Ναγκόρνο Καραμπάχ
Ποιος και γιατί νίκησε στον Καύκασο; Προσωρινή παύση σε μια μακρόχρονη αναμέτρηση!
Μετά από μια αποτυχημένη εκεχειρία, η Μόσχα μπόρεσε τελικά στις 10 Νοεμβρίου να επιβάλει στις δύο αντίπαλες πλευρές της σύγκρουσης, την Αρμενία και το Αζερμπαϊτζάν, μια συμφωνία που έως τώρα φαίνεται να προχωρά και επιβεβαιώνει το ειδικό βάρος του ρωσικού ιμπεριαλισμού στην περιοχή του Καυκάσου.
Πηγαίνοντας χρονικά ξανά πίσω, οι μέρες που διαδέχθηκαν την κατάρρευση της εκεχειρίας αναδείκνυαν στα πεδία των μαχών μια ολοένα και μεγαλύτερη υπεροχή των υποστηριζόμενων από την Τουρκία στρατιωτικών δυνάμεων του Αζερμπαϊτζάν. Τις ίδιες αυτές μέρες η αρμένικη ηγεσία, που έβλεπε τους αρμένιους αυτονομιστές να οπισθοχωρούν, μάταια παρακαλούσε τη Μόσχα να επέμβει. Η Ρωσία με δικαιολογία ότι δεν έχει αναγνωρίσει την αυτονομία του Ναγκόρνο Καραμπάχ -όπως άλλωστε και η ίδια η Αρμενία- και πως η επίθεση δεν γίνεται ενάντια στο κράτος της Αρμενίας, με το οποίο έχει συνάψει συμφωνία ασφάλειας, δεν επέμβηκε στην πλευρά των αυτονομιστών. Ο Πούτιν περίμενε και έδρασε αποφασιστικά και την κατάλληλη για τον ρωσικό ιμπεριαλισμό στιγμή.
Τα βασικά σημεία της συμφωνίας
Η συμφωνία δεν αποτυπώνει στο χαρτί απλά ό,τι οι δυνάμεις του Αζερμπαϊτζάν είχαν ήδη καταλάβει στρατιωτικά, αλλά εμπεριέχει στοιχεία που δείχνουν ότι η Μόσχα καταβάλλει μεγάλη προσπάθεια για την εγκαθίδρυση μιας «ειρήνης» που να φέρει την αδιαμφισβήτητη σφραγίδα της. Επίσης η συμφωνία αυτή περιλαμβάνει μερικά βασικά στοιχεία παλιότερων «ειρηνευτικών» προτάσεων που κατά διαστήματα η Μόσχα είχε απευθύνει προς τις δύο πλευρές (και η αρμένικη ηγεσία είχε απορρίψει), μόνο που τώρα όλα είναι μετατοπισμένα προς το χειρότερο για την πλευρά της Αρμενίας.
Παλιότερη «ειρηνευτική» πρόταση της Ρωσίας άφηνε τις δύο επαρχίες που βρίσκονται ανάμεσα σε Αρμενία και Ναγκόρνο Καραμπάχ στον έλεγχο των Αρμενίων, δημιουργώντας μια ενιαία εδαφική επικράτεια. Τώρα βασικό στοιχείο της συμφωνίας είναι η επαναφορά (πλην φυσικά του αυτόνομου θύλακα του Ναγκόρνο Καραμπάχ) και των εφτά επαρχιών που οι αρμένιοι αυτονομιστές είχαν καταλάβει ώς το 1994 πίσω στο Αζερμπαϊτζάν. Στο στενό διάδρομο που θα συνδέει το Ναγκόρνο Καραμπάχ με την Αρμενία, εγκαθίστανται ήδη ρωσικά στρατεύματα και η περιοχή θα επιτηρείται από αυτές τις «ειρηνευτικές» δυνάμεις. Επίσης, στα πρότυπα του «διαδρόμου του Λαχίν» που συνδέει το Ναγκόρνο Καραμπάχ με την Αρμενία, δημιουργείται «διάδρομος», πάλι ελεγχόμενος από τον ρωσικό στρατό, που συνδέει την απομονωμένη αζέρικη επαρχία του Ναχιτσεβάν με το υπόλοιπο Αζερμπαϊτζάν. «Τέλος», η συμφωνία παραπέμπει στο μέλλον τη διευθέτηση του καθεστώτος του Ναγκόρνο Καραμπάχ.
Χάρτης της συμφωνίας Αζερμπαϊτζάν-Αρμενίας-Ρωσίας (ρωσική εφημερίδα KOMMERSANT)
ΠΡΑΣΙΝΟ: περιοχές που θα παραμείνουν στο Αρτσάχ
ΜΟΒ: περιοχές που κατέλαβε ο αζερικός στρατός και παραμένουν στο Αζερμπαϊτζάν
ΜΟΒ-ΑΣΠΡΟ: οι τρεις περιοχές της “ζώνης ασφαλείας” που περιέρχονται στο Αζερμπαϊτζάν
ΠΟΡΤΟΚΑΛΙ ΓΡΑΜΜΗ: ο δρόμος που θα ενώνει το Γερεβάν με το Στεπανακέρτ (προβλέπεται κατασκευή παράκαμψης για να μην περνά από το αζερικό πλέον Σούσι)
ΔΙΑΚΕΚΟΜΜΕΝΗ ΜΟΒ ΓΡΑΜΜΗ: δρόμος επικοινωνίας Αζερμπαϊτζάν-Ναχιτσεβάν μέσω της Αρμενίας
«Συμφωνία» με ρωσική βούλα
Η Ρωσία στον Καύκασο έχει μια βασική στρατηγική επιδίωξη διότι επιπλέον γνωρίζει πολύ καλά τις ιδιαιτερότητες της περιοχής και πώς αυτές μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δική της αποσταθεροποίηση ή την αποσταθεροποίηση ορισμένων συμμάχων της. Έτσι, για παράδειγμα, η έντονη ενόχληση του Ιράν από τη συνέχιση της σύγκρουσης αφορούσε πρώτα και κύρια το γεγονός πως διατηρεί στο εσωτερικό του μια μεγάλη μειονότητα Αζέρων, μεγαλύτερη σε αριθμό και από τον αζέρικο πληθυσμό του Αζερμπαϊτζάν! «Γυρίζοντας» στη Ρωσία αυτή, έχοντας πάρει τα «μαθήματά» της από τις εξελίξεις στα δυτικά σύνορά της όπου οι Αμερικανοί έχουν στήσει (στις χώρες του πρώην Συμφώνου της Βαρσοβίας) τη ζώνη περικύκλωσης αλλά και, όπως έδειξε ο πόλεμος με τη Γεωργία το 2008, έχει αποφασίσει να υπερασπιστεί με κάθε κόστος τον επικυριαρχικό της ρόλο στην περιοχή αυτή. Αυτή τη βασική στόχευση υπονόμευαν παραπέρα δύο στοιχεία: τα «πάρε – δώσε» του αρμένιου προέδρου Πασινιάν με τη Δύση και η εμπλοκή μετά από πολλά χρόνια της Τουρκίας στη διένεξη Αρμενίας – Αζερμπαϊτζάν. Εμπλοκή που οι επόμενες εξελίξεις μάλλον συσκότισαν και πάντως δεν έδωσαν απάντηση στο ερώτημα σε ποιο βαθμό αυτή πραγματοποιήθηκε με την προτροπή ή την ανοχή και ποιου κέντρου μέσα στις ΗΠΑ. Εμπλοκή όμως που, πέρα από τις περιφερειακές φιλοδοξίες που αντανακλάστηκαν σ’ αυτή, εμπεριέχει σαν σημαντική πλευρά το να αποδείξει η τουρκική ηγεσία την αντιρωσική «αξία χρήσης» της προς τις ΗΠΑ, σε μια φάση μάλιστα που πυκνώνουν οι πιέσεις των Αμερικανών για συμμόρφωσή της.
Με την εγκαθίδρυση δύο χιλιάδων στρατιωτών και τεθωρακισμένων στους «διαδρόμους» που προαναφέρθηκαν αλλά και με το σύνολο της συμφωνίας, η Ρωσία όχι μόνο επιβεβαιώνει αλλά επεκτείνει τον επιδιαιτητικό αλλά και επικυριαρχικό της ρόλο στον Καύκασο. Η παράκαμψη μάλιστα των άλλων «εταίρων» της Ομάδας του Μινσκ (ΗΠΑ, Γαλλία) και η υπογραφή της συμφωνίας με την παρουσία μόνο της Ρωσίας έστειλε μήνυμα για το ποιος είναι το αφεντικό στην περιοχή.
Μέσω της συμφωνίας, ο ρωσικός ιμπεριαλισμός δίνει ένα «μάθημα» στην άρχουσα τάξη της Αρμενίας, που με τον Πασινιάν, από το 2018, λοξοκοιτούσε προς τη Δύση (ΕΕ και ΗΠΑ) για το πού μπορεί να οδηγήσει μια προσπάθεια γεωπολιτικού αναπροσανατολισμού. Επιπλέον η Ρωσία κρατάει στα χέρια της την «τύχη» του Ναγκόρνο Καραμπάχ και διαμέσου αυτού μπορεί να επεμβαίνει καθοριστικά στις εσωτερικές πολιτικές εξελίξεις στην Αρμενία. Ήδη ο Πασινιάν αμφισβητείται (έως και απόπειρα δολοφονίας έγινε εναντίον του) και φαίνεται να εισπράττει μεγάλο τμήμα της λαϊκής δυσαρέσκειας για την ήττα.
Από την άλλη, η Ρωσία στεριώνει παραπέρα τις σχέσεις της με το Αζερμπαϊτζάν, με το οποίο τα τελευταία χρόνια έκανε σημαντικές προσπάθειες προσέγγισης και βαθέματος των σχέσεων όχι μόνο στο οικονομικό αλλά και στο στρατιωτικό επίπεδο. Ουσιαστικά ο Πούτιν κάνει ένα ακόμη βήμα στην αμφισβήτηση της σταθερότητας (όσο ήταν και όσο μπορούσε να είναι τέτοια) της γεωπολιτικής σχέσης ΗΠΑ-Αζερμπαϊτζάν.
Επιπλέον, με τη συμφωνία η Ρωσία επιχειρεί να μετατρέψει το αδύνατο σημείο της σε δυνατό και έτσι, αντί το Αζερμπαϊτζάν και οι φιλοδοξίες του να αποτελέσουν τη θρυαλλίδα που θα τίναζε στον αέρα την τακτική σφήνα που έχει βάλει στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, αυτό να γίνει ένα ακόμη πεδίο «σύνδεσης», «συνεννόησης» αλλά και μοχλός πίεσης προς την τουρκική ηγεσία. Σ’ αυτό το πλαίσιο μόνο τυχαίο δεν είναι πως ενώ η Μόσχα κρατά για τον εαυτό της τη μερίδα του λέοντος στην επικυριαρχία διαμέσου μάλιστα και ισχυρών στρατιωτικών δυνάμεων, συστήνει κοινό κέντρο επιτήρησης της κατάπαυσης του πυρός (μέσα στο Αζερμπαϊτζάν), δίνοντας στην Τουρκία ρόλο αλλά και δεσμεύοντάς την παράλληλα στο ρωσικό σχέδιο.
Aπό την επίσημη ιστοσελίδα του ρωσικού υπ Άμυνας.
Φαίνονται οι θέσεις που θα αναπτυχθούν οι ρωσικές "ειρηνευτικές" δυνάμεις.
Η επόμενη μέρα
Η Ρωσία απέδειξε πως έχει μεγάλη ανάγκη αλλά και δυνατότητα να αναπαραγάγει σε ψηλότερα επίπεδα σε σχέση με πριν το ρόλο επιδιαιτησίας και επικυριαρχίας στην περιοχή. Μπορεί επίσης να ασκεί, στη βάση των προηγούμενων όρων ισχύος που έχει διαμορφώσει, μια επιδέξια διπλωματική πολιτική, τέτοια που να συντηρεί για τη «Δύση» την τουρκική εκκρεμότητα, αλλά και να ανοίγει νέες πληγές στις σχέσεις της Δύσης με δυνάμεις της περιοχής (Αζερμπαϊτζάν). Ωστόσο τα προηγούμενα δεν δημιουργούν παρά όρους πρόσκαιρης και επισφαλούς σταθερότητας. Επιπρόσθετα, διότι δεν έχει αναιρεθεί το κύριο, που είναι το γεγονός πως υπάρχουν ιμπεριαλιστικές δυνάμεις (π.χ. ΗΠΑ) που σε μια επόμενη φάση και πατώντας πάνω στις δυσαρέσκειες της μίας πλευράς (Αρμενία) ή τις φιλοδοξίες της άλλης (Αζερμαπϊτζάν) ή σε ό,τι «ανακαλύψουν» και «επενδύσουν», προσπαθήσουν να αναμοχλεύσουν την κατάσταση.
Ο αμερικανικός ιμπεριαλισμός έχει ήδη εγγράψει το ζήτημα στο «τεφτέρι» και θα αποδείξει πως τόσο η παλιά όσο και η νέα διοίκηση που ετοιμάζεται να μπει επικεφαλής δεν θα το αφήσουν στην τύχη του. Ακόμα και οι ευρωπαίοι ιμπεριαλιστές που απέδειξαν και σ’ αυτή τη σύγκρουση πως το κοινό τους όχημα, η ΕΕ, πάσχει «γενετικά» από τη δυνατότητα μιας ενιαίας στρατηγικής, δεν είναι απίθανο -το αντίθετο- να θελήσουν σε μια τέτοια περίπτωση να διεκδικήσουν ρόλο και θέση στα πράγματα. Άλλωστε πρόκειται για μια περιοχή κρίσιμη από ενεργειακή και ευρύτερα από στρατηγική άποψη για τη διαμόρφωση των συσχετισμών δύναμης μεταξύ των «μεγάλων δυνάμεων» της εποχής μας που ανταγωνίζονται ανελέητα για το ξαναμοίρασμα του κόσμου.
