Στην εναρκτήρια εκδήλωση της συνόδου «Φάρος 2022: Ελληνοαμερικανική Συνεργασία στον τομέα της Ανώτατης Εκπαίδευσης», που πραγματοποιήθηκε το πρωί της Δευτέρας 7 Νοέμβρη στην Εθνική Βιβλιοθήκη, η κυβέρνηση υποδέχθηκε μεταξύ άλλων εκπροσώπους από 30 πανεπιστήμια των ΗΠΑ. Στην ομιλία του, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν παρέλειψε να τονίσει πως «πρέπει να συνεργαστούμε με τους καλύτερους» και ότι «το πιο πολύτιμο κεφάλαιο της χώρας είναι οι άνθρωποί της και ιδιαίτερα η νέα γενιά». Άλλωστε, το εν λόγω «πολύτιμο κεφάλαιο», τα μυαλά και η εργατική δύναμη της νέας γενιάς, είναι ένα ακόμη τμήμα των πλουτοπαραγωγικών πηγών της χώρας διαθέσιμο για ξεπούλημα από την ελληνική αστική τάξη στους «καλύτερους», δηλαδή τους ιμπεριαλιστές των ΗΠΑ.
Η κατεύθυνση της πρόσδεσης της ελληνικής ανώτατης εκπαίδευσης στενότερα στο άρμα των ΗΠΑ ήταν από τις πρώτες ενέργειες της κυβέρνησης το 2019, με την υπουργό Παιδείας, Νίκη Κεραμέως, να ταξιδεύει στην άλλη μεριά του Ατλαντικού με αυτό τον σκοπό. Η κατεύθυνση δήθεν επαναπατρισμού των εγκεφάλων που κήρυξε η κυβέρνηση μέσω της ίδρυσης των ξενόγλωσσων τμήματων made in USA δεν είναι παρά μόνο η φάκα σε ένα συνολικότερο σχέδιο, που ουδεμία σχέση έχει με την καταπολέμηση του «braindrain», αλλά αποσκοπεί στο να χτίσει γέφυρες με τις ΗΠΑ -και προσεχώς με τη Μεγάλη Βρετανία- για τον αναπροσανατολισμό της ροής των αποφοίτων που μέχρι χθες απορροφούσαν σχεδόν αποκλειστικά οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Έτσι, λοιπόν, όταν η κυβέρνηση μιλάει για «εξωστρέφεια» των ελληνικών ΑΕΙ, μιλάει συγκεκριμένα. Επιδιώκει να βαθύνει τις φιλοαμερικανικές μετατοπίσεις της χώρας σε όλα τα επίπεδα. Από τις πρώτες ανακοινώσεις που έγιναν μέσα στον Νοέμβρη, ήταν ότι μεταπτυχιακοί και διδακτορικοί φοιτητές του ΕΚΠΑ θα μπορούν να παρακολουθούν χωρίς δίδακτρα μαθήματα στις θετικές επιστήμες και τις πολυτεχνικές, ιατρικές και περιβαλλοντολογικές σχολές του Yale, αλλά και ότι ιδρύεται παράρτημα του Πανεπιστημίου Columbia της Νέας Υόρκης στην Αθήνα.
Είναι πιθανό να υπάρχουν τμήματα της ελληνικής άρχουσας τάξης που έχουν επιφυλάξεις για το κατά πόσο πρέπει να διαρραγεί ένα εκπαιδευτικό οικοδόμημα δεκαετιών που στήθηκε πάνω στα θεμέλια της Μπολόνια (1999), με κυρίαρχο τον ρόλο των Ευρωπαίων ιμπεριαλιστών στον τομέα αυτό. Ίσως αυτές τις επιφυλάξεις να απηχεί η συνέντευξη του πρώην υπουργού Παιδείας της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, Κ. Γαβρόγλου, που κόντραρε την κυβερνητική εκδοχή της «εξωστρέφειας», επιχειρηματολογώντας ότι τόσο στην περίπτωση του Yale, όσο και του παραρτήματος του Columbia, για την κάλυψη των διδάκτρων θα κληθούν να βάλουν το χέρι στην τσέπη τα ελληνικά πανεπιστήμια ή το κράτος. Την πραγματική του ένσταση, ωστόσο, τη φανέρωσε λέγοντας ότι τρέχουν ήδη πάρα πολλά προγράμματα από κοινού με ξένα πανεπιστήμια που «σχεδόν στο σύνολό τους είναι ευρωπαϊκά και αποτελούν τεράστια επιτυχία για τα ελληνικά πανεπιστήμια. Κάποιοι θέλουν να μας πουν ότι οι Έλληνες ερευνητές δεν ξέρουν πού πάνε τα τέσσερα». Κάπου εδώ, θα αναρωτηθεί κανείς -και δικαίως- τι παριστάνει τώρα ο ΣΥΡΙΖΑ; Να εμφανιστεί ως θεματοφύλακας των ευρωπαϊκών συμφερόντων στο braindrain, όταν προηγουμένως έχει πρωτοστατήσει στην ενίσχυση της εξάρτησης της χώρας από τις ΗΠΑ σε όλα τα επίπεδα;
Πέραν από τις πιθανές αστικές επιφυλάξεις για την ενδοϊμπεριαλιστική κόντρα που ενδέχεται να εκδηλωθεί και στο έδαφος της ελληνικής εκπαίδευσης, υπάρχουν και οι αντικειμενικές δυσκολίες. Για να πετύχει η διείσδυση των ΗΠΑ στην ελληνική εκπαίδευση, απαιτούνται αναπροσαρμογές τέτοιες στα ελληνικά ΑΕΙ, που να επιτρέπουν τη συμβατότητα μεταξύ των συστημάτων των δύο χωρών. Και κάτι τέτοιο απαιτεί τον χρόνο του. Υπό αυτή την έννοια, αυτή η διαδικασία βρίσκεται ακόμη στην αρχή, όπως υπενθύμισε και η Ν. Κεραμέως: «Αυτό είναι μόνο η αρχή αυτού που βλέπουμε ως ένα σημαντικό ταξίδι που θα σφυρηλατήσει ακόμα ισχυρότερους δεσμούς μεταξύ ελληνικών και αμερικανικών πανεπιστημίων.». Ωστόσο, η βούληση υπάρχει. Άλλωστε, όπως προβάλλει η κυβέρνηση, «βρισκόμαστε σε ένα ιστορικό υψηλό στις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών». Το βέβαιο είναι ότι από αυτή τη σχέση πραγμάτων η χώρα μας δεν πρόκειται να «πάρει» όπως διατείνεται, αλλά να δώσει. Να δώσει στους ιμπεριαλιστές πάτρωνες των ΗΠΑ νέους διαύλους πρόσδεσης της χώρας, νέα κεφάλαια, νέα μυαλά, νέο αίμα.
