόχους. Μίνιμουμ, ο εξαναγκασμός του Κιέβου σε μια «ουδετερότητα» ελεγχόμενη από τη Ρωσία (μη είσοδος στο ΝΑΤΟ κ.λπ.) και μάξιμουμ, η ανεξαρτητοποίηση περιοχών της ανατολικής Ουκρανίας (Ντονμπάς, Μαριούπολη, Χερσώνα, Ζαπορίζια κ.λπ.). Οι στρατιωτικές κινήσεις τόσο της πρώτης όσο και της δεύτερης φάσης κατέδειξαν ότι κινούνταν σε μια λογική που θα μπορούσε να υπηρετεί και τις δύο εκδοχές. Κατ’ αρχάς της πίεσης προς το Κίεβο ώστε να αποδεχτεί τους ρωσικούς όρους, αλλά και της δημιουργίας στρατιωτικών - εδαφικών όρων για την προώθηση της δεύτερης εκδοχής. Όσον αφορά τη δεύτερη εκδοχή, συνηγορεί και το γεγονός της αναγνώρισης της ανεξαρτησίας των περιοχών του Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ τρεις μέρες πριν από τη ρωσική εισβολή.
Ανεπάρκεια πολιτικών εκτιμήσεων
Το δεύτερο και κρισιμότερο λάθος της ρωσικής ηγεσίας αφορά τις εκτιμήσεις σε σχέση με την υποστήριξη του Κιέβου από ΗΠΑ-Δύση. Υποστήριξη πολιτική, οικονομική, στρατιωτική. Σε σχέση με αυτό συντρέχουν ορισμένα δεδομένα. Οι δηλώσεις ιθυνόντων των ΗΠΑ-ΝΑΤΟ ότι δεν διατίθενται να επέμβουν άμεσα στρατιωτικά στη σύγκρουση. Όσον αφορά τις κυρώσεις, εκτιμήθηκε ότι η Ρωσία μπορούσε να τις αντιμετωπίσει.
Με βάση αυτά θεωρήθηκε ότι η ουκρανική ηγεσία θα καθίστατο ευάλωτη στη ρωσική πίεση. Ταυτόχρονα τα στρατιωτικά αποτελέσματα της πρώτης φάσης με τη γρήγορη κατάκτηση μιας ολάκερης ζώνης ανατολικά από τα περίχωρα του Κιέβου μέχρι και τη Χερσώνα έδειχνε να επιβεβαιώνει τους υπολογισμούς τής ρωσικής ηγεσίας. Όσον αφορά την αποχώρηση από τα περίχωρα του Κιέβου, ήταν όντως μια κίνηση τακτικής (οικονομίας δυνάμεων) που καμία σχέση δεν έχει με τις ήττες που υπέστη από την πρόσφατη επίθεση των ουκρανικών (όσο ουκρανικές είναι) δυνάμεων.
Το πρόβλημα (για τη ρωσική πλευρά) εμφανίστηκε με βάση το γεγονός ότι στο μεταξύ διάστημα υπήρξε μια συνεχής ροή όλο και πιο ισχυρών οπλικών συστημάτων από ΗΠΑ-Δύση αλλά και σε στρατιωτικό προσωπικό (υποτίθεται εθελοντές) που «θωράκισε» τον ουκρανικό στρατό. Εξελίξεις που σε συνδυασμό με την ήδη υπαρκτή και τεράστια δυσαναλογία σε στρατιωτικό προσωπικό ανέτρεψε το συσχετισμό δυνάμεων και έδωσε τη δυνατότητα στην ουκρανική πλευρά από εκεί που βρισκόταν σε άμυνα να περάσει στην επίθεση και να πετύχει σημαντικές νίκες.
Υποτίμηση του-των αντιπάλων
Το τρίτο αφορά έναν συνδυασμό των προηγούμενων σφαλμάτων αλλά και λαθεμένων εκτιμήσεων τόσο της πολιτικής όσο και της στρατιωτικής ηγεσίας. Στην πραγματικότητα, υπήρξε μια υποτίμηση του αντιπάλου καθώς αυτός δεν ήταν απλά και μόνο το Κίεβο αλλά συνολικά οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις της Δύσης. Το ότι την ονόμασαν «ειδική στρατιωτική επιχείρηση» καθόλου δεν αναιρεί το ότι στην πραγματικότητα επρόκειτο για πόλεμο με αυτές τις δυνάμεις έστω και αν αυτές δεν εμφανίζονταν άμεσα στο πεδίο της μάχης. (Άσε που ούτε αυτό ίσχυσε απόλυτα). Για μια τέτοια επιχείρηση και για ένα μέτωπο 1.500 χιλιόμετρων δεν είναι αρκετοί 150.000 μάχιμοι άνδρες, όση υπεροχή πυρός κι αν διαθέτεις και όσο και αν τα αποτελέσματα της πρώτης φάσης φάνηκε να δικαιώνουν τις εκτιμήσεις σου.
Το κυριότερο και πιο κραυγαλέο. Η απουσία πρόβλεψης διαθέσιμων εφεδρειών. Δεν είμαι στρατιωτικός, αλλά εξ όσων μπορώ να αντιληφθώ θεωρώ αδιανόητο να ξεκινάει ένα επιτελείο (πολιτικό - στρατιωτικό) έναν πόλεμο χωρίς πρόβλεψη εφεδρειών που να είναι άμεσα διαθέσιμες να παρέμβουν όπου η εξέλιξη των μαχών το απαιτήσει. Ένα πρόβλημα που αναδείχτηκε με τον πιο καθαρό τρόπο από την εσπευσμένη επιστράτευση 300.000 εφέδρων, αλλά που είχε διαφανεί από πιο πριν. Με την απογύμνωση των δυνάμεων στα περίχωρα του Κιέβου για να ενισχυθεί το μέτωπο του Ντονμπάς. Με την αποδυνάμωση στη συνέχεια του μετώπου του Ντονμπάς για να ενισχυθεί το μέτωπο της Χερσώνας. Από εκεί και πέρα, το αν οι ευθύνες βρίσκονται κυρίως στους στρατιωτικούς επιτελείς και τους σχεδιασμούς τους ή στην πολιτική ηγεσία και τις εντολές της είναι ζήτημα που αφορά τη ρωσική πλευρά.
Επιστράτευση: αιτίες και συνέπειες
Η εσπευσμένη επιστράτευση 300.000 εφέδρων δεν αποτελεί τίποτα λιγότερο από μια ομολογία αποτυχίας των αρχικών σχεδιασμών τής ρωσικής πλευράς. Ταυτόχρονα αποτελεί σαφώς ένα στοιχείο της παραπέρα κλιμάκωσης της σύγκρουσης. Σε σχέση με το όλο θέμα τίθεται ένα ερώτημα. Ένα ερώτημα που αφορά την καθυστέρηση για μια κίνηση που από στρατιωτική άποψη έδειχνε να είναι επιτακτική εδώ και καιρό.
Στη σχετική φιλολογία αναφέρονται διάφοροι λόγοι. Πολιτικοί, κοινωνικοί, τεχνο-στρατιωτικού χαρακτήρα, διαφωνιών σε επίπεδο ηγεσίας κ.λπ. Στο γεγονός ότι θα κατέδειχνε ότι δεν πρόκειται απλά για μια «στρατιωτική επιχείρηση ειδικού χαρακτήρα» αλλά για κανονικό πόλεμο. Με αναγκαίες κάποιες επιφυλάξεις κλίνω προς την τελευταία άποψη. Με βάση την όποια πληροφόρηση υπήρχε, η ρωσική κοινωνία έως χθες υποστήριζε αυτή την επιχείρηση ενόσω αυτή αντιμετωπιζόταν σαν μια «εξωτερική περιπέτεια» την οποία ανέλαβαν να εκπληρώσουν κάποιες επίλεκτες δυνάμεις. Η επιστράτευση «φέρνει τον πόλεμο» στο κατώφλι της και με όλες τις συνέπειες του πράγματος. Η κυριότερη. Είναι τα δικά της παιδιά που πρέπει πλέον να πάνε στο μέτωπο να πολεμήσουν, να τραυματιστούν ή και να σκοτωθούν. Αυτή είναι μια μεταβολή που ποτέ δεν γίνεται χωρίς τις συνέπειές της.
Δεν γνωρίζω αν οι αντιδράσεις έχουν την έκταση που εμφανίζουν τα δυτικά ΜΜΕ, ωστόσο θεωρώ απόλυτα αναμενόμενη την ύπαρξή τους. Αναμενόμενα επίσης και τα προβλήματα τεχνικού-στρατιωτικού χαρακτήρα. Ο χρόνος που απαιτείται για την εκπαίδευση, την ψυχολογική προετοιμασία, τη συγκρότησή τους σε μάχιμες μονάδες, την προώθησή τους στο μέτωπο, την ένταξή τους στους ήδη μάχιμους σχηματισμούς.
Αναφέρεται ότι οι έφεδροι δεν θα σταλούν άμεσα στο μέτωπο, αλλά θα αντικαταστήσουν τις ήδη συγκροτημένες μονάδες του ρωσικού στρατού που υπηρετούν σε διάφορες περιοχές της Ρωσίας και οι οποίες θα μετακινηθούν στο μέτωπο. Όπως και να ‘χει, όποια εκδοχή και αν ισχύει, θέλει το χρόνο της μέχρις ότου αυτή η κίνηση δώσει τα όποια αποτελέσματά της.
Σε σχέση με αυτό το ζήτημα και σε αναφορά με τις συνολικότερες διαστάσεις του πράγματος θα ήθελα να παρατηρήσω τα εξής. Όποια προβλήματα κι αν αντιμετωπίσει η Ρωσία θα συνεχίσει να κινητοποιεί τις εφεδρείες της ακόμη και πέραν αυτών των 300.000, εφόσον αυτό απαιτηθεί από τις εξελίξεις στο μέτωπο. Δεν έχει άλλη επιλογή. Από εκεί και πέρα και ως προς το αποτέλεσμα. Ο συσχετισμός στα πεδία των μαχών θα διαμορφώνεται τόσο απ’ αυτό όσο και από τη ροή ενισχύσεων στην «άλλη πλευρά» σε πολεμικό υλικό αλλά και σε στρατιωτικό προσωπικό.
«Δημοψηφίσματα» και προσαρτήσεις
Όσον αφορά τα «δημοψηφίσματα», δεν χρειάζεται καν να επιχειρηματολογήσω. Δημοψηφίσματα σε περιοχές υπό στρατιωτική κατοχή είναι απλώς φάρσα. Στην πραγματικότητα δεν πρόκειται για τίποτε άλλο από την απόφαση της ρωσικής ηγεσίας να προχωρήσει στην προσάρτηση αυτών των περιοχών. Κατ’ αρχάς και ως προς το χαρακτήρα μιας τέτοιας κίνησης. Θεωρώ πως η προσάρτηση εδαφών αποτελεί μια ενέργεια που έως και υπερβαίνει την ιμπεριαλιστική διάσταση του πράγματος. Ας εξηγηθώ περισσότερο.
Αν για την περίπτωση της Κριμαίας μπορεί να προβληθεί σαν επιχείρημα (συζητήσιμο πάντα) ότι μέχρι το 1954 αποτελούσε ρωσικό έδαφος και απλώς με απόφαση του (Ουκρανού, ας σημειωθεί) Χρουστσόφ υπάχθηκε διοικητικά στην Ουκρανία, είναι εντελώς διαφορετικό όσον αφορά συνολικά την Ουκρανία ως χώρα. Η Ουκρανία ως κρατική οντότητα στη σύγχρονή της περίοδο έχει ήδη διανύσει μια ιστορική διαδρομή ενός αιώνα, με όλα όσα συνεπάγεται κάτι τέτοιο.
Σ’ αυτή τη βάση η βίαιη απόσπαση εδαφών από μια χώρα παραπέμπει σε πρακτικές του 19ου ή και προηγούμενων αιώνων, όταν οι τότε «μεγάλες δυνάμεις» τεμάχιζαν και μοιράζονταν χώρες και λαούς είτε με πολέμους είτε με «συμφωνίες» ανάμεσά τους. Το κρίσιμο ερώτημα αφορά τα πώς και τα γιατί της απόφασης της ρωσικής ηγεσίας να προχωρήσει σε μια τέτοια κίνηση. Από τη μεριά μου και όπως ήδη ανέφερα, δεν συμμερίζομαι και τόσο τις απόψεις που υποστηρίζουν ότι αυτός ήταν ο εξ αρχής στόχος της ρωσικής πλευράς και στη βάση των υποτιθέμενων αυτοκρατορικών φιλοδοξιών του Πούτιν. Αναφέρομαι αναλυτικά σ’ αυτό το θέμα στην προαναφερθείσα έκδοση και ώς ένα βαθμό και σ’ αυτό το κείμενο.
Το ζήτημα βρίσκεται στο ότι η Ρωσία με την απόφαση προσάρτησης προχώρησε ένα βήμα παραπέρα από τους στόχους που διαφαίνονταν να έχει κατά νου όταν επέλεξε αυτό το εγχείρημα. Θα μπορούσε να πει κανείς πως πρόκειται για επίδειξη ισχύος αν δεν ερχόταν αμέσως μετά από ήττες (μικρές ή μεγάλες δεν έχει σημασία) στα πεδία των μαχών. Σ’ αυτό το τελευταίο χρειάζεται μάλλον να αναζητηθούν οι λόγοι που οδήγησαν σ’ αυτή την απόφαση. Η ρωσική πλευρά και ακριβώς κάτω από την πίεση αυτών των υποχωρήσεων στο μέτωπο θέλησε να στείλει ένα μήνυμα αποφασιστικότητας προς πολλές κατευθύνσεις.
Κατ’ αρχάς προς την κατεύθυνση ΗΠΑ-Δύσης-Κιέβου. Ένα μήνυμα που υπογραμμίστηκε από την απόφαση επιστράτευσης αλλά και τη ρητορική περί χρήσης πυρηνικών όπλων τακτικού ή και στρατηγικού χαρακτήρα. Μια ρητορική που ανέβασε τη θερμοκρασία σε βαθμούς μέγιστης επικινδυνότητας. (Το «παρήγορο» εδώ είναι πως, σύμφωνα με δημοσιεύματα, το Κρεμλίνο έδωσε εντολή να σταματήσει κάθε αναφορά στην πιθανότητα χρήσης πυρηνικών). Ταυτόχρονα αποτέλεσε και ένα μήνυμα προς το εσωτερικό της Ρωσίας αλλά και τις υπό προσάρτηση περιοχές.
Η ρωσική ηγεσία με αυτή την κίνηση θέλησε να καταδείξει ότι αυτό που αντιμετωπίζει η Ρωσία δεν είναι πλέον μια στρατιωτική επιχείρηση «ειδικού χαρακτήρα» αλλά μια γενικευμένη αναμέτρηση ανάμεσα στη Ρωσία και τις ΗΠΑ-ΝΑΤΟ-Δύση. Μια αναμέτρηση που αφορά την υπόσταση της Ρωσίας και σαν τέτοια αποτελεί υπόθεση συνολικά της ρωσικής κοινωνίας και του λαού της καθώς και των ρωσόφωνων των αντίστοιχων περιοχών.
Από εκεί και πέρα ορισμένες παρατηρήσεις σε σχέση με αυτό το ζήτημα.
α) Όπως μέχρι σήμερα έτσι και στη συνέχεια, αποφασιστική σημασία θα έχει το πώς εξελίσσεται αυτή η αναμέτρηση στα πεδία των μαχών.
β) Ιδιαίτερη σημασία έχει η στάση της Κίνας αλλά και διαφόρων «τρίτων». Αυτοί, όσο κι αν υποστηρίζουν (όπως λ.χ. η Κίνα) τις ρωσικές θέσεις, θα τους είναι πολύ δύσκολο και για πολλούς λόγους να υποστηρίξουν μια κίνηση προσάρτησης εδαφών. Ειδικότερα για την Κίνα τίθεται ένα δίλημμα. Από τη μια, όπως ήδη ανέφερα, δεν συνάδει με την ώς τώρα τακτική της να υποστηρίζει τέτοιες κινήσεις. Από την άλλη, το να την απορρίψει θα υπονόμευε τις προθέσεις της να ενσωματώσει (όταν και όπως) την Ταϊβάν στην κινεζική επικράτεια.
γ) Η ρωσική κίνηση δημιουργώντας τετελεσμένα ανεβάζει κατακόρυφα την ένταση και κλείνει την πόρτα των διαπραγματεύσεων. Διαπραγματεύσεων τις οποίες όλως παραδόξως τις «προτείνει». Ποιος αλήθεια να διαπραγματευτεί και πάνω σε τι;
Μόνο που εδώ ίσως χωράει και μια δεύτερη ανάγνωση. Η πιθανότητα να στοχεύει σ’ αυτό ακριβώς. Θέτοντας στο τραπέζι το μάξιμουμ των διεκδικήσεών της διαμορφώνει περιθώρια «υποχώρησης» σε ελάσσονες αλλά πάντα σημαντικές διεκδικήσεις της.
Η «απάντηση» των ΗΠΑ
Κρίσιμης σημασίας από πολλές απόψεις είναι το σαμποτάζ στους αγωγούς Νορντ Στριμ 1 και 2. Κατά γενική παραδοχή αποτελεί μια ενέργεια που μόνο μια κρατική οντότητα έχει τα μέσα και τις δυνατότητες να πραγματοποιήσει. Ως προς το πώς και το γιατί, στα ΜΜΕ και σε δηλώσεις διαφόρων παραγόντων -όλων των πλευρών- διατυπώνονται διάφορες εκδοχές και αλληλοκατηγορίες. Και όμως δεν πρόκειται παρά για ζήτημα απλής λογικής. Όπως ήταν και το ζήτημα του ποιος εμποδίζει τη διαφυγή των αμάχων από τις πολιορκούμενες από το ρωσικό στρατό πόλεις. Όπως ήταν και το ερώτημα του ποιος βομβαρδίζει τον πυρηνικό σταθμό της Ζαπορίζια που κατείχαν οι Ρώσοι. Το ίδιο ισχύει σε σχέση και με αυτό το σαμποτάζ.
Τόσο στα προηγούμενα όσο και στο τελευταίο οι «ερμηνείες», οι απαντήσεις και οι ισχυρισμοί των παραγόντων της Δύσης θυμίζουν ένα παλιό ανέκδοτο. «Τι κάνει νιάου νιάου στα κεραμίδια; Ο… κροκόδειλος!» είναι η απάντησή τους. Αλλά ας επιστρέψουμε στη λογική των πραγμάτων. Δεν θα σταθώ καθόλου στις παλιότερες δηλώσεις του Μπάιντεν ότι θα σταματήσει με κάθε τρόπο τη λειτουργία του Νορντ Στριμ 2. Θα μπορούσαν να ανήκουν στην κατηγορία εκείνων «που λέγονται αλλά δεν γίνονται», ενώ μεγαλύτερη σημασία έχουν αυτά που γίνονται χωρίς να λέγονται. Υπάρχει ένας κανόνας όσον αφορά τη διερεύνηση τέτοιων και παρόμοιων γεγονότων. «Αναζητήσατε» εκείνον που ωφελείται απ’ αυτά. Ωφελείται μήπως η Ρωσία; Ασφαλώς και όχι. Αντίθετα, δέχτηκε ένα χτύπημα μεγάλης οικονομικής, πολιτικής και στρατηγικής σημασίας.
Αντίστοιχα μεγάλη οικονομική ζημιά προκλήθηκε για τη Γερμανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Ωφελείται μήπως η… Μποτσουάνα; λέω τώρα κι εγώ. Μπορεί να ειπωθεί πως ωφελούνται χώρες όπως η Ουκρανία, η Πολωνία κ.λπ., μόνο που, πέρα από τα προβλήματα πρόσβασης και τεχνικών δυνατοτήτων, το κύριο βρίσκεται στο ότι δεν θα μπορούσαν να προχωρήσουν σε ένα τέτοιο εγχείρημα χωρίς την τεχνική υποστήριξη, την κάλυψη και πάνω απ’ όλα την… «άδεια» των ΗΠΑ.
Εδώ βρίσκεται η απάντηση. Οι ΗΠΑ είναι οι πολλαπλά ωφελημένες. Οικονομικά, πολιτικά, στρατηγικά. Οικονομικά αποκτούν σχεδόν το μονοπώλιο διάθεσης του δικού τους πανάκριβου αερίου στην Ευρώπη. Πολιτικά ενισχύουν τους όρους πρόσδεσης και υποταγής των Ευρωπαίων στους σχεδιασμούς τους. Στρατηγικά δίνουν ένα σοβαρό χτύπημα στη Ρωσία, οικονομικού, πολιτικού στρατηγικού χαρακτήρα. Θα μπορούσε να ειπωθεί πως πρόκειται για την πρώτη και άμεση «απάντηση» των ΗΠΑ στην απόφαση της Ρωσίας να προσαρτήσει περιοχές της Ουκρανίας και ταυτόχρονα μήνυμα με πολλούς αποδέκτες. Το αν την υλοποίησαν «ιδίοις χερσί» ή μέσω εντολοδόχων τους (Άγγλων, Πολωνών ή όποιων άλλων) δεν έχει να προσθέσει και πολλά στην ουσία του πράγματος.
Και μετά τι;
Το μεγάλο ερώτημα παραμένει ίδιο. Πού οδηγούμαστε με όλα αυτά. Θα καταφύγω και πάλι σ’ αυτά που έγραψα στο κείμενο της έκδοσης που κυκλοφορεί.
«Καμιά πλευρά δεν θέλει να φτάσουν τα πράγματα σε αυτό το σημείο (συνολικής ρήξης και καθολικής αναμέτρησης). Το πρόβλημα συνίσταται στο ότι οι κινήσεις τους ωθούν σε μια τέτοια κατεύθυνση. Πρόκειται για παραλογισμό; Μπορεί να ειπωθεί και έτσι. Στην πραγματικότητα οι εμπλεκόμενες στην ουκρανική κρίση δυνάμεις λειτουργούν σε καθεστώς “αιχμαλωσίας” από το πρόβλημα που οι ίδιες δημιούργησαν με τις ενέργειές τους. Δεν είναι ότι δεν έχουν επίγνωση των κινδύνων. Είναι ότι με δικές τους κινήσεις έβγαλαν το τζίνι από το μπουκάλι και πλέον ούτε μπορούν ούτε ξέρουν πώς να το ξαναβάλουν μέσα.
Είναι το αδιέξοδο στο οποίο οδηγεί τις ιμπεριαλιστικές δυνάμεις η επιθετικότητα και ο τυχοδιωκτισμός τους. Είναι το κόστος που ήδη πληρώνουν οι λαοί στην ακόρεστη και αδηφάγα φύση του κεφαλαίου. Είναι το τίμημα που κινδυνεύει να πληρώσει συνολικά η ανθρωπότητα στην κυριαρχία ενός συστήματος που ζει και αναπνέει εμπορευόμενο πολέμους».
