Οι δυνάμεις που αναφέρονται στην Αριστερά, στο λαϊκό και εργατικό κίνημα, βρίσκονται ήδη αντιμέτωπες με τις νέες προκλήσεις που επιβάλλουν οι πρωτόγνωρες συνθήκες της πανδημίας του κορωνοϊού. Τα άμεσα και βραχυπρόθεσμα αναβαθμισμένα καθήκοντα, για τις δυνάμεις εκείνες που θέλουν να συμβάλουν στην οικοδόμηση κινήματος αντίστασης, διεκδίκησης, αναμέτρησης με το σύστημα, το κεφάλαιο και τον ιμπεριαλισμό, ανοίγοντας ταυτόχρονα δρόμο στην επαναστατική διέξοδο και προοπτική των λαϊκών-εργατικών μαζών, συνεχώς θα πολλαπλασιάζονται. Οι υφιστάμενες μεγάλες και σοβαρές αναταράξεις, αλλά πολύ περισσότερο οι επικείμενοι κλυδωνισμοί, στο «σώμα» του καπιταλιστικού-ιμπεριαλιστικού συστήματος θα διαπεράσουν σαν απανωτά ηλεκτροσόκ και το «σώμα» της Αριστεράς.
Το σύστημα σε μεγάλη αναταραχή
Κανένα μαθηματικό μοντέλο δεν επιτρέπει στα κέντρα εξουσίας προβολές στο μέλλον από σήμερα, αν δεν προσδιοριστεί ή τουλάχιστον εκτιμηθεί με σοβαρότητα το βάθος και η έκταση των συνεπειών και των επιπτώσεων της πανδημίας, όχι μόνο στην οικονομία, αλλά στο σύνολο των τομέων που διέπουν το καπιταλιστικό-ιμπεριαλιστικό σύστημα, συνολικά, δηλαδή, σε αυτό. Επιπλέον, η δυναμική των εξελίξεων και οι πρωτόγνωρες συνθήκες που διαμορφώνουν επιτείνουν και εντείνουν στο πολλαπλάσιο τη ρευστότητα, την αστάθεια και την αβεβαιότητα που χαρακτήριζε την περίοδο που διανύαμε. Μέσα στα νέα «αχαρτογράφητα νερά», πληθαίνουν οι αναλύσεις διαφόρων think tanks, πολιτικών παραγόντων, οικονομολόγων και κοινωνιολόγων, που επιχειρούν, από συστημική σκοπιά, να ανιχνεύσουν στοιχεία και να ιχνηλατήσουν την «επόμενη μέρα».
Έκδηλη είναι η ανησυχία τους για τις επιπτώσεις της πανδημίας στον τομέα της οικονομίας, για το εκρηκτικό μείγμα που διαμορφώνει η σύνδεση-σύμπλεξη της υγειονομικής κρίσης με την οικονομική κρίση του συστήματος και τη νέα σπείρα των εξελίξεων που με βίαιο τρόπο έχει πυροδοτήσει. Η νέα περιδίνηση, με τις αναταράξεις και τους τριγμούς που τη συνοδεύουν, διαταράσσει ήδη το προηγούμενο πλαίσιο ανισορροπιών, οδηγώντας σε μια νέα, απότομη όξυνση όλων των δομικών στοιχείων του συστήματος, των αντιφάσεων και αδιέξοδων, των αντιθέσεων και των ανταγωνισμών, της ύφεσης και της κρίσης.
Το γεγονός ότι η νέα κατάσταση στην οποία έχει εισέλθει το παγκόσμιο καπιταλιστικό-ιμπεριαλιστικό σύστημα χαρακτηρίζεται από αστικές αναλύσεις ως «μετάβαση σε μια νέα εποχή» ή «μετάβαση σε μια νέα τάξη πραγμάτων» προϊδεάζει για το μέγεθος των αναταράξεων και την ένταση των διεργασιών.
Το αστικό πολιτικό προσωπικό της χώρας μας αξιοποιεί επικοινωνιακά το γεγονός ότι, προς το παρόν, από την υγειονομική πλευρά τα πράγματα δεν έχουν ξεφύγει, παρουσιάζοντας μια πλασματική εικόνα αντίστοιχου ελέγχου και στο επίπεδο της οικονομίας. Καθησυχάζει για μια ελεγχόμενη ζημιά, για ελεγχόμενα ελλείματα, για ελεγχόμενη ύφεση, αλλά και για την ετοιμότητα και τη δυνατότητα του ντόπιου εξαρτημένου καπιταλισμού να αποσοβήσει την κρίση και να επανέλθει στην «κανονικότητα». Δεν λείπουν και οι φαιδρότητες για το πόσο πιο προετοιμασμένη είναι η Ελλάδα, πόσο θωρακισμένη είναι η οικονομία μετά τα μνημόνια, σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, να αντιμετωπίσει αυτή την κατάσταση. Αρκεί να ανατρέξει κανείς στις αντίστοιχες δηλώσεις του αστικού πολιτικού προσωπικού της χώρας και των λοιπών παραγόντων λίγο πριν τη χρεοκοπία της ελληνικής οικονομίας και το πρώτο μνημόνιο, για να αντιληφθεί πως ιστορία επαναλαμβάνεται ως κακή φάρσα και μεγαλύτερη τραγωδία.
Η Αριστερά σε μεγάλη δοκιμασία
Εκ των πραγμάτων, στη νέα αυτή κατάσταση έχουν «μπει» και οι δυνάμεις που αναφέρονται στην Αριστερά, διανύοντας τα πρώτα μέτρα μιας νέας δοκιμασίας, σε πρωτόγνωρες συνθήκες όξυνσης της ταξικής πάλης με πρωτοβουλία ξανά των δυνάμεων της αντίδρασης, του κεφαλαίου και του ιμπεριαλισμού.
Η προηγούμενη καμπή της ιστορίας διαμόρφωσε έναν δυσμενέστερο για τον λαό και τους εργαζόμενους συσχετισμό δύναμης, έσπειρε την απογοήτευση και έντεινε την αποστράτευση, γεγονός που αξιοποιείται σήμερα από το κεφάλαιο και το σύστημα συνολικά. Διαμόρφωσε, επίσης, και έναν νέο «χάρτη» στο επίπεδο των δυνάμεων της Αριστεράς. Μετασχημάτισε τον ΣΥΡΙΖΑ από ένα ρεφορμιστικό μικροαστικό κόμμα του 3% σε κυβερνητικό κόμμα και αστικό πυλώνα διαχείρισης. Μετατόπισε το «ανθεκτικό» ρεβιζιονιστικό ΚΚΕ σε πιο δεξιές θέσεις (σήμερα εκφράζεται με τη θέση του για το προσφυγικό-μεταναστευτικό και τις κοινές συγκεντρώσεις με εργοδοτικές ενώσεις στα νησιά, τη συμβολή του στην αστική συναίνεση με τη θετική ψήφο στο ν/σ για την ψήφο των αποδήμων, στην συναίνεση με τη θέση του για τον ανταγωνισμό των αστικών τάξεων Ελλάδας-Τουρκίας, με την πολύ υπεύθυνη στάση του απέναντι στα μέτρα της κυβέρνησης για την πανδημία του κορωνοϊού, τη θέση του για την εξ αποστάσεως εκπαίδευση, τη λογική του «Μένουμε Δυνατοί» κ.ά.) πάρα την απόπειρα της ρητορικής «αποκατάστασης των επαναστατικών χαρακτηριστικών του» κάτω από την πίεση που του άσκησε ο ΣΥΡΙΖΑ κάνοντας πράξη τις αποφάσεις του 15ου Συνέδριου. Στοίχισε μια σειρά δυνάμεων της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς στο «σχέδιο» ΣΥΡΙΖΑ, υπό την ομπρέλα του μεταβατικού προγράμματος, με αποτέλεσμα τη διάλυση και διάσπαση οργανώσεων, τις διασπάσεις «ενωτικών εγχειρημάτων» και τον σημερινό κατακερματισμό και το πλήθος των συλλογικοτήτων.
Το τι θα σημάνει η νέα καμπή της ιστορίας, που σημειωτέον εμφανίζεται τόσο κοντά με την προηγούμενη, για τις δυνάμεις της Αριστεράς συναρτάται από πολλούς παράγοντες. Ωστόσο, θεωρούμε πρώιμη μια τέτοια τοποθέτηση.
Αμετανόητος ρεφορμισμός
Σε αυτή τη φάση, θα περιοριστούμε σε μια πρώτη κριτική τοποθέτηση σχετικά με απόψεις και στάσεις δυνάμεων της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς απέναντι στην πανδημία και τα μέτρα της κυβέρνησης. Αν και στο ζήτημα της στάσης εκφράζονται διαφορετικές προσεγγίσεις, στο επίπεδο της άποψης και της κατεύθυνσης ξαφνικά το πλήθος των οργανώσεων και των συλλογικοτήτων, που μάλιστα βρίσκονται σε διαφορετικές μετωπικές συνεργασίες (ΑΝΤΑΡΣΥΑ, Συντονισμός Κομμουνιστικών Δυνάμεων, ΣΥΝΑΝΤΗΣΗ, αλλά και μεμονωμένες οργανώσεις και συλλογικότητες) ενοποιούνται και βέβαια όχι δια μαγείας. Ενοποιούνται στη βάση των πολιτικών και ιδεολογικών εργαλείων που έχουν συγκροτήσει, στη βάση των απόψεων και των εκτιμήσεών τους για την περίοδο. Έτσι, τον αρχικό αιφνιδιασμό διαδέχθηκε η ώριμη από ό,τι φαίνεται σκέψη, η πανδημία του κορωνοϊού να αποτελέσει μια νέα ευκαιρία για την Αριστερά. Μια ακόμη ευκαιρία που δεν θα πρέπει να χαθεί, ενδεχομένως και μπροστά στα σενάρια πολιτικών εξελίξεων που κυοφορούνται. Μια ακόμη ευκαιρία για να υλοποιηθεί το ανολοκλήρωτο σχέδιο που… πρόδωσε ο ΣΥΡΙΖΑ, που… καπέλωσε η ΛΑΕ, που… περιχαράκωσε η ΑΝΤΑΡΣΥΑ, που… μπλόκαρε το ΝΑΡ, που… νόθευσε το ΣΕΚ, που… έφεγγε και κένταγε η κόρη το μαντίλι, ντίλι-ντίλι-ντίλι.
Και όμως, είναι ακόμη εδώ, το σκονισμένο μεταβατικό αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα βγαίνει από το συρτάρι για να δοκιμαστεί εκ νέου σαν φάρμακο στη μάχη ενάντια στην επάρατη νόσο του νεοφιλελευθερισμού, δηλώνοντας ταυτόχρονα ότι η πηγή του ρεφορμισμού συνεχίζει αστείρευτη να αναβλύζει αυταπάτες.
Ας θέσουμε απλώς κάποια ερωτήματα που όφειλαν να είχαν οι ίδιοι απαντήσει, πριν επαναφέρουν το σοσιαλδημοκρατικής και παλιάς κοπής μάλιστα σχέδιο, που κατέρρευσε παταγωδώς επί κυβερνήσεως ΣΥΡΙΖΑ.
Σε ποιες διεργασίες, είτε αφορούν το σύστημα είτε τον λαό, ανιχνεύουν τη δυνατότητα κυβερνητικής λύσης που μπορεί να υλοποιήσει μια σοσιαλδημοκρατική διαχείριση τέτοιου χαρακτήρα που περιγράφουν; Πώς το (αστικό) κράτος μετατρέπεται από συλλογικός καπιταλιστής και όργανο επιβολής της κυριαρχίας της αστικής τάξης πάνω στην εργατική τάξη και τον λαό σε κάτι ουδέτερο, αταξικό, σε πεδίο της ταξική πάλης; Πώς μια κυβέρνηση που θα διαχειρίζεται το (αστικό) κράτος και την αστική εξουσία θα απαγορεύσει τη δράση του κεφαλαίου (που έχει την εξουσία) στους τομείς της παραγωγής και των υπηρεσιών; Και αν μπορεί να το κάνει στον τομέα της υγείας, γιατί δεν το κάνει και στην εκπαίδευση και στις μεταφορές και στην ενέργεια και στη βιομηχανία και στη ναυτιλία, και… και…; Μήπως και με μια ΠΝΠ να επιβάλει και εργατικό έλεγχο και να το σχέδιο, υλοποιήθηκε; Και αν είναι έτσι τα πράγματα, γιατί δεν είναι πιο ελκυστική η πρόταση του ΚΚΕ με τα ολοκληρωμένα μοντέλα στους τομείς παραγωγής και υπηρεσιών που τα έχει ενταγμένα σε έναν κεντρικό σχεδιασμό της οικονομίας; Πολύ περισσότερο, γιατί δεν είναι πιο ελκυστική η πρόταση του ΣΥΡΙΖΑ με το πρόγραμμα «Μένουμε Όρθιοι», που μοιάζει και περισσότερο υλοποιήσιμη;
Μπροστά σε αυτά που έρχονται, απουσία απαντήσεων, απουσία ουσιαστικού απολογισμού και αυτοκριτικής της προηγούμενης φάσης, το να διαβάζουμε σε άρθρο του Γ. Ελαφρού στο ΠΡΙΝ (15/3/20) ότι ο Εμανουέλ Μακρόν «στο διάγγελμά του τονίζει πως 'η πανδημία αποκαλύπτει πως η δωρεάν υγειονομική περίθαλψη χωρίς όρους εισοδήματος, το κράτος πρόνοιας, δεν είναι κόστος ή επιβάρυνση, αλλά πολύτιμα αγαθά' και πως 'υπάρχουν αγαθά και υπηρεσίες που πρέπει να τοποθετηθούν εκτός των νόμων της αγοράς', είναι φανερό πως έχει έρθει η ώρα για μια συνολική αντεπίθεση των αντικαπιταλιστικών και κομμουνιστικών ιδεών.» (η υπογράμμιση δική μας) μοιάζει τουλάχιστον ως αστείο. Και όμως, αυτή η διαπίστωση για τον Γ.Ε. τεκμηριώνει ότι ήρθε η ώρα του μεταβατικού αντικαπιταλιστικού προγράμματος: «Το εργατικό κίνημα και η μαχόμενη Αριστερά δεν θα κάτσουν με σταυρωμένα χέρια. Θα παρέμβουν με το αναγκαίο σήμερα αντικαπιταλιστικό πρόγραμμα πάλης για να πληρώσει το κεφάλαιο, για να μπει τέλος στα ματωμένα πλεονάσματα και στις ασφυκτικές ευρω-μνημονιακές δεσμεύσεις. Για παύση πληρωμών και διαγραφή του χρέους, για κατάργηση των εξοπλιστικών προγραμμάτων.» (Δείτε εδώ)
Στην ίδια γραμμή κινείται και η ανακοίνωση της ΑΝΤΑΡΣΥΑ (19/3/20), που καταλήγει «Για να υλοποιηθούν τα αναγκαία μέτρα, απαιτείται να μπει τέλος στα ματωμένα πλεονάσματα, ανατροπή των μνημονίων! Με έκτακτη φορολογία στο κεφάλαιο να εξασφαλιστεί χρηματοδότηση για τη δημόσια υγεία. Παύση πληρωμών – διαγραφή του χρέους, ανατροπή του δημοσιονομικού συμφώνου και των περιορισμών ΕΕ.» (http://antarsya.gr/node/5607). Στην ίδια ανακοίνωση, για να μην υπάρχουν κενά, οι σύντροφοι φροντίζουν να μας ξεκαθαρίσουν ότι ζητάνε την «απαγόρευση των απολύσεων με Πράξη Νομοθετικού Περιεχομένου ΤΩΡΑ».
Λίγες μέρες αργότερα (23/3/20), η ανακοίνωση αναβαθμίζεται: «Οι εργαζόμενοι δεν θα πληρώσουν τα αποτελέσματα της νέας αυτής κρίσης. Την κρίση να πληρώσουν οι καπιταλιστές. Τώρα είναι η ώρα να μπει στην πρώτη γραμμή των αιτημάτων η υπεράσπιση της δημόσιας υγείας και συνολικά των δημόσιων αγαθών, με εθνικοποίηση όλων των τραπεζών και των επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας, με εργατικό και λαϊκό έλεγχο, η παραβίαση των αιματηρών πλεονασμάτων, η διαγραφή του χρέους, η ρήξη και έξοδος από την ΕΕ.». (http://antarsya.gr/node/5611)
Στην ίδια γραμμή είναι και η «Πρόταση κειμένου για την κοινή δράση δυνάμεων της ριζοσπαστικής Αριστεράς» του Συντονισμού Κομμουνιστικών Δυνάμεων, προς το ΚΚΕ(μ-λ) (6/4/20), που ξεκινάει από τη «Δημόσια και δωρεάν Υγεία για όλους. Επίταξη χωρίς αποζημίωση των ιδιωτικών κλινικών και φαρμακοβιομηχανιών. Διεκδικούμε την εθνικοποίησή τους με κοινωνικό έλεγχο.», περνάει στο «Διεκδικούμε 751 κατώτατο μισθό, όχι στους παχυλούς και δυσανάλογους μισθούς υπουργών, βουλευτών και άλλων στελεχών, εφτάωρη πενθήμερη εργασία», και από κει «κάθε μεγάλη χρεωκοπημένη επιχείρηση να περάσει στα χέρια του κράτους χωρίς αποζημίωση με εργατικό έλεγχο», για να καταλήξει σε «Εθνικοποίηση των τραπεζών και επιχειρήσεων στρατηγικής σημασίας με κοινωνικό έλεγχο. Προοδευτική φορολογία στο μεγάλο κεφάλαιο. Απειθαρχία στα πλεονάσματα και παύση πληρωμών στο χρέος, άμεση διαγραφή του, άμεση έξοδος από το Σύμφωνο Σταθερότητας για να ζήσει ο λαός, ρήξη και σύγκρουση με την ΕΕ και την Ευρωζώνη στην κατεύθυνση εξόδου από τους μηχανισμούς αυτούς».
Στην ανακοίνωσή της, η ΑΡΑΣ, αφού επισημαίνει ότι «Η σημερινή κρίση αποτελεί το Βατερλό του νεοφιλελευθερισμού και όλων των ιδεολογημάτων για τον ρυθμιστικό ρόλο της αγοράς και την βελτιωμένη παραγωγικότητα του ιδιωτικού έναντι του δημοσίου τομέα», καθώς και ότι «Η υγειονομική κρίση μπορεί να εμφανίζεται ως «τυχαία», όμως ο οικονομικός και κοινωνικός αντίκτυπος καθορίζεται από την σοβούσα κρίση του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού», υπογραμμίζει ότι «Οι δυνάμεις της Αριστεράς οφείλουν να συμπήξουν ένα κοινωνικό και πολιτικό μέτωπο που θα θέτει το ζήτημα της ρήξης με την Ε.Ε./ευρώ, τη διαγραφή του χρέους και την απεξάρτηση από τις διεθνείς χρηματαγορές, καθώς και τη ριζική αναπροσαρμογή του οικονομικού μοντέλου (εθνικοποιήσεις τραπεζικού συστήματος και στρατηγικών τομέων, φορολόγηση και ταξική μεροληψία εναντίον του κεφαλαίου, μέτρα στήριξης του κόσμου της εργασίας κλπ)». (http://aras.gr/anakoinosi-tis-aristeris-antikapita/)
Αξίζει να αναφερθεί, όμως, και η πρωτοποριακή σκέψη που διατυπώνεται στις γραμμές της ΣΥΝΑΝΤΗΣΗΣ και αφορά τη μείωση του εργάσιμου χρόνου: «Η έκτακτη συνθήκη της πανδημίας του κορωνοϊού έχει απελευθερώσει το δίχως άλλο δυνατότητες: Από την μία των εργαζόμενων τάξεων για να διεκδικήσουν λιγότερη εργασία με ίδιες αποδοχές, εργασία από το σπίτι με θεσπισμένο πλαίσιο, ενίσχυση του δημόσιου τομέα και του κοινωνικού κράτους για να καλυφθούν οι ανάγκες των πολλών για υγεία, μισθό αξιοπρεπή.» (https://synantisi.org/2020/03/21/epitaxi-toy-kefalaioy-ochi-ton-ergazomenon/). Τέτοια γείωση με την πραγματικότητα, νομίζω, μας ξεπερνάει κατά πολύ.
Αντί επιλόγου
Οι σοβαρές πολικές διαφωνίες που έχουν αναδειχτεί, αποτελούν, πλάι στα μικροκομματικά κουσούρια, τη βασική αιτία που δεν καρποφόρησε, μέσα σε αυτές τις δύσκολες και πρωτόγνωρες συνθήκες, μια ελάχιστη κοινή συμφωνία-ανακοίνωση πολιτικών οργανώσεων και συλλογικοτήτων. Μια άλλη πλευρά επίσης σοβαρής διαφωνίας είναι το γεγονός ότι ορισμένες δυνάμεις έχουν υιοθετήσει μια άνευ όρων αποδοχή των περιοριστικών μέτρων που έχει επιβάλει η κυβέρνηση, καθώς επίσης και του ιδεολογήματος περί «ατομικής ευθύνης». Θα τοποθετηθούμε σε σχέση και με αυτή την πλευρά σε αμέσως επόμενο χρόνο. Ωστόσο, παρά τις δυσκολίες, θα συνεχίσουμε να προωθούμε την κοινή δράση, σε όλα τα επίπεδα, ιδιαίτερα τώρα που οι καιροί αγρίεψαν.
